ΠΡΟΣ: Περιφερειακό Συμβούλιο Ηπείρου

24-06-2022

 Γραπτές απόψεις επί της ΜΠΕ για το έργο ΑΣΠΗΕ

στις θέσεις Σταρόδα, Καμήλα και Καστρί Μουργκάνας

Η υπόψη μελέτη αποτελεί ένα ακόμη παράδειγμα άστοχης και ανεπαρκούς μελέτης που τίθεται σε διαβούλευση, με τις ευλογίες της διοίκησης, παρότι παραβιάζει και την ουσία της νομοθεσίας που καθορίζει τον σκοπό της, και τις σύγχρονες επιστημονικές αντιλήψεις που απαιτούνται για την διαχείριση των οικοσυστημάτων σε συνθήκες έντονης περιβαλλοντικής κρίσης. Έτσι με κίνητρο το κέρδος, μια προβληματική περιβαλλοντικά επένδυση, επιχειρείται να αδειοδοτηθεί με κάλυμμα μια προσχηματική μελέτη που αφήνει αναπάντητα τα πιο ουσιαστικά ερωτήματα, αναλισκόμενη σε ακατάσχετη γενικολογία.

Προβληματίζει τέλος με την νομική μορφή των κυρίων του έργου (συμπίλημα μονοπρόσωπων εταιριών ΕΠΕ ), που μοιάζει να μην παρέχει τις προσδοκώμενες -με την κοινή λογική- εγγυήσεις για αποδέκτη άδειας με υποχρεώσεις για πολυετή διάρκεια.

Συγκεκριμένα:

• Αντιμετωπίζει την Μουργκάνα σαν «Ιφιγένεια» για το πλανητικό καλό, με μέσο την παράκαμψη της τοπικότητας στην εκτίμηση του ισοζυγίου των επιπτώσεων
• Είναι ανεπαρκής στην θεώρηση της μηδενικής λύσης, αφήνοντας ασχολίαστη έστω και με σύντομη έκθεση ιδεών την εξοικονόμηση ενέργειας
• Είναι άστοχη και προσχηματική στην εξέταση των εναλλακτικών λύσεων, μιας και αναλίσκεται σε παραλλαγές της ίδιας λύσης και απλά αναφέρεται σε μια εναλλακτική, με σύγκριση μερικών αράδων, σαν έκθεση ιδεών και μάλιστα με αδόκιμη χωροθέτησή της
• Ξεπερνάει κάθε όριο ανεπάρκειας στο ζήτημα της ορνιθοπανίδας
• Υιοθετεί την λογική «όποιος προλάβει πρώτος» για την αδειοδότηση των αιολικών έργων, χωρίς να τεκμηριώνει προτεραιότητες και την φέρουσα ικανότητα που ισοδυναμεί με ουσιαστική έλλειψη σχεδιασμού
• Δεν προβληματίζεται διόλου από το μέγεθος της ισχύος των Α/Γ* σε σχέση με την κατανάλωση της Θεσπρωτίας σε ηλεκτρική ενέργεια και τι σημαίνει περιβαλλοντικά η ενίσχυση των απαιτούμενων υποδομών του δικτύου για την εξυπηρέτηση του έργου
• Αγνοεί την ιστορικότητα και την ταυτότητα της κορυφής Καστρί (αλλά και Τσεροβέτσι) από τα διαδραματισθέντα κατά τον εμφύλιο

Πιο αναλυτικά:

Θεωρούμε ότι η πρακτική ισοζυγίου τοπικών αρνητικών επιπτώσεων με τα οφέλη σε πλανητικό επίπεδο είναι εκτός της θεσμοθετημένης ουσίας των ΜΠΕ* και οδηγεί άστοχα σε άκριτη δικαιολόγηση κάθε έργου. Η αξιολόγηση οφείλει να γίνεται μόνο με τα αναλογούντα οφέλη στην περιοχή του έργου. Άλλως έχουμε «μεταφορά» επιπτώσεων και στην πράξη «Κοζανοποίηση» της περιοχής του έργου, με βάση μια περιβαλλοντικά απαράδεκτη διαστρέβλωση της βάσης σύγκρισης. Στη βάση ποιας αρχής διαχείρισης περιβάλλοντος θυσιάζεται μια περιοχή στο όνομα κάποιου στόχου;

Η κατάσταση εικονογραφείται πιο καθαρά, αν η μηδενική λύση πραγματικά συγκριθεί, εισάγοντας στην σύγκριση μόνο τα αναλογούντα στην περιοχή δεδομένα της. Και φυσικά όχι με εκθέσεις ιδεών, αλλά με χρήση της μόνης κατάλληλης μεθόδου σύγκρισης που είναι, εν έτει 2022, η Ανάλυση Κύκλου Ζωής (ΑΚΖ), η μέθοδος που υποδεικνύει αρκετά χρόνια τώρα η σχετική διαδικτυακή πλατφόρμα της ΕΕ καθώς και τα ISO 14000.

Εναλλακτική είναι μια λύση που επιτυγχάνει το σκοπούμενο αποτέλεσμα με ριζικά διαφορετική προσέγγιση. Άλλως είναι απλή παραλλαγή. Η υπό κρίση ΜΠΕ δήθεν εξετάζει την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με άλλη ΑΠΕ*, με βάση όχι τον στόχο της παραγωγής ενέργειας, αλλά την αξιοποίηση των συγκεκριμένων κορυφών της Μουργκάνας.

Χαρακτηριστικά, επιπλέον, αποφεύγει την σύγκριση με παραγωγή με Α/Γ σε θαλάσσιο πάρκο. Ειδικά η λύση του θαλάσσιου πάρκου αποτελεί την σύγχρονη τάση του κλάδου και προέκυψε από τα αδιέξοδα στην αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων στην στεριά. Και που ήδη επιτρέπει την ουσιαστική αύξηση της ισχύος των Α/Γ που δεν μπορεί να γίνει στη στεριά, χωρίς σοβαρές και μάλλον αξεπέραστες επιπτώσεις σε αρκετά επίπεδα. Έτσι η υπόψη ΜΠΕ ατεκμηρίωτα προτείνει την επανάληψη λαθών χωροθέτησης, όταν έχει ανοίξει ο δρόμος για καλύτερες εναλλακτικές με Α/Γ.

Η ΜΠΕ περιέργως κάνει μια αναφορά σε ΕΟΑ* σαν παράρτημα, που όμως δεν υπάρχει και ούτε πουθενά αναφέρονται κάποια στοιχεία ή συμπεράσματα από αυτή !!!

Επιλέγει με πρωτοφανή τρόπο να αποσιωπήσει τις επιπτώσεις στην ορνιθοπανίδα από έργο μέσα σε ΖΕΠ*! Είναι απορίας άξιο πως μπήκε σε διαβούλευση ΜΠΕ με τέτοια ουσιώδη έλλειψη !!! Ζήτημα αν υπάρχουν 20 αράδες γενικόλογου και καθησυχαστικού κειμένου, χωρίς απολύτως κανένα στοιχείο ή επιχείρημα. Η πρόσκρουση πτηνών και δη υπό εξαφάνιση αρπακτικών είναι άγνωστη για την υπόψη μελέτη…

Δηλωτική της αστοχίας είναι και η αντιμετώπιση της συνεργιστικής δράσης των άλλων προβλεπόμενων μερικών δεκάδων Α/Γ στην περιοχή του έργου εντός της ΖΕΠ. Οι επιπτώσεις αφήνονται στην υπόθεση ότι δεν θα γίνουν όλες !!! Επιχειρηματική ασυδοσία χωρίς προτεραιότητες και αξιολογήσεις…..και μάλιστα μέσα σε ΖΕΠ για ορνιθοπανίδα !!! Ούτε καν δικαιολόγηση για την χαμηλότερη προσδοκώμενη παραγωγή ενέργειας που κανονικά θα έπρεπε να είναι κριτήριο αρνητικής προτεραιοποίησης για μια τέτοια επένδυση.

Επίσης δεν έχει κανένα προβληματισμό για τις επιπτώσεις από τα έργα ενίσχυσης των υποδομών δικτύου υποδοχής και μεταφοράς, όταν και μόνο αυτή η επένδυση πρακτικά καλύπτει την κατανάλωση της Θεσπρωτίας και προβλέπονται άδειες για άλλα 120MW. Ποιοί και που θα είναι οι υποσταθμοί και με τι δίκτυο θα μεταφέρονται εξαπλάσια φορτία σε σχέση με σήμερα; Άλλη κρυμμένη επίπτωση στο περιβάλλον της Θεσπρωτίας.

Όσο για την χλωρίδα, παρότι τόσα στρέμματα θα αποψιλωθούν πλήρως η ΜΠΕ αποφεύγει να καταγράψει τα φυτά στην συγκεκριμένη έκταση όταν γίνονται μέχρι και εκδρομές με λεωφορεία από Ηγουμενίτσα για τα βότανα της περιοχής.

Τέλος θέλει να αγνοεί άλλη μια χρήση της περιοχής με εκδηλώσεις και επισκέψεις στα πεδία των συγκρούσεων της μάχης της Μουργκάνας.

Για όλα τα παραπάνω απορρίπτουμε την ΜΠΕ και το έργο και καλούμε την διοίκηση να μην αδειοδοτήσει περιβαλλοντικά το έργο.

Επικουρικά προς το παρόν, ενισχυτικό των απόψεών μας, επισυνάπτουμε ένα κείμενο ενός γενικότερου προβληματισμού για τις Α/Γ που απασχολεί ήδη πολλές περιοχές της Ελλάδας, περιβαλλοντικές οργανώσεις, συλλογικότητες, πολίτες, την κοινωνία συνολικά, που αφορά και τον εν λόγω ΑΣΠΗΕ.

Φώτσης Θωμάς, Χημικός Μηχανικός, Πολύδροσο Θεσπρωτίας, 2666024374, fotsisthm1@yahoo.com

Αλεξίου Παύλος, Πολιτικός Μηχανικός, Ηγουμενίτσα, 6972272601, pavlosalexiou@hotmail.com

Μπάντιος Ελευθέριος, Συνταξιούχος Μεταλλεργάτης, Αμπελώνας (Πόβλα) Φιλιατών

Μακρίδης Ιωάννης, Συνταξιούχος Εκπαιδευτικός, Φιλιάτες

Πασιάκος Μιχαήλ, Πρόεδρος Κέντρου Ιστορικών Μελετών Θεσπρωτίας (ΚΙΜΕΘΕ), Σαγιάδα

Χόβολος Θεόδωρος, Κτηνίατρος, Παραμυθιά Θεσπρωτίας

*****

*Α/Γ = ανεμογεννήτριες

*ΜΠΕ = Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων

*ΑΠΕ = Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας

*ΕΟΑ = Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση

*ΖΕΠ = Ζώνες Ειδικής Προστασίας

*****

Ανεμογεννήτριες (Α/Γ)

Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειες (ΑΠΕ)  ή Βιομηχανικές ΑΠΕ (ΒΑΠΕ) ;

Αιολικά Πάρκα ή Αιολικά Εργοστάσια ;

Η δημιουργία βιομηχανικών «πάρκων» ανεμογεννητριών (Α/Γ) προϋποθέτει την καταστροφή ολόκληρων περιοχών, σε τέτοια κλίμακα που καθιστά τα περιβαλλοντικά τους «πλεονεκτήματα»… αμφιλεγόμενα.

Στο όνομα της «πράσινης ανάπτυξης» θυσιάζονται οι τελευταίοι εναπομείναντες «άγριοι» τόποι, μέρη όπου μέχρι τώρα είχαν αφεθεί από τους επιχειρηματικούς ομίλους λίγο πολύ «στην ησυχία τους». Κορυφές ψηλών βουνών, βραχονησίδες, λόφοι και νησιωτικοί αγριότοποι. Πρόκειται δηλαδή για τα τελευταία εναπομείναντα ενδιαιτήματα της άγριας ζωής και των δασών, συμπεριλαμβανομένων πάρα πολλών απειλούμενων ειδών.

Οι 18.500 Α/Γ που έχουν τοποθετηθεί σε περιοχές «Natura», σε ύψη πάνω από 2.000μ (Άγραφα, Περιστέρι κλπ), συμβάλλουν στην απώλεια της τοπικής ταυτότητας (Κυκλάδες, Τήνος κ.α.) και της ιστορίας (Νιάλα, Άγραφα, Μουργκάνα κλπ), όταν μάλιστα η διεθνής βιβλιογραφία επιτρέπει μέχρι υψόμετρο 1.000μ. και στην  ΕΕ δεν επιτρέπεται η εγκατάστασή τους σε τέτοιες περιοχές και σε υψόμετρο πάνω από 700μ!

Το χαρακτηριστικό της διασποράς και της εκτεταμένης εξάπλωσης των Α/Γ τις καθιστά πολύ μεγαλύτερες απειλές για τη βιοποικιλότητα από τις παραδοσιακές μορφές παραγωγής ενέργειας, όπως οι λιθάνθρακες.

1. Μπορεί τεχνικά η ίδια η παραγωγή ρεύματος από Α/Γ να μην είναι ιδιαίτερα επιβαρυντική για το περιβάλλον, ωστόσο τόσο η εγκατάσταση των αιολικών εργοστασίων όσο και η κατασκευή των Α/Γ έχουν ιδιαίτερα καταστροφικές συνέπειες.

α. Οι βιομηχανικού τύπου Α/Γ απαιτούν ισοπέδωση του εδάφους. Αυτό πρακτικά σημαίνει ανατίναξη ή ισοπέδωση με εκσκαφείς, των κορυφών των βουνών, αποψίλωση τεράστιων εκτάσεων σε αλπικά λιβάδια και σε πανέμορφα δάση, σε επικλινή εδάφη, για να περνούν οχήματα μήκους δεκάδων μέτρων (στροφές), ισοπεδώνοντας βουνοκορφές και τσιμεντώνοντας κορυφές.

β. Για να φτάσουν όλες αυτές οι πελώριες κατασκευές (κάποιες υπερβαίνουν τα 200 μ. ύψος), χρειάζεται η διάνοιξη καινούριων και πλατιών δρόμων στις πρωτύτερα απάτητες κορυφές σε υψόμετρα κοντά στα 2.000μ. Ένας δρόμος δε σημαίνει απλά το κόψιμο κάποιων δέντρων. Ο δρόμος και ειδικά οι τεράστιοι δρόμοι που απαιτούνται για τα μηχανήματα βαρέως τύπου και τα υλικά των Α/Γ, κόβει μια φυσική περιοχή στα δυο. Για πολλά άγρια ζώα ο ζωτικός τους χώρος μειώνεται σχεδόν στο μισό και το ίδιο ισχύει – σε μικρότερο βαθμό – και για πολλά φυτικά είδη. Δεν μιλάμε για χωματόδρομους υλοτόμων ή μικρούς δασικούς δρόμους που διασχίζονται από ζώα, αλλά για ατελείωτα χιλιόμετρα λεωφόρων, που συχνά θα αποτελέσουν και ένα πρώτο βήμα για την περαιτέρω άλωση του τόπου με κερδοσκοπικές δραστηριότητες.

γ. Οι εκσκαφές και το μπετόν για τη θεμελίωσή τους είναι γιγαντιαίες. Η κάθε μια Α/Γ χρειάζεται έκταση 2 στρέμματα (μισό γήπεδο ποδοσφαίρου), 600-800 κυβικά μέτρα μπετόν η κάθε βάση, με ύψος γεννήτριας που φτάνει συνήθως τα 130-170 μέτρα).  Συχνά τοποθετούνται δεκάδες σε κάθε διαλυμένη κορυφή και έτσι επιφέρουν μια τεράστια αλλοίωση του ανάγλυφου του τοπίου ανεπιστρεπτί.

δ. Τα προϊόντα εκσκαφής (μπάζα) που προκύπτουν από την ανέγερση των Α/Γ και τη διάνοιξη των δρόμων, αποθέτονται απευθείας στο ίδιο το βουνό, προκαλώντας «σάρες», περιβαλλοντική και αισθητική υποβάθμιση. Η γύρω περιοχή μετατρέπεται σε εργοτάξιο με συρματοπλέγματα, μπετόν και παραχωμένα μπάζα παντού. Ιδανικό τοπίο για να αποτελέσει και το νεκροταφείο των γιγάντιων κατασκευών από χάλυβα. Οι Α/Γ παύουν να είναι αποδοτικές μετά από 15-20 χρόνια και η εμπειρία δείχνει ότι η ανακύκλωση, ειδικά σε τέτοια υψόμετρα, είναι οικονομικά ασύμφορη, και έτσι αφήνονται μισογκρεμισμένες να τραυματίζουν το τοπίο για πάντα.

• α. Κατά τη λειτουργία της η Α/Γ μπορεί πράγματι να μην επιβαρύνει το περιβάλλον με κατάλοιπα. Το επιβαρύνει όμως με τόνους ορυκτελαίων (τα πτερύγια χρειάζονται συχνή λίπανση) καθώς και με αέρια θερμοκηπίου (το ψυκτικό sf6) καθώς και με χιλιάδες θανάτους πουλιών – πολλά εκ των οποίων απειλούμενα – όπως και εντόμων, οι απώλειες των οποίων μετρούνται σε χιλιάδες τόνους.

β. Η ηχητική ρύπανση των Α/Γ είναι και αυτή ένας σημαντικός παράγοντας, καθώς διαταράσσει την αναπαραγωγή του άγριου πληθυσμού, ενώ εφόσον χωροθετείται πλησίον οικισμών (που σε κάποιες περιπτώσεις έχει συμβεί και αυτό π.χ. Λεύκτρα Βοιωτίας), έχει και σοβαρές συνέπειες για τους κοντινούς ανθρώπινους πληθυσμούς (οι αγχώδεις εκδηλώσεις και οι διαταραχές ύπνου αποτελούν δυο από τα κοινά συμπτώματα).

γ. Παράλληλα, η λειτουργία των ελίκων φαίνεται να προκαλεί αλλοιώσεις στο μικροκλίμα της περιοχής.

δ. Οι Α/Γ επίσης μπορεί να συμβάλλουν στην αύξηση των δασικών πυρκαγιών – τόσο μέσω της διάσχισης των δασών από καλώδια και πυλώνες υψηλής τάσης, όσο και από το ότι προσελκύουν κεραυνούς.

Αυτά είναι  μόνο μερικά από αυτά που έχουν συμβεί με την εγκατάσταση των πρώτων ΒΑΠΕ στη χώρα μας, με πρόσθετα σοβαρά μειονεκτήματα:

• Η ενέργεια τους δεν αποθηκεύεται, όση περισσεύει πάει χαμένη, αποδίδουν μόνο όταν ό αέρας είναι 3-8 μπωφόρ, έχουν ζωή μόνο 15-20 χρόνια, πολλές είναι μεταχειρισμένες και έρχονται από τη Γερμανία.

• Δύσκολα ή ποτέ δεν ανακυκλώνονται.

Ενδεικτικά μια Α/Γ των 3MW, απαιτεί 300 τόνους χάλυβα, 7 τόνους χαλκού, αλουμινίου και συνθετικών υλικών. Οι δύο μαγνήτες που υπάρχουν στην κεφαλή της πτερωτής αποτελούνται από σπάνιες γαίες, νεοδύμιο και δυσπρόσιο. Μια Α/Γ 3 MW περιέχει περίπου 600 κιλά σπάνιων γαιών (το 85% των αποθεμάτων υπάρχουν στην Κίνα- άλλη πηγή ενεργειακής εξάρτησης).

Επίσης και η ίδια η εξόρυξη ή η κατασκευή των υλικών των Α/Γ προκαλούν τεράστιες οικολογικές καταστροφές. Ειδικά όσον αφορά τις σπάνιες γαίες, απαιτούνται τεράστιες εκσκαφές, για ορισμένες από τις οποίες, οι απαιτούμενες διαδικασίες εξόρυξης είναι ιδιαίτερα τοξικές, όπως και η κατασκευή των σύνθετων υλικών, για την οποία απαιτούνται βιομηχανικές μέθοδοι με μεγάλο περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Τα ορυκτά αυτά, ενισχυμένα με ρητίνες, πλαστικά, καθώς και αμίαντο έχουν και ραδιενεργά απόβλητα.

Με εξαίρεση τον χαλκό και το αλουμίνιο -που και αυτά στα δυσπρόσιτα βουνά  σπάνια ανασύρονται προς ανακύκλωση- τα περισσότερα υλικά των Α/Γ δεν ανακυκλώνονται. Μένουν λοιπόν για πάντα εκεί, μολύνοντας το υπέδαφος και τον υδροφόρο ορίζοντα ανεπανόρθωτα. Αλλά και σε πιο χαμηλά υψόμετρα, η ταφή των πτερυγίων σε ειδικούς χώρους, αποτελεί πρόβλημα εδώ και πολλά χρόνια, καθώς έχουμε να κάνουμε με χιλιάδες τόνους πτερυγίων ετησίως. Τα υαλονήματα των πτερυγίων αποτελούν ένα ταχέως αυξανόμενο περιβαλλοντικό πρόβλημα.

Ταυτόχρονα πρέπει να αναφερθούν:

1. Οι αθρόες επιδοτήσεις για την εγκατάσταση ΑΠΕ, αποτελούν χρηματοδότηση των βιομηχανιών του κλάδου από τους λαούς της Ευρώπης και τον ελληνικό λαό (μέσα από τους λογαριασμούς της ΔΕΗ πληρώνουμε 1,5 δισ. ακριβότερο ρεύμα για να «υποστηρίξουμε» την παραγωγή από ΑΠΕ).

• Οι ΑΠΕ, λόγω της φύσης τους, δεν μπορούν -στις σημερινές συνθήκες- να αποτελέσουν τη βάση παραγωγής ενέργειας για καμία χώρα, πολύ περισσότερο όταν η ίδια δεν διαθέτει τέτοιες τεχνολογίες, όπως η Ελλάδα. Προκειμένου να εξασφαλιστεί η παραγωγή του σταθερού ρεύματος που έχει ανάγκη το δίκτυο, απαιτείται η ύπαρξη μονάδων βάσης και μονάδων αιχμής. Με τις μονάδες βάσης ηλεκτροδοτούμαστε όλο το 24ωρο, ενώ οι μονάδες αιχμής χρησιμοποιούνται, όταν η ζήτηση είναι πολύ μεγάλη. Οι Α/Γ λόγω του απρόβλεπτου ρεύματος, που παράγουν, δεν μπορούν να λειτουργήσουν ούτε ως μονάδες βάσης, ούτε ως μονάδες αιχμής, παράγουν ρεύμα στοχαστικό και μη προβλέψιμο. Η αστάθεια που παρουσιάζουν στην παραγωγή (π. χ. εξάρτηση από τον αέρα) ή η μικρή τους απόδοση, στην καλύτερη περίπτωση, τις καθιστά μέχρι σήμερα συμπληρωματικές δομές σε μια παραγωγή «ενέργειας βάσεως» από θερμικές μονάδες.

Πρόσφατα ο κ. Μυτιληναίος, εκπρόσωπος του ομώνυμου Ομίλου, που δραστηριοποιείται και στον τομέα αυτό, μεταξύ άλλων δήλωσε: «…οι ανανεώσιμες πηγές έχουν «στοχαστικότητα», δεν είναι δηλαδή σε θέση να προσφέρουν συνεχή ομαλή λειτουργία, εξαρτώνται από τις καιρικές συνθήκες, είτε πρόκειται για φωτοβολταϊκά είτε για αιολικά… Το πρόβλημα αυτό, θα λυθεί όταν αναπτυχθεί η τεχνολογία συσσωρευτών μεγάλης χωρητικότητας για αποθήκευση της ενέργειας. Δυστυχώς, απέχουμε ακόμη αρκετά χρόνια από αυτές τις τεχνολογίες…».

• Επιπλέον, οι συνεχείς τεχνολογικές εξελίξεις στον τομέα, με το αζημίωτο για τους «επενδυτές» του κλάδου, απαιτούν συνεχώς την αντικατάσταση του παλιού εξοπλισμού με νέο, διαμορφώνοντας ένα υπέρογκο κόστος για τα θύματα της «πράσινης» επέλασης.

Αντί λοιπόν, σε αυτή την φάση, να επιλέγονται λύσεις με ουσιαστικό περιβαλλοντικό όφελος και που δεν αυξάνουν την ενεργειακή εξάρτηση της χώρας, (πχ φίλτρα στις καμινάδες των λιγνιτικών σταθμών κλπ, που σημαίνει κάποιο κόστος για τις μονοπωλιακές εταιρείες εκμετάλλευσης), επιλέγεται η λύση των ΑΠΕ, με σκοπό και στόχο τη νέα και μεγαλύτερη κερδοφορία του κεφαλαίου, στα πλαίσια του ανταγωνισμού της στριμωγμένης στις νέες συνθήκες «πράσινης φράξιας» (ΕΕ, Γερμανία, Γαλλία), με την περίφημη «λέσχη του άνθρακα» (ΗΠΑ, Ρωσία, χώρες του ΟΠΕΚ).

Παύλος Αλεξίου

Πολιτικός Μηχανικός