Σύμφωνα με τον ΠΟΥ (παγκόσμιος οργανισμός υγείας), τα ανάπηρα άτομα ή τα άτομα με αναπηρία (βάσει ΟΗΕ) είναι το 15 έως 18% του παγκόσμιου πληθυσμού. Φυσικά το ίδιο ισχύει και για την Ελλάδα.

Βασικά αιτήματά μας στην τελευταία οργανωμένη διεκδίκηση του αναπηρικού κινήματος ήταν τα εξής:

1) Αύξηση των επιδομάτων μας, που από το μακρινό 2010 δεν έχουν αναπροσαρμοστεί και δεν επαρκούν ούτε για τη στοιχειώδη διαβίωσή μας, της οποίας το κόστος είναι το 3πλάσιο από εκείνο των μη ανάπηρων συνανθρώπων μας, σύμφωνα μάλιστα με τον Π.Ο. Υ.

2) Άρση του άκρως ρατσιστικού ηλικιακού και γεωγραφικού αποκλεισμού για τους προσωπικούς βοηθούς και δικαίωμα επιλογής από εμάς τους ανάπηρους χωρίς διακρίσεις.

3) Επιστροφή στη δωρεάν χορήγηση των εργαλείων αξιοπρέπειάς μας (τεχνητά μέλη, αμαξίδια, κηδεμόνες κλπ.) για όλους ανεξαιρέτως τους αναπήρους όπως ήταν πριν τις μνημονιακές περικοπές του 2013.

Παράλληλα, στη συζήτηση έξω και μέσα στο Μαξίμου αναφέρθηκαν και άλλα θέματα που -συνολικά- μας απασχολούν για την υγεία, την εκπαίδευση, την εργασία, τη στέγη, τον πολιτισμό, την ισότιμη κοινωνική ένταξη και την καθολική προσβασιμότητα.

Το ερώτημα που προκύπτει όμως -για μια ακόμη φορά- είναι γιατί τα δίκαια και διαχρονικά αιτήματα των αναπήρων δεν ενεργοποιούν τα αντανακλαστικά αλληλεγγύης της μη ανάπηρης κοινωνίας; Δεν μπορούμε να συνδεθούμε με τους μη ανάπηρους, γιατί στην πλειονότητα τους, μας αντιλαμβάνονται ως τους «άτυχους της περίστασης», αγνοώντας ανοικτά ή/και υπόρρητα τις αιτίες του αποκλεισμού και της περιθωριοποίησής μας.

Η καλλιέργεια των «χαμηλών προσδοκιών» για όσα άτομα κατηγοριοποιούνται ως «ανάπηρα» -και άρα ως αποκλίνοντα- ευνοούν τη νεοφιλελεύθερη πολιτική δραστηριότητα, δικαιολογώντας την άνιση κατανομή των πλεονασμάτων και προβάλλοντας τη βιολογική διαφορά ως «φυσική» αιτία της κοινωνικής και οικονομικής ανισότητας. Ταυτόχρονα, δίνεται η δυνατότητα για άσκηση φιλανθρωπικών πολιτικών στον εκάστοτε «ευαίσθητο» κυβερνήτη. Είναι ο ίδιος ο ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ που υποστήριξε το 2017 στην ΔΕΘ πως: «Δεν τρέφω αυταπάτες για μια κοινωνία χωρίς ανισότητες, κάτι τέτοιο είναι αντίθετο στην ανθρώπινη φύση, όσοι το επιχείρησαν, καταστρατήγησαν τελικά την ίδια τη δημοκρατία και τα ατομικά δικαιώματα». Είναι αλήθεια πως το παραπάνω απόσπασμα δεν το λες και ευαίσθητο, όμως περιγράφει τη ντετερμινιστική πολιτική θέση Μητσοτάκη, την οποία βιώνει η κοινωνία μας τα τελευταία χρόνια διακυβέρνησης σε όλα τα επίπεδα.

Από την πλευρά μας, εμείς τα ανάπηρα άτομα, χωρίς αυταπάτες αλλά εξαπατώμενα, προσδοκούσαμε σχεδόν 20 χρόνια την αλλαγή του «αρχιτεκτονικού απαρτχάιντ» που μας παρεμποδίζει από την πλήρη και ανεμπόδιστη πρόσβαση στο δομημένο περιβάλλον. Αναμέναμε τα πρακτικά αποτελέσματα του Ν.Ο.Κ 4067/12 που όριζε το 2020 ως την καταληκτική ημερομηνία των προσαρμογών, όμως η ΝΔ, σαν να μην τρέχει τίποτα, μας παρουσίασε την «Εθνική Αρχή Προσβασιμότητας» σε μια προσπάθεια να «παγώσει» τον χρόνο παρουσιάζοντας έργα βιτρίνας και όχι ουσίας.

Όσο εμείς αναμέναμε και περιμέναμε όλα αυτά, οι κυβερνώντες ενίσχυαν με επικοινωνιακά τεχνάσματα την εικόνα του επιτυχημένου ανάπηρου που ικανοποιεί μόνος του τις οικονομικές του ανάγκες και δεν εκμεταλλεύεται τα οικονομικά πλεονάσματα. Πηγαίνοντας ακόμα παραπέρα το προσβλητικό επικοινωνιακό τους παιχνίδι, εξήραν τον ηρωισμό του ανάπηρου, ο οποίος υπερνικά όλα τα εμπόδια συμπεριλαμβανομένης της «αναπηρίας» του. Είναι προφανές πως με τα παραπάνω αλλοιώνεται ο κοινωνικός μας ρόλος και παρουσιάζεται μια διαστρεβλωμένη εικόνα του ανάπηρου στην κοινωνία μας.

Στη χώρα μας έχουν δοθεί αγώνες για να μπορούν τα ανάπηρα άτομα σε όλες τις ηλικίες να έχουν την αποδοχή και τη φροντίδα που απαιτείται.

Το ότι τα ανάπηρα παιδιά μπορούν να φοιτούν σε σχολεία γενικής εκπαίδευσης καθόλου αυτονόητο δεν ήταν. Διεκδικήθηκε και κατακτήθηκε και υλοποιείται στη χώρα μας, αποκλειστικά όμως με αναπληρωτές εκπαιδευτικούς που καλύπτουν το κομμάτι της παράλληλης στήριξης (όταν χρειάζεται) και ανεπιμόρφωτους εκπαιδευτικούς που υποδέχονται το παιδί στο σχολείο. Κάποια από αυτά τα παιδιά θα φοιτήσουν σε ειδικά σχολεία που δεν είναι πάντα αυτό που κανείς θεωρεί ως εξειδικευμένοι χώροι που απαντούν στις εκπαιδευτικές ανάγκες των παιδιών με την κατάλληλη παρέμβαση. Δυστυχώς, συχνά με το επίσης ανεπιμόρφωτο και συχνά ανειδίκευτο προσωπικό που διαθέτουν, λειτουργούν αποκλειστικά ως χώροι φύλαξης.

Τέλος, κάποια δεν θα πάνε καθόλου σχολείο, θα ζήσουν όλη τους τη ζωή μέσα στο σπίτι τους ή ακόμα χειρότερα μέσα σε ένα ίδρυμα που προσφέρει «εξειδικευμένη φροντίδα».

Να περάσουμε στην εργασία; Εκτός από το δημόσιο που έχει θεσμοθετήσει κάποια μέτρα για την πρόσληψη ανάπηρων ατόμων και κάποια λίγα προγράμματα «εταιρικής κοινωνικής ευθύνης», πόσες επιχειρήσεις γνωρίζετε να απασχολούν ανάπηρους; Πόσες φορές συναντήσατε μια πωλήτρια σε αμαξίδιο, έναν τυφλό γιατρό, μια κωφή καθηγήτρια σε σχολείο γενικής εκπαίδευσης; Και φυσικά ούτε λόγος για ισότιμη πρόσβαση στην επικοινωνία και την τέχνη.

Οι προτάσεις και η πολιτική που πρέπει να ακολουθηθούν, είναι η υιοθέτηση όλων εκείνων των πρακτικών που έχουμε διεκδικήσει και θα καταστήσουν τη συμμετοχή των αναπήρων ισότιμη. Ένταξη χρειάζεται. Πρόσβαση στα εργαλεία αξιοπρέπειας και δικαίωμα στην αξιοπρεπή διαβίωση, με υπολογισμό του κόστους ζωής των αναπήρων που είναι τριπλάσιο από αυτό των μη ανάπηρων. Προσβάσιμα σχολεία που να χωράνε όλα τα παιδιά, ανάπηρα και μη, με κοινή εκπαίδευση, προσβάσιμα δημόσια κτήρια και πρόσβαση στο περιεχόμενο των εγγράφων, προσβάσιμα μέσα μαζικής μεταφοράς, προσβάσιμα μέσα μαζικής επικοινωνίας με διερμηνεία στην Ελληνική Νοηματική Γλώσσα και υποτιτλισμό για κωφούς και βαρήκοους, κινηματογράφους και θέατρα με καθολική προσβασιμότητα στο δομημένο περιβάλλον, αλλά και στο περιεχόμενο για όλους τους ανθρώπους με αισθητηριακές βλάβες. Και πολλά άλλα ακόμα που μπορούν να γίνουν για να απολαμβάνουμε τα κοινωνικά αγαθά εξίσου.

Επιζητούμε τη συναντίληψη με τη μη ανάπηρη κοινωνία, τη συμπόρευση απέναντι στις τακτικές διαχωρισμού των αναπήρων και την απώθηση της κοινωνικά κατασκευασμένης αντίληψης της «προσωπικής τραγωδίας». Θέλουμε και ισότιμη πολιτική εκπροσώπηση.

Τίποτα για εμάς, χωρίς εμάς.

Βαγγέλης Καρέλης, ανάπηρος ακτιβιστής
μέλος της Κίνησης Χειραφέτησης Αναπήρων Μηδενική Ανοχή

πηγή: περιοδικό Πορεία, τ. 59, που κυκλοφορεί