Κάπου ανάμεσα στα τέλη του προηγούμενου αιώνα και στις αρχές αυτού που τώρα διανύουμε, έκανε δυναμικά την εμφάνισή της η θεωρία της «παγκοσμιοποίησης». Σύμφωνα με αυτήν την θεώρηση, πηγή της οποίας ήταν τότε κυρίως οι ΗΠΑ, λόγω της ανάπτυξης της τεχνολογίας και της οικονομίας, ζούμε πλέον σε ένα «πλανητικό χωριό», τα σύνορα έχουν αρχίσει να μην έχουν το νόημα που είχαν, όλοι εξαρτώμεθα ο ένας από τον άλλο σε όλα τα επίπεδα. Μια κοινή μοίρα μας ενώνει και μας οδηγεί σε ένα καλύτερο αύριο συνεργασίας και αλληλεγγύης, φτάνει να εναρμονιστούμε με τα κελεύσματα των δυτικών κατά κύριο λόγο τότε, ιμπεριαλιστών.
Την εποχή εκείνη που η θεωρία αυτή μεσουρανούσε, οι ΗΠΑ ήταν η αδιαμφισβήτητη ηγεμονική δύναμη του πλανήτη, οπότε και ένα τέτοιο ιδεολόγημα αντιστοιχούσε στην πλήρως απελευθερωμένη και ανεξέλεγκτη πολεμική και ιμπεριαλιστική δράση της. Με το ξεκίνημα της καπιταλιστικής κρίσης του 2008, άρχισε να φαίνεται ότι ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός βρίσκεται σε φθίνουσα πορεία, βαλτωμένος και στους μακροχρόνιους πολέμους στη Μέση Ανατολή, άρχισε να φθίνει και αυτή η άποψη. Με την ανάδυση νέων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, όπως η Κίνα και η Ρωσία και με την ανάδειξη στην προεδρία των ΗΠΑ του Ντόναλντ Τραμπ, η «παγκοσμιοποίηση» πλέον ακούγεται σαν ανέκδοτο. Προστατευτισμός, εμπορικοί πόλεμοι, κατάργηση διεθνών συμφωνιών για μια σειρά ζητήματα και ευθείες πολεμικές απειλές, φανέρωσαν την πραγματικότητα ενός κόσμου διαιρεμένου με αντιθέσεις ανυπέρβλητες, που επιφυλάσσει πείνα, δυστυχία και πόλεμο.
Η πανδημία του SARS – CoV – 2 και της ασθένειας Covid 19 που προκαλεί, όχι μόνο δε λειτούργησε σαν αφορμή, προκειμένου να παραμεριστούν προσωρινά οι διαφορές ώστε να αντιμετωπισθεί με διεθνή συνεργασία το κοινό πρόβλημα, αλλά ενίσχυσε ακόμη περισσότερο τις διαφορές και τις αντιπαραθέσεις ειδικά μεταξύ των ιμπεριαλιστικών χωρών. Εντός ενός πλαισίου αλληλοκατηγοριών και μιας λογικής «κάθε χώρα για τον εαυτό της» αποκαλύφθηκε για άλλη μια φορά το άθλιο πρόσωπο του διεθνούς ιμπεριαλιστικού συστήματος.
Τα ΜΜΕ της Δύσης αντιμετώπισαν το ξεκίνημα της πανδημίας σαν ευκαιρία για να επιτεθούν στην κινέζικη κυβέρνηση για τα περιοριστικά μέτρα που επέβαλε στις πληττόμενες επαρχίες, αλλά και επειδή τάχα εξακολουθεί να αποτελεί μια τριτοκοσμική χώρα που δε μπορεί να εξασφαλίσει την υγεία των κατοίκων της. Οι ισχυρισμοί αυτοί, την ώρα που μια χώρα αντιμετώπιζε μόνη το πρόβλημα, κατέρρευσαν σύντομα, όταν σε επόμενο χρειάστηκε οι «προηγμένες» χώρες της Δύσης να διαχειριστούν το πρόβλημα. Με δεκάδες χιλιάδες νεκρούς σε πολλές χώρες και μέτρα περιορισμών αντίστοιχα με αυτά που πήρε αρχικά η κινέζικη κυβέρνηση, η εικόνα πολλών ευρωπαϊκών χωρών συνετρίβη σαν από καιρό ραγισμένη βιτρίνα.
Οι αρχικές βολές ενάντια στην Κίνα ήταν και η μοναδική περίπτωση όπου οι δυτικές χώρες τήρησαν λίγο πολύ στάση «συνεργασίας» μεταξύ τους. Καθώς η Ευρώπη έγινε το επίκεντρο της πανδημίας, διάφορες αθλιότητες ήρθαν στην επιφάνεια. Διαπιστώθηκε ότι η Γερμανία, αν και δεν αντιμετώπιζε τόσο μεγάλο πρόβλημα, άρχισε να δεσμεύει αποστολές ιατρικών υλικών που προορίζονταν για άλλες χώρες της ΕΕ και να τις προωθεί προς τα γερμανικά νοσοκομεία. Παρόμοιο περιστατικό υπήρξε και με φορτίο που προοριζόταν ως δωρεά εκ μέρους της Κίνας προς τη σκληρά δοκιμαζόμενη Ιταλία αλλά δεσμεύτηκε στο αεροδρόμιο της Πράγας για να καταλήξει στα Τσέχικα νοσοκομεία. (1) Αλλά και οι ΗΠΑ δέσμευσαν επιδόθηκαν στο «σπορ» της αρπαγής ιατρικού υλικού. (2) Κοινώς επικράτησε το δόγμα «Ο σώζων εαυτόν σωθήτω» τόσο στην ΕΕ όσο και στη Δύση γενικότερα.
Αυτή η κατάσταση άλλωστε υποχρέωσε τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας Μάουρο Φεράρι να παραιτηθεί από τη θέση του, καταγγέλλοντας την πλήρη απουσία συντονισμού μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών για την αντιμετώπιση του προβλήματος και την άρνηση του εν λόγω συμβουλίου να διαμορφωθεί ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα αντιμετώπισης της κρίσης. (3)
Ένα άλλο ζήτημα που ανέκυψε ήταν η άρση έστω και προσωρινά των εμπορικών κυρώσεων και περιορισμών που έχει επιβάλει ο Αμερικάνοι και Ευρωπαίοι ιμπεριαλιστές σε μια σειρά χώρες, ώστε αυτές να μπορέσουν να προμηθευτούν ιατρικό εξοπλισμό και να προετοιμαστούν για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Αυτό αφορούσε χώρες όπως η Βενεζουέλα, το Ιράν, την Κούβα, τη ΛΔΚ μέχρι και τη Ζιμπάμπουε της Αφρικής. Αν στην περίπτωση του Ιράν οι Ευρωπαίοι φάνηκαν κάπως πιο διαλλακτικοί, αυτό δεν ίσχυσε για τους υπόλοιπους, έναντι των οποίων η αμερικάνικη κυβέρνηση αποφάσισε να χρησιμοποιήσει την πανδημία σαν εργαλείο άσκησης πίεσης στις χώρες αυτές. (4)
Όσον αφορά την ΕΕ, ούτε στο ζήτημα της αντιμετώπισης των οικονομικών συνεπειών της κρίσης του κορονοϊού εμφανίστηκε η περίφημη ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, καθώς ξέσπασε σφοδρότατη διαφωνία μεταξύ των αξιώσεων των βαριά πληττόμενων χωρών του ευρωπαϊκού νότου από τη μία, και της Γερμανίας και των δορυφόρων της από την άλλη, με τους τελευταίους να δείχνουν το δρόμο των μνημονιακών δανείων μέσω ESM στους πρώτους. (5)
Ωστόσο καμία αντιπαλότητα δεν οξύνθηκε περισσότερο κατά τη διάρκεια της πανδημίας όσο αυτή μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας. Οι ΗΠΑ του ανύπαρκτου δημόσιου συστήματος υγείας εκτέθηκε διεθνώς, καταγράφοντας μακράν τα περισσότερα θύματα παγκοσμίως από την πανδημία και συσσωρεύοντας τεράστια οικονομικά προβλήματα, όπως εκτίναξη των αριθμών των ανέργων. Η διοίκηση Τραμπ, βυθισμένη στην ανυποληψία, κάνοντας λόγο σε κάθε ευκαιρία για τον «κινέζικο ιό» προσπάθησε να μεταφέρει τις ευθύνες των χειρισμών τις προς την Κίνα και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, τον οποίο κατηγορεί ότι αποτελεί υποχείριο της κινέζικης κυβέρνησης και γι’ αυτό τάχα δεν ενημέρωσε εγκαίρως τη διεθνή κοινότητα για τον κίνδυνο. Μάλιστα ανέστειλε την χρηματοδότηση προς τον ΠΟΥ απειλώντας ταυτόχρονα ότι η απόφαση μπορεί να καταστεί μόνιμη. Φαίνεται οι Αμερικανοί ιμπεριαλιστές να αντιλαμβάνονται, ότι η πανδημία γενικά και τα αποτελέσματά της στις ΗΠΑ ειδικότερα, να επιταχύνουν την άνοδο της Κίνας έναντι των ΗΠΑ.
Ακόμη όμως και στο ζωτικό ζήτημα της δημιουργίας εμβολίου, καμία συνεργασία και καμία σύμπνοια δεν υπάρχει. Αντιθέτως τα διεθνή φαρμακευτικά μονοπώλια και οι κυβερνήσεις που τα στηρίζουν, έχουν επιδοθεί σε ένα ξέφρενο αγώνα δρόμου, όχι για το καλό της ανθρωπότητας, αλλά για το ποια πλευρά θα εξασφαλίσει πρώτη τα τεράστια οικονομικά οφέλη και το πολιτικό κύρος ενός εμβολίου. Στα πλαίσια αυτού του ανταγωνισμού είδαμε και την πρωτόγνωρη κίνηση εκ μέρους του Τραμπ για εξαγορά Γερμανών ερευνητών για το εμβόλιο. (6) Αναμφίβολα μια συνεργασία και ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των ερευνητικών ομάδων θα επιτάχυνε την εύρεση του εμβολίου, αλλά σε αυτόν τον κόσμο και αυτό το σύστημα, το ζητούμενο δεν είναι η υγεία του κόσμου…
Τι δείχνουν όμως όλα αυτά; Από την πανδημία του «κορονοϊού» γίνεται φανερό, ότι το διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσει έγκαιρα και αποτελεσματικά κανένα από τα κοινά, παγκόσμια προβλήματα, με τα οποία έρχεται αντιμέτωπη κατά καιρούς η ανθρωπότητα. Μια έγκαιρη και αποτελεσματική αντιμετώπιση προϋποθέτει το συντονισμό και τη συνεργασία, ωστόσο στον πυρήνα αυτού του συστήματος βρίσκεται ο λυσσώδης ανταγωνισμός και η κερδοφορία, όπως απέδειξε και η περίπτωση της πανδημίας. Η επίδοση του ιμπεριαλιστικού συστήματος έναντι του SARS – CoV – 2 δεν αφήνει περιθώρια αισιοδοξίας όσον αφορά και άλλα οικουμενικά, φλέγοντα ζητήματα, όπως το ζήτημα της καταστροφής του φυσικού περιβάλλοντος, ο κίνδυνος μη αναστρέψιμης καταστροφής του κοινού μας σπιτιού…
1. https://tvxs.gr/news/i-apopsi-mas/epibebaiosi-toy-reportaz-toy-tvxsgr-o-sozon-eayton-sothito-stin-ee?
3. https://www.cnn.gr/news/kosmos/story/214453/koronoios-paraitithike-o-epikefalis-epistimonas-tis-ee
5. https://www.m-lkke.gr/featured/άγριες-αντιθέσεις-ξεσπούν-στην-εε-μετ/
Σπύρος Κ.
από το περιοδικό “Πορεία”
e-prologos.gr
