Δύο εβδομάδες χωρίζουν τη Βολιβία από τον εκλογικό πρώτο γύρο της 18ης Οκτωβρίου. Αν χρειαστεί και δεύτερος θα διεξαχθεί στις 9 Νοεμβρίου. Αμηχανία επικρατεί στο αντι-MAS στρατόπεδο. Η τελευταία δημοσκόπηση, που έδειχνε πιθανή νίκη του MAS από τον πρώτο γύρο, οδήγησε τη ντε φάκτο Πρόεδρο, Τζανίνε Άνιες, να παραιτηθεί από υποψήφια. Σκοπός της παραίτησης της Άνιες ήταν η συσπείρωση των αντι-Μοράλες ψήφων. Δεν είναι όμως καθόλου βέβαιο ότι η κίνηση αυτή είχε τα προσδοκώμενα αποτελέσματα, καθώς φαίνεται πως αρκετοί από τους ψηφοφόρους της Άνιες δεν θα υποστηρίξουν τον κεντροδεξιό Κάρλος Μέσα, που είναι ο βασικός αντίπαλος του MAS, αλλά τον ακροδεξιό Φερνάντο Καμάτσο, που αναδεικνύεται σε τρίτο πόλο.

Ο υποψήφιος του MAS, Λούις Άρσε δήλωσε πως με βάση τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή του, η δημοσκοπική ψαλίδα από τον Μέσα έχει διευρυνθεί μετά την παραίτηση της Άνιες, αντί να περιοριστεί. “Ο μόνος τρόπος για να μας νικήσουν είναι η απάτη”, είπε ο Άρσε. “Όμως μην ανησυχείτε, δεν πρόκειται να το επιτρέψουμε”, συμπλήρωσε.

Όσο περνούν οι μέρες, το αντι-Μοράλες στρατόπεδο αντί να συσπειρώνεται, διασπάται. Μπροστά στο ενδεχόμενο επιστροφής του MAS υπάρχουν διάφορες σπασμωδικές αντιδράσεις από την πλευρά της δεξιάς, ενώ διαφαίνεται ακόμα και ο κίνδυνος κάποιου είδους εκλογικού πραξικοπήματος.

Αυτό που έγινε πέρυσι ήταν πραξικόπημα, λέει ο Τσι

Το πιο εντυπωσιακό ήταν η αναπάντεχη δήλωση ενός εκ των υποψηφίων για την Προεδρία, του κορεατικής καταγωγής Ευαγγελικού Χριστιανού πάστορα Τσι Χιουν Τσουνγκ. Ούτε λίγο, ούτε πολύ, τη Δευτέρα 28 Σεπτεμβρίου κατήγγειλε ότι η πτώση του Μοράλες τον Νοέμβριο του 2019 ήταν πραξικόπημα και κατηγόρησε τον Φερνάντο Καμάτσο και τον πολυεκατομμυριούχο πατέρα του για τις συνεννοήσεις με τον στρατό, για τις ένοπλες ακροδεξιές ομάδες που οργάνωσαν ταραχές υπό τις εντολές του Καμάτσο κτλ. κτλ.

Ο Τσι Χιουν Τσουνγκ, που κατά τα άλλα είναι γνωστός για τις υπερσυντηρητικές αντιλήψεις του, είπε ότι κακώς αντικαταστάθηκε ο Μοράλες από την Άνιες και ότι κανονικά κανονικά θα έπρεπε να είχε παραμείνει υπηρεσιακός Πρόεδρος και να είχαν γίνει νέες εκλογές σύμφωνα με όσα είχε προτείνει τότε ο ίδιος ο Μοράλες.

Βλ. όλη τη δήλωση του Τσι Χιουν Τσουνγκ στο βίντεο που ακολουθεί (στα Ισπανικά).

Κυβερνητική κρίση

Μια άλλη ένδειξη των φυγόκεντρων τάσεων στο αντι-Μοράλες στρατόπεδο ήταν η παραίτηση τη Δευτέρα 18 Σεπτεμβρίου τριών υπουργών της ντε φάκτο κυβέρνησης: Οικονομίας, Παραγωγικής Ανάπτυξης και Εργασίας. Ο ένας απ’ αυτούς, ο Υπουργός Οικονομίας Όσκαρ Ορτίς, είπε δημόσια πως δεν ήταν στις

προθέσεις του να παραιτηθεί, αλλά διώχθηκε από τη θέση του επειδή δεν συμφωνούσε με την ιδιωτικοποίηση της δημόσιας Εταιρείας Ηλεκτρισμού της Κοτσαμπάμπα ELFEC.

Η εταιρεία είχε εθνικοποιηθεί από τον Έβο Μοράλες το 2010. Και τώρα, δύο μόλις εβδομάδες πριν τις εκλογές, η ντε φάκτο κυβέρνηση θέλει να επιστρέψει μεγάλο μέρος των μετοχών της στους παλαιούς ιδιοκτήτες της. Ο Ορτίς είπε πως δεν μπορούσε να υπογράψει μια τέτοια βεβιασμένη και αντισυνταγματική απόφαση. Και κατηγόρησε την Πρόεδρο Τζανίνε Άνιες ότι έχει παραδώσει την τύχη της χώρας στα χέρια του Υπουργού Εσωτερικών, Αρτούρο Μουρίγιο, για τον οποίο είπε ότι “στερείται ικανοτήτων”.

Βλ. τη δήλωση του Όσκαρ Ορτίς, πρώην Υπουργού Οικονομίας της ντε φάκτο κυβέρνησης, στο βίντεο που ακολουθεί (στα Ισπανικά).

Διχάζεται το κόμμα της Άνιες

Οι παραιτήσεις των υπουργών σχετίζονται με τις γενικότερες φυγόκεντρες τάσεις στο κόμμα της Τζανίνε Άνιες σε σχέση με τον ποιον θα υποστηρίξουν στις εκλογές. Η ίδια η Άνιες είναι σαφές ότι θα υποστηρίξει τον Κάρλος Μέσα. Δεν τον κατονόμασε ρητά, είπε όμως ότι θα στηρίξει τον υποψήφιο που έχει τις περισσότερες πιθανότητες να νικήσει το MAS. Ήταν αυτό που επεδίωκε εδώ και καιρό το μεγαλύτερο τμήμα της ντόπιας ολιγαρχίας, αλλά και οι εμπλεκόμενες αμερικανικές υπηρεσίες.

Από την άλλη μεριά είναι ο συνυποφήφιός της Άνιες για την αντιπροεδρία, ο Σαμουέλ Ντόρια Μεντίνα, ο οποίος μία μόλις ημέρα πριν την παραίτηση της Άνιες είχε υποστηρίξει ένα τελείως διαφορετικό σχέδιο, στον αντίποδα αυτού που τελικά συνέβη. Είχε προτείνει τη σύσταση μιας ενιαίας ακροδεξιάς συμμαχίας με όλους τους υπόλοιπους υποψήφιους εκτός του Κάρλος Μέσα. Ήλπιζε ότι μ’ αυτόν τον τρόπο η ακροδεξιά θα υποσκέλιζε τον κεντροδεξιό Μέσα στη δεύτερη θέση, και θα γινόταν αυτή ο βασικός εκπρόσωπος της αντιμοράλες κοινής γνώμης.

Με αφορμή την κυβερνητική κρίση και την παραίτηση των τριών υπουργών το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (“Δημοκρατικοί”), μία από τις συνιστώσες του κόμματος της Άνιες, φρόντισαν να δηλώσουν άσχετοι με την κυβέρνηση. “Την υποστηρίζαμε πολιτικά, αλλά δεν είχαμε καμία θεσμική σχέση”, είπε σε ανακοίνωσή της η Κεντρική Επιτροπή των “Δημοκρατικών”.

Οι “Δημοκρατικοί” δεν παρέλειψαν να δείξουν τη συμπάθειά τους προς τον παραιτηθέντα Υπουργό Οικονομίας, ο οποίος ήταν παρών στη συνέντευξη τύπου. “Το έργο του ήταν θεμελιώδες για την ειρήνευση της Βολιβίας και η υπηρεσία του προς τη χώρα αξίζει τον σεβασμό και τον θαυμασμό μας”, έγραψαν στην ανακοίνωσή τους. Στην πλαϊνή φωτογραφία στο κέντρο είναι ο ηγέτης των Δημοκρατικών, Ρουμπέν Κόστας, και αριστερά του είναι ο παραιτηθείς υπουργός Οικονομίας, Όσκαρ Ορτίς.

Σιβυλλική ήταν η ανακοίνωση των “Δημοκρατικών” σχετικά με το τι θα κάνουν τελικά στις εκλογές. “Ζητούμε από όλους την ευθύνη να δημιουργήσουν δημοκρατικές συνθήκες που καθιστούν αδύνατη την επιστροφή του MAS. […] θα υποστηρίξουμε στρατηγικές ψηφοφορίας που εμποδίζουν την επιστροφή του MAS και θα απορρίψουμε ρητά εκείνες που την υποστηρίζουν”. Εκ πρώτης όψεως θα μπορούσε να υποθέσει κανείς ότι αυτή η άποψη σημαίνει πως θα στηρίξουν τον Κάρλος Μέσα, σαν πιο ισχυρό αντίπαλο του MAS από πλευράς ποσοστών. Μπορεί όμως να σημαίνει και το αντίθετο. Διότι πολλοί είναι αυτοί που θεωρούν ότι η μετριοπαθής κεντροδεξιά στάση του Κάρλος Μέσα είναι περισσότερο ανεκτική προς το MAS απ’ ό,τι θα έπρεπε και ότι αυτό θεωρείται μια έμμεση υποστήριξη του MAS. Γι’ αυτό και είναι βέβαιο πως ένα μέρος της βάσης της Άνιες θα παραβλέψει το ζήτημα των αριθμητικών ποσοστών και θα στραφεί προς τον Καμάτσο.

Μεταξύ αρπαχτής και νέου εκλογικού πραξικοπήματος

Όλα αυτά είναι φυσικό να προκαλούν μεγάλη ανασφάλεια στους κόλπους του αντι-Μοράλες στρατοπέδου. Αποτέλεσμα είναι η πίεση για εσπευσμένες αποφάσεις αρπαχτικού χαρακτήρα, όπως η ιδιωτικοποίηση της εταιρείας ηλεκτρικής ενέργειας της Κοτσαμπάμπα που οδήγησε στην παραίτηση του Ορτίς και πολλές άλλες παρόμοιες. Σε αυτή τη λογική ο νέος υπουργός Παραγωγικής Ανάπτυξης είπε ότι θα εργαστεί στη βάση ενός τριμηνιαίου πλάνου, που ξεπερνά την περίοδο των εκλογών.

Από την άλλη μεριά βρίσκονται σε εξέλιξη διάφορες προσπάθειες παρεμπόδισης της εκλογικής καμπάνιας και των υποψηφιοτήτων του MAS είτε με την άσκηση φυσικής βίας, είτε με νομικές διώξεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο υποψήφιος του MAS για τη Γερουσία στην Κοτσαμπάμπα. Αφού αρχικά απέκλεισαν την υποψηφιότητα του Έβο Μοράλες με το κωμικοτραγικό επιχείρημα ότι δεν είναι μόνιμος κάτοικος Βολιβίας, τώρα απέκλεισαν και τον αντικαταστάτη του, γνωστό συνδικαλιστικό εκπρόσωπο των καλλιεργητών κόκας, διότι, λένε, ήταν διακινητής ναρκωτικών.

Αλλά πέρα από αυτά υπήρξε και κάτι που παραλίγο να τίναζε όλη τη διαδικασία των εκλογών στον αέρα. Τη Δευτέρα 5 Οκτωβρίου το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο επρόκειτο να εκδικάσει αίτημα για ακύρωση της υποψηφιότητας του Λούις Άρσε. Τον είχε καταγγείλει η κυβέρνηση, επειδή το καλοκαίρι είχε σχολιάσει κάποια ευρήματα δημοσκοπήσεων. Και επειδή την περίοδο αυτή απαγορευόταν η προεκλογική εκστρατεία λόγω καραντίνας η ενέργεια του Άρσε θεωρήθηκε παράβαση του εκλογικού νόμου. Ο ίδιος ο Λούις Άρσε και τα υπόλοιπα στελέχη του MAS αντιμετωπίζουν το θέμα με ψυχραιμία, αλλά ταυτόχρονα εφιστούν την προσοχή του κόσμου. Όμως τις προάλλες, προκειμένου να αποφύγει τον σκόπελο, το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο αποφάσισε ότι δεν θα συνεδριάσει προεκλογικά, και ότι θα εξετάσει το θέμα μετά τις εκλογές.

Το οξύμωρο είναι ότι τον κίνδυνο εκλογικής νοθείας επικαλείται και η κυβέρνηση. Αυτό ισχυρίστηκε τις προάλλες ο Γενικός Γραμματέας του Οργανισμού Αμερικανικών Κρατών, Λουίς Αλμάγρο: “Χθες συναντήθηκα” έγραψε σε μήνυμά του στο Twitter “με τον υπουργό της κυβέρνησης της Βολιβίας, Αρτούρο Μουρίγιο. Μου εξέφρασε την ανησυχία του σχετικά με την πιθανότητα νέας απάτης στις Γενικές Εκλογές του 2020. Δεσμευτήκαμε να καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για να ενισχύσουμε την Εκλογική Αποστολή του ΟΑΚ και να διασφαλίσουμε τη βούληση του κόσμου”. Ο Γ.Γ. του ΟΑΚ, που είχε παίξει κεντρικό ρόλο στο πραξικόπημα του περασμένου Νοεμβρίου, προσπαθεί τώρα να νομιμοποιήσει τον ρόλο του ως παρατηρητή στις νέες εκλογές. Όσον αφορά τον Μουρίγιο, προκειμένου να διασκεδάσει τις ανησυχίες του, ετοιμάζεται να ταξιδέψει τις επόμενες ημέρες στις ΗΠΑ, όπου θα συναντηθεί αρμοδίως με στελέχη του αμερικανικού κράτους. Ποιος ξέρει τι θα συζητήσουν;

Είμαστε πλέον μια ανάσα από τις εκλογές της 18ης Οκτωβρίου. Για την ώρα περιμένουμε την επόμενη δημοσκόπηση, που θα μας δείξει πόσοι από τους ψηφοφόρους της Άνιες θα στραφούν προς τον Μέσα και πόσοι προς τον Καμάτσο.

Βασίλης Ξυδιάς

πηγή: Kosmodromio