Παύλος Νεράντζης*

Κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί πώς μια κόντρα στο διαδίκτυο για βιντεοπαιχνίδια θα έβαζε σε κρίση τα ανώτερα κλιμάκια των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών, όπως και της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας των ΗΠΑ. 

Η σύλληψη του 21χρονου Αμερικανού, Τζακ Τεϊσέιρα, λοχία της Εθνοφρουράς της Αεροπορίας της Μασαχουσέτης, που φέρεται να είναι ο υπεύθυνος της διαρροής απόρρητων εγγράφων του Πενταγώνου για τον πόλεμο στην Ουκρανία κάθε άλλο παρά ηρέμησε τα πνεύματα.

Αυτό που προβληματίζει διπλωμάτες του Στέϊτ Ντιπάρτμεντ, γερουσιαστές, ανώτερους αξιωματικούς του Πενταγώνου και πράκτορες της CIA, όλη δηλαδή την πολιτική και στρατιωτική establishment, είναι πώς ένας τόσο νεαρός και χαμηλόβαθμος αξιωματικός που εργαζόταν ως «πληροφορικάριος», είχε πρόσβαση σε top secret πληροφορίες και ποια ήταν τα κίνητρά του. Και επιπλέον, ποιες μπορεί να είναι οι συνέπειες, διπλωματικές και στρατιωτικές, στην έκβαση του πολέμου και στις σχέσεις της Ουάσιγκτον με σύμμαχες χώρες.

Οι χοροί των αποκαλύψεων καλά κρατούν

Δεν είναι βεβαίως η πρώτη φορά που βλέπουν το φως της δημοσιότητας απόρρητα έγγραφα σχετικά με την επιθετική δράση των ΗΠΑ στο εξωτερικό προκειμένου να υπερασπίσουν τα γεωπολιτικά και οικονομικά τους συμφέροντα. Πληροφορίες που «καίνε» και δείχνουν πόσο λίγο Στέιτ Ντιπάρτμεντ και Πεντάγωνο εμπιστεύονται τους συμμάχους τους, και άλλες που καταρρίπτουν ισχυρισμούς της προπαγάνδας του Λευκού Οίκου, ή αποκαλύπτουν εγκλήματα πολέμου, έχουν δημοσιευτεί κι άλλες φορές στο παρελθόν με τους «δράστες» άλλες φορές να διώκονται κι άλλες όχι.

Το 2019 οι αμερικανικές αρχές συνέλαβαν τον Ντάνιελ Έβερετ Χάιλ, πρώην αναλυτή της Υπηρεσίας Εθνικής Ασφάλειας (National Security Agency, NSA), που συμμετείχε σε πολλές επιχειρήσεις με drones στο Αφγανιστάν την περίοδο 2009-2013, διότι, σύμφωνα με το κατηγορητήριο, είχε παραβιάσει τον νόμο περί κατασκοπίας για κλοπή κυβερνητικής ιδιοκτησίας. Ο Χάιλ είχε διοχετεύσει απόρρητα έγγραφα, γνωστά και ως Drone Papers, στον αμερικανό ερευνητή δημοσιογράφο, Τζέρεμυ Σκάχιλ, τα οποία το 2015 δημοσιεύτηκαν στον ιστότοπο The Intercept.

Ο Σκάχιλ που είχε ταξιδέψει με τον σκηνοθέτη Ρίτσαρντ Ρόουλεϊ στο Αφγανιστάν, στην Υεμένη και τη Σομαλία αποκάλυψε ότι η αμερικανική κυβέρνηση, επί θητείας Ομπάμα, είχε υλοποιήσει ένα μυστικό στρατιωτικό πρόγραμμα στοχευμένων δολοφονιών με την χρήση drones. Μόνον στο Αφγανιστάν την περίοδο εκείνη τουλάχιστον 3.000 ύποπτοι για τρομοκρατία είχαν χάσει τη ζωή τους, αλλά όπως αποκάλυψαν τα  Drone Papers και επιβεβαίωσαν αργότερα έρευνα του Πανεπιστημίου Μπράουν και έκθεση των Ηνωμένων Εθνών άλλοι 35.000 άμαχοι έχασαν επίσης τη ζωή τους σ΄ αυτές τις επιθέσεις.

Την ίδια χρονιά, το 2019, η δημοσιοποίηση των Afghanistan Papers από την Washington Post αποκάλυψε μια ενορχηστρωμένη εκστρατεία παραπληροφόρησης της αμερικανικής και διεθνούς κοινής γνώμης από όλες τις αμερικανικές κυβερνήσεις (Μπους του νεότερου,  Ομπάμα και Τραμπ).

Στα έγγραφα εκείνα με τον τίτλο «Διδάγματα» που διενήργησε το 2014 το Γραφείο του Γενικού Ειδικού Επιθεωρητή για την Ανοικοδόμηση του Αφγανιστάν (SIGAR), μια ανεξάρτητη ομοσπονδιακή υπηρεσία των ΗΠΑ, 600 αξιωματούχοι του Πενταγώνου και του Στέιτ Ντιπάρτμεντ , που είχαν άμεση εμπλοκή στον πόλεμο, παραδέχονταν την πλήρη αποτυχία της αμερικανικής πολιτικής στο Αφγανιστάν. Οι αντιδράσεις διεθνώς ήταν μεγάλες, αλλά ουδείς διώχθηκε, αφού τα έγγραφα δόθηκαν στην Washington Post μετά από δικαστική διαμάχη που είχε κρατήσει τρία χρόνια.

Διαφορετική ήταν η τύχη της Τσέλσι Μάνινγκ, μάρτυρα δημοσίου συμφέροντος, όταν στη διάρκεια της θητείας της στον πόλεμο κατά του Ιράκ, όπως είναι γνωστό, διέρρευσε περίπου 700.000 απόρρητα έγγραφα του αμερικανικού στρατού, πολλά από τα οποία αναφέρονταν σε εγκλήματα πολέμου, και δημοσιεύτηκαν στην Wikileaks. Η Μάνιγκ διώχθηκε, καταδικάστηκε σε 35 χρόνια κάθειρξη, της απονεμήθηκε χάρη το 2017 από τον τότε πρόεδρο Ομπάμα, ενώ ο Τζούλιαν Ασάνζ σαπίζει σε βρετανική φυλακή ενόψει της έκδοσής του στις ΗΠΑ όπου κινδυνεύει να καταδικαστεί σε 175 χρόνια.

Άσχημη κατάληξη για τον ίδιο θα είχε και η ιστορία του Έντουαρντ Σνόουντεν, πρώην υπαλλήλου της NSA, ο οποίος το 2013 είχε αποκαλύψει ένα πρόγραμμα παρακολουθήσεων σε παγκόσμια κλίμακα των ΗΠΑ, εάν δεν προλάβαινε να διαφύγει στην Μόσχα που του παρείχε πολιτικό άσυλο και μόλις πριν λίγους μήνες τη ρωσική υπηκοότητα.

Αυτές οι υποθέσεις όπως κι άλλες (το σκάνδαλο Nigergate για δήθεν όπλα μαζικής καταστροφής στο Ιράκ, το σκάνδαλο με τα βασανιστήρια στις φυλακές του Αμπού Γκράιμπ, οι αποκαλύψεις του Μάρτιν Ουέλς για τη δράση των spin doctors στην παραγωγή fake news για λογαριασμό του Πενταγώνου στους πολέμους σε Ιράκ και Αφγανιστάν για να μην αναφερθώ σε ανάλογες από την εποχή του πολέμου στο Βιετνάμ, δείχνουν καταρχάς ότι δυσάρεστες αλήθειες αποκρύπτονται, ενώ προβάλλονται βολικά για την αμερικανική εξωτερική πολιτική ψέματα ώστε να χειραγωγηθεί η κοινή γνώμη σε καιρό πολέμου, αλλά όπως φαίνεται και σε καιρό ειρήνης.

Δεύτερον, αυτές οι υποθέσεις δείχνουν το σκληρό πρόσωπο της δικαιοσύνης σε μια χώρα που θεωρείται -και υποστηρίζει- ότι υπερασπίζεται όσο καμία άλλη την ελευθερία του λόγου και την ελεύθερη διακίνηση των πληροφοριών. Στην περίπτωση που αποκαλύψεις επηρεάζουν την εξωτερική πολιτική, γεωπολιτικά και οικονομικά συμφέροντα, και συνεπώς την εθνική ασφάλεια, δηλαδή την παγκόσμια κυριαρχία, ή απλώς την εικόνα που έχει η διεθνής κοινή γνώμη για τις ΗΠΑ, ο πέλεκυς πέφτει βαρύς σε βάρος εκείνου που τόλμησε.

Όλα για μια κόντρα σε βίντεο-παιχνίδια

Το αξιοσημείωτο τώρα στην περίπτωση των Pentagon Leaks δεν είναι τόσο ότι η πηγή της διαρροής ήταν ένας νεαρός χαμηλόβαθμος αξιωματικός. Προφανώς και δημιουργεί ερωτηματικά πώς ο Τεϊσέιρα με μικρή προϋπηρεσία, σύμφωνα με αμερικανικά ΜΜΕ, είχε πρόσβαση σε απόρρητα και διαβαθμισμένα έγγραφα που προορίζονταν για ανώτερους αξιωματούχους του Πενταγώνου.

Νεαροί στην ηλικία και χαμηλόβαθμοι στην στρατιωτική ιεραρχία ήταν, όμως, και άλλοι, -ες που στο παρελθόν προέβησαν σε αποκαλύψεις για να αποδειχθεί ότι ένα πολύπλοκο σύστημα πληροφοριών στο οποίο εμπλέκονται διάφορες υπηρεσίες και διακινούνται καθημερινά εκατοντάδες, αν όχι χιλιάδες top secret έγγραφα, πάντα θα παρουσιάζει κενά ασφαλείας όσα μέτρα κι αν ληφθούν.

Αυτό δείχνει η ιστορία των κατασκόπων που στηρίζουν τη δράση τους και αποσπούν πληροφορίες «πατώντας» επάνω σε ιδεολογικές διαφοροποιήσεις, προσωπικές αδυναμίες και φιλοδοξίες αξιωματούχων του αντίπαλου στρατοπέδου. Αυτό δείχνουν, όμως, και οι προσπάθειες όσων παλεύουν για να αναδειχθούν πλευρές μιας αλήθειας που σκόπιμα αποκρύπτουν οι ελίτ ένθεν κακείθεν.

Η λήψη συνεπώς επιπρόσθετων μέτρων, κοντολογίς η αυστηροποίηση της ισχύουσας νομοθεσίας,  για να περιοριστεί η διανομή απόρρητων εγγράφων και να αποτραπούν μελλοντικές διαρροές, όπως δήλωσε ο ρεπουμπλικανός πρόεδρος της Επιτροπής Πληροφοριών της Βουλής των Αντιπροσώπων, Μάικ Τέρνερ, το πιθανότερο είναι να μην φέρει τα επιθυμητά για την αμερικανική πολιτική και στρατιωτική ηγεσία αποτελέσματα.

«Όταν τα μυστικά σου τα ξέρει μόνον ένας, τότε εάν δεν σε προδώσει, να είσαι βέβαιος ότι δεν θα τα μάθει κανείς. Εάν τα μάθουν δύο, τότε ρισκάρεις. Κι αν τα μάθουν περισσότεροι, τότε να είσαι βέβαιος ότι τα μυστικά σου σύντομα θα αποκαλυφθούν» λέει ο θυμόσοφος λαός.

Ούτε έχουν σημασία τόσο τα κίνητρά του Τεϊσέιρα. Είτε οι λόγοι είναι ιδεολογικοί ή/και δημοσιογραφικοί (αποκάλυψη εγκλημάτων πολέμου), είτε απλά όπως συνέβη τώρα, γιατί ο νεαρός λοχίας ήθελε να φανεί σπουδαίος στην πλατφόρμα chat με βίντεο-παιχνίδια για τον πόλεμο στην Ουκρανία, το αποτέλεσμα δεν αλλάζει.

Η «καυτή πατάτα» που κυρίως θα πρέπει να απασχολήσει τους αμερικανούς αξιωματούχους -είναι το πρώτο θέμα στη συνεδρίαση της αρμόδιας επιτροπής την ερχόμενη εβδομάδα- είναι οι συνέπειες. Διότι είναι η πρώτη φορά που οι αποκαλύψεις δεν αφορούν σε δράσεις του Πενταγώνου, του Στέιτ Ντιπάρτμεντ και των κάθε λογής αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών (CIA, NSA, DIA, NRO) σε παρελθόντα χρόνο, αλλά τι «μαγειρεύουν» όλοι αυτοί και με ποια προηγμένα τεχνολογικά μέσα σ΄ ένα πόλεμο που είναι σε εξέλιξη.

Από τα έγγραφα που διέρρευσαν και περιλαμβάνουν πληροφορίες για την στρατιωτική υποστήριξη της Ουάσιγκτον προς το Κίεβο προκύπτει μια σαφής αμφισβήτηση της επίσημα διακηρυγμένης στάσης των ΗΠΑ για μη άμεση εμπλοκή τους στον πόλεμο, αλλά και έναντι των συμμάχων τους (κυρίως της Τουρκίας, του Ισραήλ και της Νότιας Κορέας).

Οι αμερικανικές Ένοπλες Δυνάμεις δεν έχουν επιτεθεί απευθείας εναντίον ρωσικών στόχων, ούτε και έχουν σταλεί όπλα που θα μπορούσαν να πλήξουν στόχους εντός της ρωσικής επικράτειας. Οι Αμερικανοί, όμως, όπως προκύπτει από τη δημοσιοποίηση των εγγράφων, προσφέρουν στο Κίεβο όλες τις πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο στο πεδίο για να εξουδετερωθούν με επιτυχία ρωσικοί στόχοι, αλλά και κάθε επιχειρησιακή βοήθεια για την εγκατάσταση δυτικών οπλικών συστημάτων στην Ουκρανία.

Εκτός αυτού, από τα έγγραφα αυτά που δείχνουν για πρώτη φορά τόσο ξεκάθαρα πώς οι αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών έχουν διεισδύσει στις ρωσικές Ένοπλες Δυνάμεις, ο αντίπαλος, δηλαδή η Μόσχα, μπορεί να εξάγει χρήσιμα συμπεράσματα ώστε να ενισχύσει την άμυνα, αλλά και τις επιθέσεις της.

Η δημοσιοποίησή τους, συνεπώς, που έγινε λόγω μιας αστείας διαμάχης στο διαδίκτυο, θα επηρεάσει ούτως ή άλλως την έκβαση του πολέμου. Και το ερώτημα που τίθεται είναι πόσο μεγάλη θα είναι η ζημιά για τους Αμερικανούς. Για τους φορολογούμενους που θα καλεστούν να πληρώσουν τα σπασμένα της αναβάθμισης των συστημάτων ασφαλείας. Και για τους ηγέτες σύμμαχων χωρών που πρέπει να δικαιολογήσουν γιατί οι συνομιλίες τους παρακολουθούνταν κρυφά, μέσω συστημάτων τύπου Predator, από τον πέραν του Ατλαντικού φίλο τους. 

*Ο Παύλος Νεράντζης είναι δημοσιογράφος και παραγωγός ντοκιμαντέρ, διδάκτωρ του Τμήματος Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ

πηγή: tvxs.gr