Στις 20 Οκτωβρίου του 1947, η Επιτροπή αντι – Αμερικανικών Δραστηριοτήτων του Αμερικανικού Κογκρέσου ξεκινά την έρευνα της για την διείσδυση του κομμουνισμού στην αμερικανική κινηματογραφική βιομηχανία. 

Ο «κόκκινος τρόμος» είχε φτάσει πια και στο Χόλιγουντ. Αρχικά έφερε την εκδίωξη δέκα σεναριογράφων και σκηνοθετών που αρνήθηκαν να καταθέσουν στην επιτροπή. Πρόκειται για τους «δέκα του Χόλιγουντ», όπως έμειναν στην ιστορία. Ακολούθησε η λεγόμενη «Μαύρη Λίστα», το φακέλωμα όλων των καλλιτεχνών που κατηγορήθηκαν ως κομμουνιστές ή ως επιρρεπής προς τον κομμουνισμό. 

Οι διώξεις συνεχίστηκαν εν μέσω της απίστευτης αντικομμουνιστικής υστερίας που κατέλαβε την Αμερική κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, με «αρχηγό» τον Τζόζεφ Μακάρθι, τον άνθρωπο που εξαπέλυσε το ανελέητο αντικομουνιστικό κυνηγητό και τελικά έδωσε το όνομα του στην πρακτική των πολιτικών διώξεων και του εκφοβισμού. 

Οι δέκα του Χόλιγουντ

Η Επιτροπή αντι – Αμερικανικών Δραστηριοτήτων του Κογκρέσου ή αλλιώς απλώς «η Επιτροπή» – ενδεχομένως λόγω του φόβου που ενέπνεε καθώς λειτουργούσε ως Ιερά Εξέταση – ήταν επιφορτισμένη με τη διερεύνηση των ισχυρισμών περί κομμουνιστικού κινδύνου που θα μπορούσε να ανατρέψει το καθεστώς στις ΗΠΑ, κατά τα πρώτα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου. 

Τα μέλη της Επιτροπής δεν άργησαν να στρέψουν το ενδιαφέρον τους στην κινηματογραφική βιομηχανία του Χόλιγουντ καθώς, σύμφωνα με το History , την θεώρησαν ως εστία κομμουνιστικής δραστηριότητας. Αυτή ήταν μια φήμη που το Χόλιγουντ απέκτησε παλαιότερα, γύρω στο 1930, όταν η Μεγάλη Ύφεση έκανε αρκετά ελκυστική την Αριστερά στα μάτια πολλών ηθοποιών, καλλιτεχνών αλλά και εργατών των μεγάλων στούντιο. 

Με την αυγή του Ψυχρού Πολέμου, οι αντι-κομμουνιστές γερουσιαστές εξέφρασαν ανησυχίες ότι η βιομηχανία του Χόλιγουντ θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως όργανο κομμουνιστικής προπαγάνδας. Παρόλο που οι δημοφιλείς ταινίες του 1930 και του 1940 δεν πρόσφεραν καμιά ένδειξη ότι υπήρχε κάποια επικρατούσα σοσιαλιστική ατζέντα, οι έρευνες ξεκίνησαν. Τον Οκτώβριο του 1947, περισσότεροι από 40 άνθρωποι που είχαν διασυνδέσεις με την κινηματογραφική βιομηχανία έλαβαν κλήση για να εμφανιστούν ενώπιον της Επιτροπής με την υποψία ότι έτρεφαν φιλοκομουνιστικά αισθήματα ή εμπλέκονταν σε ανατρεπτικές δραστηριότητες. 

Κατά τις ακροαματικές έρευνες, τα μέλη της Επιτροπής ανέκριναν μάρτυρες σχετικά με τις  παρούσες και παρελθούσες σχέσεις τους με το Κομμουνιστικό Κόμμα. Έχοντας συνειδητοποιήσει ότι οι απαντήσεις θα μπορούσαν να καταστρέψουν τη σταδιοδρομία τους, οι περισσότεροι επέλεξαν να συνεργαστούν με τους ανακριτές ή να χρησιμοποιήσουν το δικαίωμα που τους έδινε η Πέμπτη Τροπολογία κατά της αυτο-ενοχοποίησης. Ωστόσο, μια ομάδα δέκα σεναριογράφων και σκηνοθετών του Χόλιγουντ κράτησε μια τελείως διαφορετική στάση. Αμφισβήτησε ανοιχτά τη νομιμότητα των ανακρίσεων. 

Οι «δέκα του Χόλιγουντ» που αψήφησαν την επιτροπή ήταν: ο Αλβάχ Μπέσσι (1904-1985), ο Χέρμπερτ Μπίμπερμαν (1900-1971), ο Λέστερ Κόουλ (1904-1985), ο Έντουαρντ Ντμίτρικ (1908-1999), ο Ρινγκ Λάρντνερ (1915-2000), ο Τζον Χάουαρντ Λόουσον (1894-1977), ο Άλμπερτ Μάλτς (1908-1985), ο Σάμιουελ Ορνίτζ (1890-1957), ο Ρόμπερτ Άντριαν Σκοτ ​​(1912-1973) και ο Ντάλτον Τρούμπο (1905-1976). 

Οι δέκα άντρες, όχι μόνο αρνήθηκαν να συνεργαστούν στις ανακρίσεις αλλά τις καταδίκασαν ως εξωφρενική παραβίαση των πολιτικών τους δικαιωμάτων, καθώς η Πρώτη Τροπολογία του Συντάγματος των ΗΠΑ του έδινε το δικαίωμα να ανήκουν σε οποιαδήποτε πολιτική οργάνωση επέλεγαν. 

^. 

Κάποιοι συνέκριναν τις καταναγκαστικές και εκφοβιστικές μεθόδους της επιτροπής με μεθόδους που ακολούθησε η ναζιστική Γερμανία. «Δεν είμαι εδώ για να δικαστώ», δήλωσε ο σεναριογράφος Τζον Χάουαρντ Λόουσον. «Αυτή η επιτροπή δικάζεται».

Φυλακή και στη «Μαύρη Λίστα» 

Οι «δέκα» του Χόλιγουντ πλήρωσαν υψηλό τίμημα για την ενέργειά τους αυτή. Τον Νοέμβριο του 1947, παραπέμφθηκαν για περιφρόνηση του Κογκρέσου. Δικάστηκαν για την κατηγορία αυτή τον Απρίλιο του 1948. Καταδικάστηκαν όλοι σε ένα χρόνο φυλακή και πρόστιμα 1.000 δολαρίων. Μετά την ανεπιτυχή έφεση που υπέβαλαν αναγκάστηκαν να εκτίσουν την ποινή τους το 1950. 

Από τη φυλακή, ένα από τα μέλη της ομάδας των «δέκα», ο Έντουαρντ Ντμίτρικ, αποφάσισε να συνεργαστεί με την κυβέρνηση. Το 1951, κατέθεσε και έδωσε τα ονόματα περισσότερων από 20 συναδέλφων του από τη βιομηχανία του κινηματογράφου, που όπως ισχυρίστηκε ήταν κομουνιστές. Με τον τρόπο αυτό «καθάρισε το όνομά του» και μπόρεσε να ενταχθεί ξανά στο Χόλιγουντ. 

Οι «δέκα» τιμωρήθηκαν και από την ίδια τη βιομηχανία του Χόλιγουντ. Οι επικεφαλής των στούντιο δεν ήθελαν να συσχετιστούν με ριζοσπαστικές πολιτικές στο μυαλό του κινηματογραφόφιλου κοινού και επομένως συμφώνησαν ότι δεν θα έδιναν δουλειά στους «δέκα» – με εξαίρεση τον Ντμίτρικ – ή σε οποιονδήποτε άλλο για τον οποίο υπήρχαν υποψίες ότι ήταν μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος. 

Από τότε η «Μαύρη Λίστα» του Χόλιγουντ άρχισε να μεγαλώνει καθώς η Επιτροπή συνέχιζε το φακέλωμα, τις διώξεις και τις ανακρίσεις στη δεκαετία του 1950 και ως εκ τούτου τερμάτισε τη σταδιοδρομία πολλών καλλιτεχνών. Η λίστα εμπλουτιζόταν διαρκώς με ονόματα σεναριογράφων, σκηνοθετών, ηθοποιών, μουσικών, συγγραφέων, ακόμα και τεχνικών, των οποίων τα πολιτικά φρονήματα θεωρούνταν επικίνδυνα ή αμφισβητούμενα. 

Μερικοί ήταν όντως αριστεροί, ενώ άλλοι μπήκαν στη λίστα βάσει υποψιών και φημών, επειδή, για παράδειγμα, είχαν συμμετάσχει σε μια διαδήλωση ή είχαν στο παρελθόν συνάψει σχέση με κάποιον κομμουνιστή ή κομμουνίστρια. Ορισμένες εταιρείες του Χόλιγουντ χρησιμοποιούσαν ακόμη και ντεντέκτιβ προκειμένου να ερευνούν τις δραστηριότητες καλλιτεχνών πριν υπογράψουν συμβόλαιο μαζί τους. 

Εξάλλου, δεν έλειπαν ιδιοκτήτες στούντιο που κατέδιδαν οι ίδιοι συνεργάτες ή και εργαζόμενους των στούντιο, όπως ο Γουόλτ Ντίσνευ, που κατέδιδε ως κομμουνιστές τους συνδικαλιστές των εταιρειών του. Επιπλέον, το δεξιό περιοδικό Counterattack δημοσιοποιούσε στοιχεία για την πολιτική δράση των ανθρώπων του κινηματογράφου – πολλοί από τους οποίους κατόπιν έμπαιναν στη «Μαύρη Λίστα» – και είχε γίνει ο φόβος και ο τρόμος των καλλιτεχνών της εποχής. 

Κάποιοι καλλιτέχνες, όπως ο σεναριογράφος Ντάλτον Τράμπο  -που μάλιστα κέρδισε και δυο Όσκαρ- συνέχισαν να δουλεύουν με ψευδώνυμα ή διά αντιπροσώπου. Το πρώτο βραβείο Όσκαρ που κέρδισε ο Τράμπο παρέλαβε ένας άσημος Βρετανός συνάδελφός του ενώ το δεύτερο κανείς, καθώς είχε χρησιμοποιήσει ψευδώνυμο. 

Φυσικά στους σκηνοθέτες και τους ηθοποιούς δεν μπορούσε να γίνει κάτι τέτοιο. Θρύλοι της έβδομης τέχνης, όπως οι Τσάρλι Τσάπλιν, Όρσον Γουέλς, Τζον Χιούστον, Λένα Χορν, Λι Γκραντ και δεκάδες άλλοι, αυτοεξορίστηκαν στην Ευρώπη για να μπορέσουν να κάνουν ταινίες. Άλλοι όπως ο Ελιά Καζάν – που κατονόμασε τον Ζυλ Ντασέν, ο οποίος εγκατέλειψε τη χώρα – κατέδωσαν συναδέλφους τους για να συνεχίσουν να υπάρχουν στο χώρο. 

Παράλληλα τα μεγάλα στούντιο άρχισαν να κάνουν «πατριωτικές» και αντικομμουνιστικές ταινίες, όπως «Η κόκκινη απειλή» (The Red Menace, 1949), «Ο κόκκινος πλανήτης Άρης» (Red Planet Mars, 1952), «Παντρεύτηκαν έναν Κομμουνιστή» (The Woman on Pier 13/I Married a Communist, 1949), «Έγινα κομμουνιστής για το FBI» (I Was a Communist for the FBI, 1951), «Ο μεγάλος Τζιμ Μακ Λέιν» (Big Jim McLain, 1952) και πολλές άλλες. 

Χίτσκοκ και «Σπάρτακος»

Η «Μαύρη Λίστα» δεν καταργήθηκε παρά το 1960. 

Στην τηλεόραση η αρχή έγινε το 1957, όταν ο Άλφρεντ Χίτσκοκ προσέλαβε τον ηθοποιό Νόρμαν Λόιντ, του οποίου το όνομα ήταν στη «Μαύρη Λίστα», ως συμπαραγωγό για τον τρίτο κύκλο της σειράς «Ο Χίτσκοκ παρουσιάζει». Αμέσως μετά ακολούθησαν κι άλλες τέτοιες κινήσεις. 
 
Στο σινεμά, το 1960, ο Ότο Πρέμινγκερ ανακοίνωσε δημοσίως πως θα γύριζε την Έξοδο σε σενάριο του Τράμπο. Λίγους μήνες αργότερα, ο Κερκ Ντάγκλας δήλωσε ότι το σενάριο της πολυαναμενόμενης νέας ταινίας του «Σπάρτακος», σε σκηνοθεσία Στάνλεϊ Κιούμπρικ, ήταν επίσης του Τράμπο. 

Όταν η ταινία βγήκε στις αίθουσες αντι-κομμουνιστές διαδήλωναν έξω από τους κινηματογράφους, ζητώντας την απαγόρευση της. Ωστόσο, ήρθαν αντιμέτωποι με τους καλλιτέχνες που είχαν αρχίσει πια ανοιχτά να μιλούν για την «Μαύρη Λίστα» και τα όσα προκάλεσε. Η χώρα διχάστηκε. Ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζον Κένεντι πήρε τότε την απόφαση να κάνει μια συμβολική κίνηση. Μετά από παραίνεση του Κερκ Ντάγκλας, πήγε στον κινηματογράφο και παρακολούθησε την ταινία. 

Το οριστικό τέλος της Μαύρης Λίστας ήλθε το 1962 με αφορμή την καταδίκη ενός γραφείου ερευνών που τροφοδοτούσε τα στούντιο του Χόλιγουντ με στοιχεία. Το δικαστήριο έκρινε ότι το γραφείο ήταν νομικά υπαίτιο για την προσωπική και οικονομική βλάβη που υπέστησαν οι καλλιτέχνες της «Μαύρης Λίστας». Και κάπως έτσι αυτή πέρασε στην ιστορία. 

πηγή: tvxs