Ήρθε ο φόβος και σάρωσε όλα τα πάθη.
Τώρα ο έρωτας μοιάζει, πότε με ζητιάνο στη γωνιά
και πότε με γελωτοποιό, χωρίς δουλειά
αφού κανένα πια δεν κάνει να γελάσει.
Ένα είναι το πάθος, ο φόβος.
Απλώνεται σα σάβανο και όλα τα σκεπάζει.
Κατερίνα Αγγελάκη Ρουκ, ΦΟΒΟΣ, ΤΟ ΝΕΟ ΠΑΘΟΣ

Η ψυχολογία των μαζών είναι η επιστήμη που συντρέχει την εξουσία και το marketing, για τη βαθιά χειραγώγηση των ανθρώπων, που φτάνει στα όρια της αυτοκαταστολής, της αυτολογοκρισίας, του απόλυτου ελέγχου.
Παίρνει τον ενστικτώδη φόβο για την αυτοσυντήρηση και τον μετατρέπει στο πιο δυναμικό όπλο, στην πιο φονική μηχανή και στο πιο ακαριαίο αναισθητικό της λογικής και της αξιοπρέπειας.
Στο φόβο βασίζονται οι χούντες, οι φασίστες, ο ρατσισμός. οι επιθετικοί πόλεμοι, τα δελτία μαζικής πλύσης εγκεφάλου, οι θρησκείες, ακόμη και οι διαφημιστικές καμπάνιες.
Ο φόβος για τη φυλακή, την εξορία, τις αρρώστιες, το θάνατο τον ξένο, τον “άλλο”, την κόλαση, τη μη αποδοχή από το σύνολο. Φόβος παντού.
Δεν είναι τυχαίο ότι στη μυθολογία, ο Φόβος και ο Τρόμος ήταν γιοι του πολεμόχαρου και φονικού Άρη.
Οι σημερινές εικόνες απ’ όλο τον πλανήτη, σπέρνουν το φόβο.
Οι δυνάμεις καταστολής δεν στηρίζονται μόνο στην άγρια σωματική βία. Επιχειρούν με τη βαριά μεταλλική, ρομποτοποιημένη, τάχα άτρωτη όψη να σπείρουν το φόβο. Γιατί ξέρουν ότι ο θυμός μπορεί να ενεργοποιήσει άγνωστες δυνάμεις, ενώ ο φόβος τις καθηλώνει.
Τα θρησκευτικά κείμενα είναι γεμάτα φόβο. Από τον Ιωάννη το Χρυσόστομο που τον επαινεί και τον καθαγιάζει, ” το μεγαλύτερο αγαθό είναι η απόκτηση φόβου για το θεό, μέχρι τα τροπάρια, που αναιρούν τον ίδιο το θρησκευτικό πυρήνα για μεταθανάτια ζωή με το “τρέμω και οδύρομαι όταν εννοήσω το θάνατο”.
Φόβος παντού. Γιατί ο φόβος “συμμορφώνει”. Γιατί ο φόβος καθηλώνει.
Αδρανοποιεί τη λογική σκέψη, συντρίβει τα συναισθήματα, εξουδετερώνει την αυτοπεποίθηση. μηδενίζει τον αυτοσεβασμό και ακινητοποιεί.
Γι αυτό ο φόβος είναι το πιο ισχυρό όπλο της εξουσίας. Και τον χρησιμοποιεί παντού. Τα δελτία “ειδήσεων” είναι απόσταγμα φόβου. Οι δυνάμεις καταστολής είναι η προσωποποίηση του φόβου. Οι προεκλογικές καμπάνιες έχουν κύριο άξονα το φόβο.
Όταν ο Μπέρτραντ Ράσσελ λέει, “Κάτω από την επιρροή του φόβου, κανένας άνθρωπος ή πλήθος ανθρώπων ή και έθνος δεν μπορεί να σκεφτεί λογικά και να δράσει ανθρωπιστικά”, η ψυχολογία των μαζών, στο πλευρό της εξουσίας, το παίρνει και το κάνει εργαλείο.
Οι Ναζί στη Γερμανία έσπειραν φόβο απέναντι στους Εβραίους και τους κομμουνιστές και παρέδωσαν την εξουσία στο μεγάλο φονιά.
Η αμερικάνική τηλεόραση, πριν σπείρει την αντικομμουνιστική υστερία, έσπειρε το φόβο των μικροβίων. Τα νέα προϊόντα περιορισμένης κατανάλωσης, απολυμαντικά, καθαριστικά κλπ, έγιναν σε μια νύχτα προϊόντα μαζικής κατανάλωσης. Η κάμερα εστίαζε τάχα σ’ ένα μπισκότο που έπεσε στο πάτωμα, στην υστερική αντίδραση της μαμάς και τα χλωριούχα προϊόντα εξακοντίστηκαν στα ύψη. Αμέσως μετά τη μεγάλη Οκτωβριανή Επανάσταση, τα μικρόβια αντικαταστάθηκαν με την πιθανότητα κομμουνιστικής εισβολής ή πυρηνικού πολέμου. Ο πόλεμος στο Βιετνάμ επικροτήθηκε από το φόβο και στρατολόγησε τους φοβισμένους.
Το 1964, στην προεκλογική του εκστρατεία ο Λίντον Τζόνσον έπαιξε με τον πυρηνικό φόβο. Το προεκλογικό του βίντεο δεν είχε κανένα πολιτικό επιχείρημα ούτε καν την πεπατημένη των υποσχέσεων και των κούφιων “θα”. Μόνο φόβο.
Ο Μπους, μετά τους Δίδυμους Πύργους χρησιμοποιούσε σε κάθε εμφάνισή του, το μότο, “be afraid, be very afraid”. H συντριβή του Ιρακ και του Αφγανιστάν, το “ΣΟΚ και ΔΕΟΣ” στηρίχτηκαν στο φόβο του μέσου Αμερικάνου για την “τρομοκρατία”, της οποίας εμπνευστές και εκτελεστές είναι ακόμη στο σκοτάδι. Τα τροχαία στην Αμερική και οι πωλήσεις νέων “ασφαλών” αυτοκινήτων εκτοξεύτηκαν στα ύψη γιατί κυριάρχησε ο αεροπορικός φόβος.
Ο Τραμπ, παρότι απεχθής στην πλειοψηφία, εκλέχτηκε γιατί έπαιξε με το φόβο. “Illegal immigrants are pouring drugs and violence into America. Radical Islamic terrorists are preparing for another big US attack. Christians are being executed en masse in the Middle East.” “Οι παράνομοι μετανάστες γεμίζουν με ναρκωτικά και βία την Αμερική. Ριζοσπαστικοί Ισλαμιστές τρομοκράτες προετοιμάζονται για νέα επίθεση στις ΗΠΑ. Οι χριστιανοί δολοφονούνται μαζικά στη Μέση Ανατολή” Ο φόβος δικαιολόγησε όλες τις “Καταιγίδες της Ερήμου” , όλες τις γενοκτονίες και τους φονικούς πολέμους των Αμερικάνων, στη συνείδηση του μέσου τρομοκρατημένου πολίτη.
Είναι η ίδια ακριβώς ρητορική που χρησιμοποιεί όλη η Ευρώπη και η “κανονικότητα” των ακροδεξιών στη χώρα μας. Επίκεντρο ο φόβος του μέσου χειραγωγημένου πολίτη.
Είναι ακριβώς το ίδιο μ’ αυτό που λέει ο Νίκος Τσαγκρής στο άρθρο του, “ο φόβος της τρομοκρατίας οχυρώνει την Ευρώπη”
Στους φυτεμένους φόβους πατά σήμερα όλη η ξενοφοβική παλιανθρωπιά κι έχει ανοίξει διάπλατα την πόρτα στο φασισμό.
Όταν ο Γιάννης Αγγελάκας έγραψε το “Σιγά μη φοβηθώ”, δεν ξέρω πόσο ήξερε πως δίνει ένα μουσικό αντίδοτο στο φόβο.
Το ίδιο αντίδοτο που δίνει ο Τίτος Πατρίκιος στο ποίημα του η Ανάκριση.
Εκείνος που με ανέκρινε, ήξερε πως φοβόμουν.
Μα δεν του αρκούσε. Ήθελε να με κάνει κι άλλο να φοβηθώ.
Αυτό ήταν το λάθος του.
Γιατί είχα φτάσει πια εκεί που τελειώνει ο φόβος.
Το ίδιο που λέει ο Κάλβος
Όσοι το χάλκεον χέρι
βαρύ του φόβου αισθάνονται,
ζυγόν δουλείας, ας έχωσι.
Θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία.

Νίνα Γεωργιάδου