«Κάθε τάξη έχει τις αγαπημένες της γιορτές….. Οι κεφαλαιοκράτες έχουν τις δικές τους γιορτές και σ’ αυτές «δικαιολογούν» το  «δικαίωμα», να εκμεταλλεύονται τους εργάτες. Έχουν γιορτές και οι παπάδες και σ’ αυτές εξυμνούν το υπάρχον καθεστώς, όπου οι δουλευτάδες  καταστρέφονται μέσα στην ανέχεια, ενώ οι χαραμοφάηδες ζούνε μέσα στην πολυτέλεια. Πρέπει και οι εργάτες να έχουν τη γιορτή τους και σ’ αυτή  πρέπει να διακηρύχνουν τη δουλειά για όλους, τη λευτεριά για όλους, την ισότητα για όλους τους ανθρώπους. Αυτή η γιορτή είναι η γιορτή της Πρωτομαγιάς.» (Άπαντα Στάλιν  τομ.2, σελ.247-248)

      Την  Πρωτομαγιά του 1886  στο Σικάγο 80.000 εργάτες απεργούν με αίτημα το 8ωρο. Ο ξεσηκωμός των εργατών κορυφώνεται τις επόμενες μέρες και στις 4 Μαΐου, στην πλατεία Χεϊμάρκετ, η μεγάλη απεργιακή συγκέντρωση των εργατών καταλήγει σε λουτρό αίματος από τα πυρά των αστυνομικών. Στις 14 Ιουλίου 1889 στο ιδρυτικό συνέδριο της Δεύτερης Διεθνούς στο Παρίσι η ημέρα της Πρωτομαγιάς καθιερώνεται σαν μέρα διαδήλωσης και αγώνα του διεθνούς εργατικού κινήματος. Η Πρωτομαγιά του 1890 είναι η πρώτη που θα γιορταστεί παγκοσμίως. Πρωτομαγιάτικες συγκεντρώσεις θα γίνουν σε πολλές πόλεις της Ευρώπης αλλά και στην  Κούβα, στο Περού, στη Χιλή κ.α. Πάνω από 100.000 εργάτες θα συγκεντρωθούν στη Βιέννη. Πάνω από 50.000 στη Βουδαπέστη. Στη Βαρσοβία η πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση των 10.000 εργατών θα χτυπηθεί από την αστυνομία. Πολλοί εργάτες θα συλληφθούν και θα φυλακιστούν από 8 μήνες  έως και τρία χρόνια. Το 1891 στο Παρίσι, αστυνομία και στρατός θα επιτεθούν στην πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση η οποία θα εξελιχθεί σε πραγματική μάχη σώμα με σώμα. Στο Fourmies στη Γαλλία στρατός και αστυνομία θα χτυπήσουν  απεργιακή συγκέντρωση των εργατών ορυχείων. 7 εργάτες θα σκοτωθούν επιτόπου, 35 θα τραυματιστούν  και δύο θα πεθάνουν αργότερα από τα τραύματα τους. Στην  πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση το 1892 στο Λονδίνο 500.000 άνθρωποι θα δώσουν το “παρών” σε μια από τις μεγαλύτερες συγκεντρώσεις που έγιναν ποτέ. Η  Πρωτομαγιά του 1913 θα γιορταστεί για πρώτη φορά στο Μεξικό, στην Κόστα Ρίκα, στον  Ισημερινό. Την Πρωτομαγιά του 1916 πάνω από 100.000 εργάτες θα διαδηλώσουν στη Ν. Υόρκη με συνθήματα κυρίως ενάντια στον πόλεμο. Το 1920 θα γιορταστεί για πρώτη φορά η Πρωτομαγιά στην Κίνα και την Ιαπωνία. Στην Κίνα πρωτομαγιάτικες συγκεντρώσεις έγιναν στη Σαγκάη, την Καντόνα, το Τιεντσίν και άλλα βιομηχανικά κέντρα, οργανωμένες από το Κομμουνιστικό Κόμμα. Την Πρωτομαγιά του 1926, οι εργάτες της Αγγλίας σχεδίαζαν γενική απεργία συμπαράστασης, στη μεγάλη και ηρωική απεργία των εργατών ορυχείων. Πράγματι με τη συμπαράσταση των άλλων εργατών, οι εργάτες ορυχείων θα αντέξουν εφτά ολόκληρους μήνες, μέχρι το Νοέμβριο του 1926. Το 1927 θα γιορταστεί επίσημα για πρώτη φορά  η Πρωτομαγιά στην Ινδία με συγκεντρώσεις στην Καλκούτα, τη Βομβάη, το  Μαντράς. Το 1936 στην πεντηκοστή επέτειο της Πρωτομαγιάς, στις ΗΠΑ θα γίνουν συγκεντρώσεις σε πολλές πόλεις. Ν. Υόρκη, Σικάγο, Σιάτλ, Ντιτρόιτ, Σαν Φρανσίσκο κ.α. Ιδιαίτερα στη Ν. Υόρκη, 300.000 εργάτες θα συμμετάσχουν σε μια από τις μεγαλύτερες συγκεντρώσεις που έγιναν ποτέ.  

Στην πατρίδα μας η Πρωτομαγιά θα γιορταστεί  για πρώτη φορά το 1893 όταν ο Σταύρος Καλλέργης θα οργανώσει την πρώτη  Πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση στους  Στύλους του Ολυμπίου Διός. Την επόμενη χρονιά, το 1894, θα πραγματοποιηθεί η πρώτη μαζική Πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση από όλους τους σοσιαλιστικούς ομίλους της Αθήνας και του Πειραιά, στο Καλλιμάρμαρο όπου θα διαβαστεί ψήφισμα με αιτήματα: Την καθιέρωση του 8ωρου, τη σύνταξη στους εργάτες που παθαίνουν εργατικό ατύχημα, να κλείνουν τα καταστήματα την Κυριακή, απαγόρευση της εργασίας των ανηλίκων, κατάργηση της θανατικής ποινής και της προσωπικής κράτησης για χρέη. Το 1911 η Πρωτομαγιά γιορτάζεται και στην Αθήνα και στη Θες/νίκη. Στην Αθήνα η Πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση γίνεται στο Μέτς. Στην πολυεθνική Θες/νίκη, στην Πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση συμμετέχουν 7.000 εργάτες, Έλληνες, Τούρκοι, Εβραίοι, Βούλγαροι. Ανεμίζουν κόκκινες σημαίες και ακούγεται ο ύμνος της Διεθνούς σε όλες τις γλώσσες. Ομιλητές οι Βλαχώφ, Παπαθωμάς, Αρδίττι, Ιχσάν (γραμματέας των Τούρκων καπνεργατών) και ο Μπεναρόγια. Οι τουρκικές αρχές θα συλλάβουν  4 από τους πρωτεργάτες της  συγκέντρωσης. Πολλές φορές  η Πρωτομαγιά στην πατρίδα μας θα βαφτεί στο αίμα πρωτοπόρων εργατών. Στην Πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση το 1924 στην πλατεία Κοτζιά όπου βρισκόταν το Εργατικό Κέντρο Αθήνας θα δολοφονηθεί ο εργάτης Σωτήρης Παρασκευαΐδης. Το 1926 η Πρωτομαγιά θα έχει σαν κύριο αίτημα της τη λύση του προβλήματος των προσφύγων. Την επομένη θα ιδρυθεί στην Αθήνα η Συνομοσπονδία Δημοσίων Υπαλλήλων Ελλάδος, η σημερινή ΑΔΕΔΥ. Το 1929 η κυβέρνηση Βενιζέλου απαγορεύει  τις  πρωτομαγιάτικες εκδηλώσεις. Πολλοί εργάτες συλλαμβάνονται από την αστυνομία που κάνει εφόδους σε εργατικές λέσχες και σωματεία. Το 1934 στην Καλαμάτα, μετά την Πρωτομαγιά ξεκινάει μεγάλη απεργία των λιμενεργατών και των μυλεργατών. Οκτώ εργάτες θα δολοφονηθούν από το στρατό που κλήθηκε να επιβάλει την τάξη. Οι εργατικές κινητοποιήσεις θα φτάσουν στο αποκορύφωμά τους, τον Μάιο του 1936 με τα γεγονότα της  Θες/νίκης. Η  Πρωτομαγιά θα βρει τους εργάτες της Θες/νίκης σε απεργιακή ανάταση. Τις επόμενες μέρες οι μεγαλειώδεις εργατικές κινητοποιήσεις θα στάζουν αίμα εργατών.

Την Πρωτομαγιά του 1944 στο Πάνθεο των ηρώων και των μαρτύρων της παγκόσμιας εργατικής τάξης θα προστεθούν 200 διαλεχτά παλληκάρια του λαού μας, που θα εκτελεστούν από τους Γερμανούς στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής. 200 κομμουνιστές, οι πιο πολλοί Ακροναυπλιώτες. Θα τους πάρουν από το στρατόπεδο συγκέντρωσης του Χαϊδαρίου και θα τους πολυβολούν σε ομάδες των 20 από τις 10 το πρωί μέχρι τις 2. Θα πέσουν όλοι σαν ήρωες, χορεύοντας, τραγουδώντας και ζητωκραυγάζοντας για τη λευτεριά, το κόμμα, την πατρίδα. Την ίδια μέρα μέλη του παράνομου Κομμουνιστικού Κόμματος Γερμανίας, στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Μπούχενβαλντ λίγο έξω από τη Βαιμάρη θα συναντηθούν κρυφά με Ρώσους, Τσέχους, Ολλανδούς Γάλλους, Βέλγους και Πολωνούς κομμουνιστές και θα γιορτάσουν την Πρωτομαγιά. Θα μιλήσουν για το νόημα της, για το ρόλο του Κόκκινου Στρατού στον αγώνα ενάντια στο φασισμό και θα αποτίσουν φόρο τιμής στη μνήμη  του Ερνστ Τέλμαν που είχε δολοφονηθεί από τους Ναζί. Το 1946 την Πρωτομαγιά, παρά τις συνθήκες άγριας τρομοκρατίας που είχε επιβάλει το μοναρχοφασιστικό καθεστώς, γίνεται ένα τεράστιο συλλαλητήριο στο Παναθηναϊκό Στάδιο, οργανωμένο από την ΕΡΓΑΣ, την οργάνωση που διαδέχτηκε το Εργατικό ΕΑΜ. Στο 8^ο συνέδριο  της  ΓΣΕΕ  που είχε γίνει λίγο πριν, η ΕΡΓΑΣ είχε αναδειχθεί πρώτη δύναμη. Την Πρωτομαγιά του 1976 θα γίνουν μεγάλες και δυναμικές συγκεντρώσεις. Την ίδια μέρα σκοτώνεται σε τροχαίο ή δολοφονείται(;) ο Αλέκος Παναγούλης. Την παραμονή είχε τραυματιστεί θανάσιμα σε αφισοκόλληση ο μαθητής  Σιδέρης Ισιδωρόπουλος.

Η Πρωτομαγιά είναι λοιπόν μια ταξική γιορτή. Είναι η μέρα κατά την οποία η εργατική τάξη και το κόμμα της αναστοχάζεται, γιορτάζει και επιθεωρεί τα μάχιμα τμήματά της. Συκοφαντημένη από τους εχθρούς της αντέχει στις προσπάθειες ενσωμάτωσης και υποταγής από τους άσπονδους φίλους της, εξακολουθεί να πορεύεται μέσα στο καμίνι της ταξικής πάλης. Δείχνει το μεγαλείο της απεραντοσύνης των σκοπών της, ημέρα ορόσημο της κοινωνικής απελευθέρωσης αναμετράται με τις υποχωρήσεις που την αμαύρωσαν και εμπνέει παλιούς και νέους αγωνιστές.

Θανάσης Κοντοφάκας