Το βιτριόλι είναι το θειικό οξύ, ένα ισχυρό διαβρωτικό υγρό. To ανακάλυψε ο Αραβας αλχημιστής του 8ου αιώνα Αμπού Μούσα Τζαμπίρ ιμπν Χαγιάν αλ-Αζντί, ενώ έναν αιώνα αργότερα ο Πέρσης γιατρός και αλχημιστής Ιμπν Ζακαρίγια αλ-Ραζί κατόρθωσε να το παραγάγει με ξηρή απόσταξη ορυκτών. Η μέθοδός του διαδόθηκε στην Ευρώπη από μεταφρασμένα αραβικά και περσικά εγχειρίδια, που συμπεριλήφθηκαν σε βιβλία αλχημιστών, όπως ο Γερμανός Albertus Magnus του 13ου αιώνα. Το βιτριόλι ήταν μία από τις αγαπημένες ουσίες των αλχημιστών του Μεσαίωνα, ίσως η πιο σημαντική απ’ όλες που χρησιμοποιούσαν για να δημιουργήσουν την περίφημη φιλοσοφική λίθο. Σημειωτέον πως η φιλοσοφική λίθος ήταν εκείνη η θρυλική ουσία, το άπιαστο όνειρο των αλχημιστών, που εάν υπήρχε αφενός θα μετέτρεπε βασικά μέταλλα, όπως ο υδράργυρος, σε χρυσάφι, και αφετέρου θα εξασφάλιζε στον τυχερό κάτοχό της την αιώνια ζωή…

Η λέξη «βιτριόλι» είναι μεταφορά στα ελληνικά του γαλλικού «vitriol», από το λατινικό «vitriolum/vitreolum», ουδέτερο του επιθέτου «vitreolus», δηλαδή «υαλώδης», από το «vitrum», που σημαίνει «γυαλί». Η ονομασία του οξέος οφείλεται, λέει το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, στην υαλώδη όψη που παρουσιάζουν συχνά τα θειικά άλατα. Αυτό το λατινικό βίτρουμ, το γυαλί, έχει δώσει και το βιτρό (vitraux, στον ενικό vitrail), δηλαδή το υαλογράφημα, αλλά και τη βιτρίνα, τη γυάλινη προθήκη.

Εάν το πρόσωπο είναι η βιτρίνα της ψυχής, επειδή προβάλλει τα συναισθήματά μας, τότε η καταστροφή του με την ομόρριζη λέξη βιτριόλι είναι ακόμα μια ετυμολογική ειρωνεία. Ομως, η ρίψη βιτριολιού στο πρόσωπο με σκοπό την τύφλωση, την παραμόρφωση, την πρόκληση σοβαρότατων βλαβών ή ακόμα και τον θάνατο, για λόγους τιμωρίας ή εκδίκησης, έχει ένα σαφές φυλετικό και σεξιστικό πρόσημο.

Οι περισσότεροι νομίζουν πως κατά κύριο λόγο βιτριόλι ρίχνει κάποια γυναίκα σε κάποιον άντρα, επειδή αυτός την παράτησε ή την απάτησε ή την κακομεταχειρίστηκε ή και τα τρία μαζί. Ασφαλώς πολλές περιπτώσεις επίθεσης με βιτριόλι εντάσσονται σ’ αυτήν την κατηγορία, ειδικά στην Ελλάδα των προηγούμενων δεκαετιών, αλλά εάν ανοίξουμε το πλάνο, που λένε και στον κινηματογράφο, θα δούμε κάποια πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία: διεθνώς, σύμφωνα με την Acid Survivors Trust International (Διεθνή Ενωση Επιζώντων από Οξύ), τα περισσότερα θύματα επίθεσης με οξύ είναι γυναίκες, ενώ οι περισσότεροι βιτριολιστές ανήκουν στο ανδρικό φύλο…

Βεβαίως υπάρχουν και γυναίκες που περιλούζουν γυναίκες με θειικό οξύ, όπως η πρόσφατη περίπτωση, με την άγνωστη, μέχρι στιγμής, γυναίκα που έριξε βιτριόλι στο πρόσωπο της Ιωάννας, στις 20/5, στην Καλλιθέα, καθώς η 34χρονη πήγαινε στη δουλειά της. Ομως, ποιος είπε ότι δεν υπάρχουν γυναίκες που ασκούν έμφυλη βία κατά των ομοφύλων τους; Δυστυχώς, αυτό το «προνόμιο» δεν το έχουν μόνον οι άντρες…

Η μη κερδοσκοπική οργάνωση ASTI, που εδρεύει στην Αγγλία, αγωνίζεται για να σταματήσουν οι επιθέσεις με οξύ παγκοσμίως. Για να το καταφέρει αυτό, κάνει εκστρατείες ενημέρωσης του πληθυσμού για τον βιτριολισμό, αλλά και τη θεσμική του αντιμετώπιση, σε εκείνες τις χώρες όπου οι επιθέσεις με οξύ είναι συχνές: εκτός από την ίδια τη Βρετανία, όπου μόνο το 2016 είχαν σημειωθεί 601 επιθέσεις με οξύ, η ASTI δραστηριοποιείται κυρίως στο Μπανγκλαντές αλλά και σε Καμπότζη, Πακιστάν, Ινδία, Νεπάλ και Ουγκάντα. Επίσης, υποστηρίζει ανάλογου σκοπού οργανώσεις σ’ αυτές τις χώρες, ενώ παρέχει και ιατρική βοήθεια, όπως είναι οι πλαστικές χειρουργικές επεμβάσεις στα θύματα.

Για να καταλάβουμε καλύτερα τον φυλετικό χαρακτήρα αυτών των επιθέσεων, αρκούν μερικά νούμερα: στο Μπανγκλαντές, που είναι η χώρα με τα περισσότερα θύματα βιτριολισμού σήμερα στον κόσμο, το 82% των θυμάτων είναι γυναίκες. Αυτές λοιπόν περιλούζονται με θειικό οξύ, συνήθως από άνδρες, για λόγους ζηλοτυπίας ή εκδίκησης. Και πόσες είναι αυτές; Μέσα σε ένα διάστημα είκοσι χρόνων, από το 1999 μέχρι το 2019, είχαν αναφερθεί περί τις 3.000 επιθέσεις – μόνο το 2008, 262 γυναίκες παραμορφώθηκαν ή τυφλώθηκαν από βιτριόλι. Από αυτές, οι νεότερες γυναίκες κατέχουν τη θλιβερή πρωτιά στις προτιμήσεις των βιτριολιστών: το 60% των θυμάτων είναι κορίτσια από 10 μέχρι 19 ετών…

Βέβαια, στην ελληνική λαϊκή συνείδηση η επίθεση με βιτριόλι είναι κάτι που αφορά σχεδόν αποκλειστικά το γυναικείο φύλο. Ηδη από τη δεκαετία του 1930, ο Τύπος έχει καταγράψει πολλούς βιτριολισμούς, μέχρι και σχετικό τραγούδι είχε γράψει το 1950 ο Τσιτσάνης, το «Βιτριόλι», ένα ζεϊμπέκικο που τραγούδησαν ο ίδιος, η Μαρίκα Νίνου και ο Πρόδρομος Τσαουσάκης: «Κίνδυνος θάνατος για πάρτε το χαμπάρι / καινούργια μέτρα οι γυναίκες έχουν πάρει / κι όποιος στον έρωτα σωστά δεν περπατήσει / ένα μπουκάλι βιτριόλι θ’ αντικρίσει…». Λέγεται ότι ο Τσιτσάνης εμπνεύστηκε το τραγούδι από τη Σωτηρία Μπέλλου. Πράγματι, η λαϊκή ερμηνεύτρια, σε νεαρή ηλικία, είχε ρίξει βιτριόλι το 1938 στον σύζυγό της, έναν ελεγκτή λεωφορείων, κατά τη διάρκεια ενός από τους πολύ συχνούς καβγάδες μεταξύ τους. Ο άντρας της την απατούσε και την ξυλοκοπούσε καθημερινά, τόσο που η Σωτηρία έχασε το παιδί που κυοφορούσε. Για την πράξη της αυτήν καταδικάστηκε σε 3 χρόνια φυλάκιση, εκτίοντας έξι μήνες από την ποινή της. Επίσης, μεγάλη αίσθηση στην κοινή γνώμη είχε κάνει η «Βιτριολίστρια της Τρούμπας», μια ιερόδουλη 33 ετών που έριξε βιτριόλι στο πρόσωπο και στο στόμα του άντρα με τον οποίο συζούσε, όταν αυτός κοιμόταν, επειδή εκείνος, ένας σερβιτόρος που εργαζόταν μαζί της στο ίδιο καμπαρέ, αποφάσισε να διακόψει τη σχέση τους.

Πάντως, η επίθεση με θειικό οξύ που συγκλόνισε την Ελλάδα, κυριολεκτικά, δεν είχε κανένα ερωτικό κίνητρο. Η ρίψη βιτριολιού το 2008 στην Κωνσταντίνα Κούνεβα, από δυο αγνώστους που την περιέλουσαν, αναγκάζοντάς την μάλιστα να καταπιεί και μια ποσότητα του διαβρωτικού υγρού, με αποτέλεσμα να χάσει το ένα της μάτι και να υποστεί εκτεταμένες σοβαρές βλάβες στα εσωτερικά της όργανα, είχε σαφέστατο πολιτικό πρόσημο, μια και η Βουλγάρα μετανάστρια ήταν τότε ενεργή συνδικαλίστρια στην εταιρεία καθαρισμού και ενοικίασης εργατών ΟΙΚΟΜΕΤ. Η πρώην ευρωβουλευτίνα Κούνεβα, που είχε σπουδάσει ιστορία και αρχαιολογία στην πατρίδα της πριν έρθει στην Ελλάδα, έγινε πολύ ενοχλητική για κάποιους, που διάλεξαν το βιτριόλι για να τη φιμώσουν. Απέτυχαν μεν να διαβρώσουν το μέταλλο της ψυχής της με το βιτριόλι, όμως ποτέ κανείς τους δεν κάθισε στο σκαμνί…

Πηγή: Παύλος Μεθενίτης – efsyn.gr