Του Γιώργου Κ. Καββαδία* 

Μπορεί η «εξ αποστάσεως εκπαίδευση» να παρουσιάζεται από τους Γραμματείς και τους Φαρισαίους της εποχής μας σαν το μαγικό ραβδί που καλύπτει τις μαθησιακές ανάγκες των μαθητών σε αυτή την ταραγμένη περίοδο λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού, όμως στην πραγματικότητα όχι μόνο δεν τις καλύπτει, αλλά διευρύνει το κοινωνικό και εκπαιδευτικό χάσμα μεταξύ των μαθητών προκαλώντας συνάμα ποικίλες παρενέργειες. Επιπλέον έρευνες επιβεβαιώνουν ότι η τηλεδιδασκαλία δεν ενδείκνυται για αδύναμους μαθητές και όσους παρουσιάζουν μαθησιακές δυσκολίες. Μια εκπαιδευτική πολιτική που αποκλείει μαθητές είναι εκ των πραγμάτων όχι απλά άστοχη, αλλά κυρίως μία ταξική, ρατσιστική πολιτική. 

Όλο αυτό το εγχείρημα της περιβόητης τηλεκπαίδευσης που εφαρμόστηκε τσάτρα – πάτρα, τον περεασμένο Μάιο και Ιούνιο, χωρίς επιμορφωμένους εκπαιδευτικούς που κλήθηκαν να βάλουν το χέρι στην τσέπη και να χρησιμοποιήσουν τον όποιο δικό τους εξοπλισμό, χωρίς ουσιαστικά μαθησιακά αποτελέσματα, αλλά για χάρη των επικοινωνιακών αναγκών της κυβέρνησης, ανέδειξε το αναντικατάστατο της ζωντανής εκπαιδευτικής διαδικασίας, της μοναδικότητας της αλληλεπίδρασης μαθητή και δασκάλου στην τάξη. Η σχέση δασκάλου –μαθητή δεν μπορεί να υποκατασταθεί από καμιά πλατφόρμα, κανένα ηλεκτρονικό μέσο επικοινωνίας. Για αυτό και διδασκαλία εξ αποστάσεως αποτελεί σχήμα οξύμωρο. Διδασκαλία και απόσταση είναι έννοιες ασύμβατες. Συμβατές μόνο για γραφειοκράτες και καρεκλοκένταυρους της εξουσίας που ρίχνουν στάχτη στα μάτια της κοινωνίας.  Γιατί δεν μπορεί ο πραγματικός δάσκαλος να επαίρεται ότι μέσω «πλατφόρμας» έκανε καλό μάθημα σε 2 ή σε κάποιους μαθητές, χωρίς να υπολογίζει των μαθητών της τάξης σε πραγματικές συνθήκες διδασκαλίας. Αλίμονο στον εκπαιδευτικό που ανέχεται τον αποκλεισμό, έστω και ενός μαθητή από την εκπαιδευτική διαδικασία, από το δικαίωμα στη μόρφωση. 

Από αυτή την άποψη έχουν κάθε δικαίωμα οι εκπαιδευτικοί να μην αποδεχτούν ότι το σχολείο μπορεί να υποκατασταθεί από την κάμερα και την εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Με αυτό τον τρόπο υπερασπίζονται τον παιδαγωγικό τους ρόλο και το δικαίωμα των μαθητών στη μόρφωση, χωρίς φραγμούς και διακρίσεις. Ωστόσο η αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών προς όφελος των παιδιών θεωρείται όχι μόνο αναγκαία αλλά και σπουδαίο εργαλείο υποστήριξης της ζωντανής διδασκαλίας, υπό αυστηρές προϋποθέσεις που δεν εξασφαλίζουν οι κυρίαρχες πολιτικές.  Η στήριξη όλων των μαθητών και η υπεράσπιση των μορφωτικών τους δικαιωμάτων συνδέεται αναπόσπαστα με την άμεση διεκδίκηση συγκεκριμένων αιτημάτων, κοινωνικών, οικονομικών, εκπαιδευτικών. 

Στον αέρα και νομικά 

Σε ρεπορτάζ του Νίκου Γιαννόπουλου στο Νews247 αναφέρεται ότι η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα μπορεί να διαπίστωσε ότι η διαδικασία τηλεκπαίδευσης είναι σύννομη επί της αρχής, ωστόσο παρατήρησε πάρα πολλά κενά και αστοχίες για τις οποίες έδωσε διορία τριών μηνών στο Υπουργείο Παιδείας να συμμορφωθεί. Αναφέρει 11 από τα προβληματικά σημεία. Εν συντομία παραθέτουμε μερικά από αυτά:  Δεν είναι βέβαιο πότε συντάχθηκε η ΕΑΠΔ (Εκτίμηση αντικτύπου σχετικά με την προστασία δεδομένων) … Κακώς η ΕΑΠΔ υπογράφεται από την DPO (Υπεύθυνος Προστασίας Δεδομένων)  του Υπουργείου. Δεν είναι δουλειά της. … Δεν έχει επιστημονική τεκμηρίωση η ΕΑΠΔ αλλά μόνο αυθαίρετους και υποκειμενικούς ισχυρισμούς. … Δεν έγινε διαβούλευση όχι μόνο με γονείς, εκπαιδευτικούς, μαθητές κλπ αλλά και με Ακαδημαϊκά Ιδρύματα ή Δημόσιους Φορείς εκπαιδευτικής πολιτικής για τα θέματα αυτά. Δεν έγινε τότε, δεν έγινε και εκ των υστέρων. …Με τον τρόπο που έγινε η ΕΑΠΔ τέθηκαν σε κίνδυνο δικαιώματα και ελευθερίες των υποκειμένων, μαθητών και εκπαιδευτικών. … Απέκρυψε ολόκληρες κατηγορίες προσωπικών δεδομένων και μεταδεδομένων που, σύμφωνα και με τη σύμβαση Cisco – Υπουργείου Παιδείας, η Cisco διατηρεί και για 7 χρόνια μετά και αξιοποιεί για εμπορικούς της σκοπούς!… Αυθαίρετα, τέλος, το Υπουργείο, μετά από όλα τα παραπάνω, συσκέφθηκε με τον εαυτό του και αποφάσισε ότι έχουν παρθεί τα κατάλληλα μέτρα και δεν τίθεται άλλο θέμα… 

Η σύμβαση-φάντασμα με την Cisco 

Σε όλα τα παραπάνω πρέπει να προσθέσει κανείς και ένα ζήτημα κεφαλαιώδους σημασίας. Παρά το γεγονός ότι είχε δεσμευτεί για το αντίθετο, η Υπουργός Παιδείας Νίκη Κεραμέως δεν έχει φέρει στη Βουλή τη σύμβαση που υπέγραψε το Ελληνικό Δημόσιο με τη Cisco για τη διαδικασία της τηλεκπαίδευσης. 

Το γεγονός αυτό προκαλεί ευλόγως πολύ μεγάλα ερωτηματικά. Ποιοι είναι οι όροι κάτω από τους οποίου η Cisco Ελλάς κάνει αυτή τη δωρεά στο Ελληνικό Δημόσιο; Γιατί, ενώ η σύμβαση έχει ζητηθεί πολλάκις από την αντιπολίτευση, δεν έχει δοθεί ακόμα στα κόμματα αλλά και στη δημοσιότητα; 

Εν κατακλείδι έχουν κάθε δικαίωμα οι εκπαιδευτικοί να μην αποδεχτούν ότι το σχολείο μπορεί να υποκατασταθεί από την κάμερα και την εξ αποστάσεως εκπαίδευση και να αντισταθούν στην έλλειψη των αναγκαίων συνθηκών και μέτρων προστασίας. Με αυτό τον τρόπο υπερασπίζονται τον παιδαγωγικό τους ρόλο και το δικαίωμα των μαθητών στη μόρφωση, χωρίς φραγμούς και διακρίσεις  Η στήριξη όλων των μαθητών και η υπεράσπιση των μορφωτικών τους δικαιωμάτων συνδέεται αναπόσπαστα με την  ανάπτυξη και τον ριζοσπαστικό προσανατολισμό του  εκπαιδευτικού κινήματος . 

*Ο Γιώργος Κ. Καββαδίας είναι φιλόλογος, μέλος της ΣΕ του περιοδικού «Αντιτετράδια της Εκπαίδευσης» και του «Εκπαιδευτικού Ομίλου»