Γαίας Ατίμωσις

Συνέντευξη από τον πρόεδρο του ΣΕΚΑ, Δ. Κουφοβασίλη

(για τους νέους τσιμεντένιους διαδρόμους στην Ακρόπολη Αθηνών)

Σε πρόσφατη ανακοίνωση του Συλλόγου Εκτάκτων Αρχαιολόγων, μόλις έναν μήνα πριν, στις αρχές Οκτωβρίου 2020, με αφορμή τα εντυπωσιοθηρικά όσο και κακόγουστα εγκαίνια για τον νέο φωτισμό της Ακρόπολης των Αθηνών, μεταξύ άλλων σημειώναμε:

Η (επί το χείρον) ποιοτική διαφορά στην ασκούμενη πολιτιστική πολιτική και στον απορρέοντα οικονομικό σχεδιασμό, έχει τον αναπόδραστο αντίκτυπό της στην προτεινόμενη αισθητική. Αυτή είναι η αισθητική του άδειου εντυπωσιοθηρικού -όχι του αυθεντικού (…)

Οι προβολείς λέιζερ τοποθετούνται πάνω στα προσχέδια του ΥΠΠΟΑ για τη μετατροπή των δημόσιων Μουσείων σε «Νομικά Πρόσωπα» και δίπλα στις ιδιωτικές αποθήκες που ήδη γεμίζουν με ανελκυσμένα ευρήματα αρχαίων ναυαγίων (…)

Τη θέση της ουσίας, καταλαμβάνουν οι φιέστες. Τα φωτορυθμικά στήνονται πάνω στον λαμπαδιασμένο «ριζικά αποψιλωμένο» χώρο των αρχαίων Μυκηνών και στις υπό τεμαχισμό μοναδικές αρχαιότητες της βυζαντινής κοσμικής Θεσσαλονίκης. Περισσότερος συμβολισμός, είναι δύσκολο να βρεθεί.

Νομίζω πως η τελευταία μας αυτή φράση πρέπει να αναθεωρηθεί, και να αναγνωρίσουμε πως κάναμε λάθος: Μπορεί να βρεθεί περισσότερος συμβολισμός. Η αλήθεια όμως είναι ότι ούτε κι εμείςπεριμέναμε ότι η εμπλεκόμενη ΕΦΑ, το ΚΑΣ, και η πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟΑ θα έστρωναν στον ιερό βράχο της Ακρόπολης διαδρόμους από τσιμέντο, προχωρώντας στην επιλογή ενός υλικού κοινώς αναγνωρισμένου ως ακαλαίσθητου, βεβαρημένου με έντονα αρνητικούς συνειρμούς, ποιοτικώς ασύμβατου με τον χαρακτήρα του κορυφαίου αρχαίου ελληνικού μνημείου.

Το ΥΠΠΟΑ, μετά από την κατακραυγή που γνώρισε η ενέργειά του, εξέδωσε δελτίο τύπου με το οποίο πρακτικώς εξηγεί ότι ρίχνει τσιμέντο επειδή …και οι προηγούμενοι είχαν ρίξει τσιμέντο. Μετά από αυτό, λίγα πράγματα μπορούμε να προσθέσουμε, με την ελπίδα πως το υπουργείο δεν χρησιμοποιεί συνδέσμους από σίδηρο ανάμεσα στους σπονδύλους των κιόνων, όπως είχαν επιλέξει και οι προγενέστεροι (κάνοντας ζημιά στο μνημείο).

Θεωρώ πως, ως αρχαιολόγοι, και ως κοινωνία, δεν έχουμε δώσει λευκή επιταγή στην πολιτεία, να πράττει όπως μόνη της εκείνη κρίνει καλύτερα, και σίγουρα δεν αποδεχόμαστε τις εξηγήσεις του ΥΠΠΟΑ. Η ίδια η κυβέρνηση σπάει κάθε έννοια κοινωνικού συμβολαίου όταν αντί για Υγεία, πρόσληψη υγειονομικών και ενίσχυση των ΜΕΘ, δίνει αυταρχισμό, καταστολή, και ενίσχυση των ΜΑΤ. Όταν, αντί για παιδεία, πνευματική και ψυχική καλλιέργεια της νέας γενιάς, καταργεί την ελεύθερη σκέψη, εισάγει διδασκαλίες ατομισμού και βόλεψης, με σημειολογική κορυφή την αφαίρεση των καλλιτεχνικών μαθημάτων για να βάλει στη θέση τους το cheerleading. Όταν, αντί για Πολιτισμό και προάσπιση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, προσφέρει μνημεία που άλλοτε κινδυνεύουν από φωτιά, άλλοτε από τεμαχισμό, άλλοτε από λεηλασία, και άλλοτε από ευτελισμό, όταν δεν εγκαταλείπονται στη τύχη τους, μαζί με τους εργαζόμενους.

Στη θέση καταγγελίας για την αχαρακτήριστη επιλογή της ηγεσίας του ΥΠΠΟΑ και του ΚΑΣ να στρώσουν τσιμεντένιους διαδρόμους στον βράχο της Ακρόπολης Αθηνών, αναπαράγουμε απόσπασμα από την περιγραφή του μεγάλου δάσκαλου της αρχιτεκτονικής, του ζωγράφου, στοχαστή, και ανθρώπου που είχε την ευθύνη για τη διαμόρφωση του αρχαιολογικού χώρου και των διαδρομών του περί την Ακρόπολη Αθηνών και στον Λόφο Φιλοππάπου, Δημήτρη Πικιώνη (1887-1968), για την ατίμωση της αττικής γης:

ΓΑΙΑΣ ΑΤΙΜΩΣΙΣ

Είχαμε χρέος να τη φυλάξουμε ως κόρη οφθαλμού. Τόσο περισσότερο, όσο απ’ τη φύση της γης τούτης και τ’ ουρανού, από τη σύνταξη τούτη δεν μπορείς να αφαιρέσεις τίποτα χωρίς να καταστρέψεις την Αρμονία των ισορροπημάτων που συνέχει το όλον. Αλλ’ είναι πλέον αργά. Η λατομία εξακολουθεί το επάρατο έργο της. Εκεί που δεν αφανίζει, κάτι χειρότερο: κολοβώνει τα σχήματα, διαστρέφει το χαρακτήρα των περιγραμμάτων. Και κάνω εδώ τούτη την προειδοποίηση: η ασυστηματοποίητη λατομία της Πεντέλης ανεβαίνει ήδη ως την ακρώρειά της. Σε λίγο θα δούμε ν’ αλλοιώνεται η θεσπέσια γραμμή του αετώματός της. Η γη τούτη κείτεται τώρα ως το πριν όμορφο σώμα ενός θεϊκού πλάσματος όπου κατατρώγει τις σάρκες του η αρρώστια. Κι αν είχε μιλιά -κι έχει, αλλά δεν την ακούμε- θα ’λεγε:

“Δείλαιοι και αμαθείς και βάρβαροι, τι κάνετε, τι αφανίζετε; Δεν ξέρετε ότι είμαι η μητέρα και η τροφός, το λίκνο, η κοιτίδα, η μήτρα της περασμένης δόξας και της μελλούμενης; Μάταια θαυμάζετε τα μνημεία που έστησαν κάποτε τα παιδιά μου!

Δεν ξέρετε πως είναι σαρξ εκ της σαρκός μου, και πως όταν η Μορφή μου αφανισθεί, η δικιά τους θα χάσει το νόημά της; Τι εκάνατε την Ελευσίνα; Τι εκάνατε τον Ιλισό και τον Κηφισό, τα δυο αγιάσματά μου; Εβάλατε μέσα τους υπονόμους σας, ερίξατε τα νερά των εργοστασίων σας. Δεν βλέπω πια βωμούς των θεών επάνω εις τα όρη μου και τους λόφους, πάρεξ τα γραφεία και τις μηχανές των Εταιρειών σας. Εκείνοι ήταν σημάδι λατρείας, σε σας δεν απόμεινε παρ’ η κατώτερη μορφή της σχέσης με τη Φύση: η εκμετάλλευση.

Έτσι καταστρέψατε την πρώτη, σεπτή κορυφή της Ακρόπολής μου, το Λυκαβηττό, τους έλικες που σχημάτιζε το περίγραμμά μου.

Που είναι ο Κολωνός, τα κράτιστα γας έπαυλα;

Που οι σπηλιές και τα θρονιά του Πανός;

Μα τι τ’ όφελος, η ύβρις μένει. Τίποτα πια δεν μπορεί να την απαλείψει, θα μείνει εις τον αιώνα. Τρισμέγιστη είναι η ενοχή μας. Κι όχι μονάχα απέναντι του εαυτού μας, μα έναντι της μνήμης των περασμένων, έναντι του μέλλοντος και έναντι όλων των λαών της οικουμένης.

Μα οι ανάγκες; Θα μου πείτε. Εκείνοι που βάζουν το ερώτημα ξέρουν πολύ καλά ότι δεν είναι η αδήριτη χρεία, αυτή καθεαυτή, η αιτία της καταστροφής. Η αιτία έγκειται στον τρόπο που ανεχθήκαμε να θεραπευθεί αυτή η χρεία”.