Η υποστήριξη προς στρατιωτικά πραξικοπήματα αυξάνεται σε ολόκληρη την Αφρική και οι πολιτικές κυβερνήσεις είναι υπεύθυνες για αυτή την εξέλιξη, λένε οι αναλυτές.

Τον Αύγουστο, όταν μια ομάδα στρατιωτικών αξιωματικών της Γκαμπόν καθαίρεσε τον Πρόεδρο Αλί Μπόνγκο, η οικογένεια του οποίου κυβερνούσε τη χώρα για σχεδόν έξι δεκαετίες, πολλοί απλοί πολίτες βγήκαν στους δρόμους για να γιορτάσουν.

Όταν ο Μπόνγκο απηύθυνε έκκληση προς τη διεθνή κοινότητα να «διαμαρτυρηθεί» ενάντια στο πραξικόπημα, γρήγορα μετατράπηκε σε μιμίδιο που τον κοροϊδεύει, με χορευτές και δημιουργούς περιεχομένου να γελοιοποιούν την επιθυμία του να παραμείνει στην εξουσία.

Ούτε το στρατιωτικό πραξικόπημα στη Γκαμπόν ούτε η ανταπόκριση του λαού σε αυτό είναι μοναδικά. Από το 2020, έχουν σημειωθεί εννέα πραξικοπήματα στη Δυτική Αφρική, την Κεντρική Αφρική και την περιοχή του Σαχέλ.

Το Μάλι έκανε την αρχή πριν από τρία χρόνια, όταν ο στρατός οργάνωσε μια ανταρσία και στη συνέχεια εξαπέλυσε πραξικόπημα με επικεφαλής τον συνταγματάρχη Assimi Goita – ο οποίος στη συνέχεια έκανε κι άλλο ένα πραξικόπημα εναντίον μιας προσωρινής διοίκησης τον Μάιο του 2021.

Τέσσερις μήνες αργότερα, τον Σεπτέμβριο, στη Γουινέα ακολούθησε στρατιωτικό πραξικόπημα κατά του προέδρου Άλφα Κόντε. Η πολιτικοστρατιωτική μεταβατική κυβέρνηση του Σουδάν ανατράπηκε τον Οκτώβριο του 2021. Νωρίτερα εκείνο το έτος, τον Απρίλιο, ο στρατός του Τσαντ κατέλαβε την εξουσία αφού ο Πρόεδρος Idriss Deby σκοτώθηκε στο πεδίο της μάχης ενώ επισκεπτόταν τα στρατεύματα που πολεμούσαν τους αντάρτες στο βορρά.

Η Μπουρκίνα Φάσο προσχώρησε σε αυτό το μοτίβο των κυβερνήσεων που καταρρέουν, με δύο στρατιωτικά πραξικοπήματα το 2022. Στη συνέχεια, στις 26 Ιουλίου 2023, η προεδρική φρουρά στον πλούσιο σε ουράνιο Νίγηρα ανέτρεψε τον δημοκρατικά εκλεγμένο Πρόεδρο Μοχάμεντ Μπαζούμ, πριν από το πραξικόπημα της Γκαμπόν λίγες εβδομάδες αργότερα. Από τις αρχές του περασμένου έτους, η Γκάμπια, η Γουινέα-Μπισάου και το Σάο Τομέ και Πρίνσιπε έχουν γίνει μάρτυρες αποτυχημένων απόπειρων πραξικοπήματος.

Σε πολλές –αν και όχι όλες– από αυτές τις περιπτώσεις, αυτές οι εξεγέρσεις και τα πραξικοπήματα φαίνεται να είχαν σημαντική λαϊκή υποστήριξη από τους πολίτες.

Άρα, οι άνθρωποι έχουν βαρεθεί με κυβερνήσεις υπό την ηγεσία των πολιτών, παρόλο που συχνά είναι τουλάχιστον πλασματικά δημοκρατικές; Είναι η Αφρική στο κατώφλι για περισσότερα πραξικοπήματα; Και πόσο σημαντικός παράγοντας είναι οι διεθνείς παίκτες, είτε πρώην αποικιακές δυνάμεις όπως η Γαλλία ή μισθοφόροι από τη Ρωσία, είτε περιφερειακές ομάδες όπως η Οικονομική Κοινότητα των Δυτικοαφρικανικών Κρατών (ECOWAS);

Η σύντομη απάντηση: Οι αδύναμες δημοκρατικές διαδικασίες έχουν συχνά απογοητεύσει τα γαλλόφωνα έθνη στη Δυτική Αφρική και το Σαχέλ ειδικότερα, με αποτέλεσμα την εντεινόμενη ανισότητα, τις διεφθαρμένες διοικήσεις και τις εύθραυστες εθνοτικές και πολιτιστικές συμφωνίες, σύμφωνα με αναλυτές. Αυτές οι συνθήκες, με τη σειρά τους, προσελκύουν πατερναλιστικές υπερδυνάμεις που θέλουν να επεκτείνουν την επιρροή τους. Αυτός ο συνδυασμός οικονομικών, πολιτικών και κοινωνικών προκλήσεων καθιστά την περιοχή ιδιαίτερα ευάλωτη σε πραξικοπήματα.

Δεν είναι μόνο εικόνες και βίντεο ανθρώπων που πανηγυρίζουν πραξικοπήματα – τα σκληρά δεδομένα υποδηλώνουν μεγάλο χάσμα μεταξύ της βιωμένης εμπειρίας της δημοκρατίας σε μεγάλα μέρη της ηπείρου και των ελπίδων που έχουν εναποθέσει οι άνθρωποι στο σύστημα διακυβέρνησης.

Η “δημοκρατία” στο Afrobarometer

Η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων από 34 αφρικανικές χώρες που συμμετείχαν σε δημοσκόπηση από την ανεξάρτητη ομάδα πολιτικών ερευνών Afrobarometer τον Σεπτέμβριο του 2022 δήλωσαν ότι πιστεύουν ότι οι τακτικές, έντιμες και ανοιχτές εκλογές ήταν ο καλύτερος εγγυητής των συμφερόντων τους. Αλλά μόνο το 44 τοις εκατό είπε ότι οι εκλογές βοηθούν τους ψηφοφόρους να απομακρύνουν ηγέτες που δεν κάνουν αυτό που θέλει ο λαός. Σε 19 χώρες που συμμετείχαν σε τακτικές δημοσκοπήσεις από το 2008-09, τα συναισθήματα κατά των εκλογών ως παράγοντες αλλαγής έχουν αυξηθεί κατά 6%.

Συνολικά, η υποστήριξη για εκλογές μειώθηκε σε 26 από τις 30 αφρικανικές χώρες που συμμετείχαν στην έρευνα μεταξύ 2011 και 2021. Αυτό περιλαμβάνει το Σουδάν, το Μάλι, την Μπουρκίνα Φάσο και τον Νίγηρα – χώρες που έχουν δει πραξικοπήματα τα τελευταία τρία χρόνια. Αλλά ακόμη και σε μια χώρα όπως η Νότια Αφρική, η οποία είχε συνεπείς, σε μεγάλο βαθμό ελεύθερες και δίκαιες εκλογές μετά το τέλος του απαρτχάιντ, η υποστήριξη για τις εκλογές έχει μειωθεί κατά 20 ποσοστιαίες μονάδες την τελευταία δεκαετία.

Σύμφωνα με τον Jonathan Asante-Otchere, πολιτικό αναλυτή και λέκτορα στο Πανεπιστήμιο του Cape Coast της Γκάνας, οι πολίτες σε πολλές χώρες «δεν βλέπουν τα οφέλη της δημοκρατίας». Αυτός είναι ένας βασικός λόγος, είπε, «που οι πραξικοπηματίες φαίνεται να απολαμβάνουν αυτού του είδους την υποστήριξη», αν και ο Asante-Otchore προειδοποίησε επίσης ότι δεν είναι σαφές εάν αυτή η υποστήριξη θα διαρκέσει.

Η διαφθορά, οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ο εθνοκεντρισμός και η στρατιωτικοποίηση της πολιτικής πολιτικής – με θωρακισμένα αυτοκίνητα και μπότες στο έδαφος που χρησιμοποιούνται για να καταπνίξουν τις διαδηλώσεις των πολιτών – έχουν πλήξει εδώ και καιρό τα δημοκρατικά πειράματα στην ήπειρο. Στη Σενεγάλη και τη Γκάνα φέτος, οι στρατιώτες έλαβαν θανατηφόρα μέτρα ως απάντηση στη δημόσια αναταραχή. Η δυσπιστία προς την πολιτική ελίτ σε ολόκληρη την ήπειρο αυξάνεται επίσης. Και όλο και περισσότερο, αυτό εμφανίζεται με τη μορφή αυξανόμενης απάθειας ή ενεργούς υποστήριξης για τη στρατιωτική κυριαρχία.

Στην πλειονότητα των 28 χωρών που ρωτήθηκαν μεταξύ 2021 και 2022 από το Afrobarometer, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι περισσότεροι άνθρωποι θα καλωσόριζαν μια στρατιωτική κυβέρνηση.

«Αυτό που βλέπουμε είναι προϊόν δυσλειτουργικών θεσμών και του γεγονότος ότι η δημοκρατία δεν έχει ανταποκριθεί στις προσδοκίες του τοπικού πληθυσμού», είπε στο Al Jazeera ο Mutaru Mumuni Muqthar, εκτελεστικός διευθυντής στο Κέντρο Αντιεξτρεμισμού Δυτικής Αφρικής με έδρα την Άκρα. .

Στο επίκεντρο της δυσαρέσκειας που έχει οδηγήσει στην υποστήριξη της στρατιωτικής διακυβέρνησης βρίσκονται σκληροί οικονομικοί παράγοντες, αναφέρει ο Daniel Amateye Anim, οικονομολόγος.

Στο Μάλι και στη Γουινέα, οι πραξικοπηματίες ανέφεραν καταγγελίες διαφθοράς που είχαν από καιρό αμαυρώσει τους ανατραπέντες ηγέτες αυτών των εθνών για να δικαιολογήσουν τις ενέργειές τους. Το κόστος ζωής έχει εκτοξευτεί στα ύψη σε πολλά έθνη: ο πληθωρισμός ήταν σε υψηλό πενταετίας όταν ο Conde της Γουινέας απομακρύνθηκε από τα καθήκοντά του το 2021.

«Πιστεύω ότι οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις οικονομικές καταστάσεις εντός της υποπεριοχής, ειδικά σε αυτές τις χώρες», είπε στο Al Jazeera ο Anim, της Πολιτικής Πρωτοβουλίας για την Οικονομική Ανάπτυξη της Αφρικής με έδρα την Άκρα. «Οι λόγοι είναι το υψηλό κόστος ζωής και οι άνθρωποι που δεν βρίσκουν δουλειά, αλλά βλέπουν την πολιτική τους ελίτ να ζει πολύ καλά».

Ωστόσο, αναλυτές πιστεύουν ότι υπάρχουν και άλλοι λόγοι πίσω από τη δημόσια υποστήριξη για πραξικοπήματα.

Δεν είναι όλα τα πραξικοπήματα ίδια

Στην περίπτωση του Μπόνγκο στην Γκαμπόν ή του επί μακρόν προέδρου της Μπουρκίνα Φάσο, Μπλεζ Κομπαορέ, ο οποίος ανατράπηκε το 2014, τα λαϊκά αισθήματα υπέρ του τέλους της κυριαρχίας τους βοήθησαν στη νομιμοποίηση των στρατιωτικών επεμβάσεων.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, λένε οι ειδικοί, τα πραξικοπήματα οδηγούν μόνο σε αλλαγές στους ηγεμόνες μεταξύ της προϋπάρχουσας ελίτ που κυριαρχούσε στο έθνος.

Το πραξικόπημα του 2021 του Σουδάν είδε τον στρατό της χώρας, ο οποίος ήταν μέρος μιας κυβέρνησης στρατιωτικού-πολιτικού συνασπισμού από την επανάσταση του 2019 κατά του πρώην προέδρου Ομάρ αλ-Μπασίρ, να αρπάζει απευθείας την εξουσία.

Στη Γκαμπόν, επίσης, ο ηγέτης της αξιωματικής αντιπολίτευσης περιέγραψε την ανατροπή του Μπόνγκο ως «πραξικόπημα του παλατιού». Ο Brice Nguema, ο στρατιωτικός ηγέτης που ηγήθηκε της εξέγερσης, είναι ξάδερφος του Bongo και έχει επιτρέψει στον απομακρυνόμενο πρόεδρο να ταξιδεύει χωρίς περιορισμούς. Είναι μια αξιολόγηση με την οποία συμφωνεί ο Dave Peterson, ανώτερος διευθυντής του προγράμματος Αφρικής στο National Endowment for Democracy (NED).

Ωστόσο, σε άλλες χώρες, η περιφερειακή αστάθεια έπαιξε σημαντικό ρόλο στη δημιουργία των συνθηκών που επέτρεψαν να επιτύχουν οι στρατιωτικές αναλήψεις – ειδικά από το 2011 και τη βίαιη ανατροπή του Μουαμάρ Καντάφι στη Λιβύη.

«Σαφώς, η κατάρρευση του καθεστώτος Καντάφι στη Λιβύη άρχισε να επιδεινώνει την ανασφάλεια στο Μάλι και στο Σαχέλ», είπε ο Peterson. Το χάος και το κενό εξουσίας στη Λιβύη οδήγησαν σε διάδοση όπλων και ένοπλων μαχητών σε όλη την περιοχή Σαχέλ, συμπεριλαμβανομένου του βόρειου Μάλι.

Το Τσαντ έχει επίσης επηρεαστεί σημαντικά από τις συγκρούσεις στη Λιβύη και το Σουδάν. Η υποστηριζόμενη από την κυβέρνηση σουδανική πολιτοφυλακή, γνωστή ως Janjaweed, η οποία το 2013 μετατράπηκε στην ένοπλη ομάδα των Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης που μάχεται επί του παρόντος τον στρατό του Σουδάν για την εξουσία, δραστηριοποιήθηκε πέρα από τα σύνορα της χώρας.

Οι μάχες στο Σουδάν ανάγκασαν επίσης εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες να αναζητήσουν καταφύγιο στο ανατολικό Τσαντ. Ο Idris Deby, ο μακροχρόνιος ηγέτης του Τσαντ, σκοτώθηκε σε μάχες το 2021 με αντάρτες που είχαν περάσει από τη Λιβύη: ο θάνατος του Deby επιτάχυνε τη στρατιωτική κατάληψη.

Όμως, είτε πρόκειται για εσωτερικές προκλήσεις είτε για τις κατά κύματα επιπτώσεις των πολέμων σε άλλη χώρα, οι ομοσπονδιακές κυβερνήσεις σε όλη την περιοχή απάντησαν με πολιτική βία που έχει κλιμακώσει περαιτέρω τις εντάσεις, έχει στοιχίσει ζωές αμάχων και τα προς το ζην και δυσκολεύει την επιδίωξη της διαρκούς ειρήνης, λένε οι αναλυτές. Είναι συμβολικό ενός διοικητικού κράτους που βλέπει τον εαυτό του ως ένα σφυρί και οποιοδήποτε πρόβλημα, ως ένα καρφί.

Αυτή η αντίληψη του κράτους ως εργαλείου για να εξαναγκάσει την υπακοή και την προσκόλληση περιορίζεται, ωστόσο, από το γεγονός ότι οι κυβερνήσεις είναι συχνά ανίκανες να εμποδίσουν τους αντάρτες να αποκτήσουν τα πυρομαχικά και την επιμελητεία για πολέμους πλήρους κλίμακας.

Και όταν συμβαίνει αυτό, συχνά καταλήγουν να αναζητούν υποστήριξη από παγκόσμιες δυνάμεις όπως η Γαλλία και τον τελευταίο καιρό η Ρωσία.

Ένας αποτυχημένος «γάμος»

Το 2017, η Γαλλία σχημάτισε τη Συμμαχία του Σαχέλ μαζί με τη Γερμανία και την Ευρωπαϊκή Ένωση, με τον δηλωμένο στόχο να βρει πιο αποτελεσματικούς τρόπους για τον συντονισμό της βοήθειας και την οικοδόμηση ισχυρότερων θεσμών στο λεγόμενο G5 Σαχέλ – Μπουρκίνα Φάσο, Τσαντ, Μάλι, Μαυριτανία και Νίγηρας – όλες πρώην γαλλικές αποικίες. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, επίσης, έχουν υποστηρίξει τη Συμμαχία Σαχέλ, καθώς η Ουάσιγκτον μετακινεί πόρους από την αντιτρομοκρατία στην περιοχή για να δώσει προτεραιότητα στην παροχή καλύτερων υποδομών και θεσμών.

Η Συμμαχία Σαχέλ υποτίθεται ότι αντιπροσωπεύει μια νέα φάση δυτικής επέμβασης στην περιοχή, εστιάζοντας σε αυτό που ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν περιέγραψε ως «αδελφότητα και αλληλοβοήθεια» και όχι στη βίαιη υποστήριξη σε ισχυρά καθεστώτα που θέλουν να ξεριζώσουν δυνάμεις που απειλούν το κράτος.

Αλλά δεν είναι εύκολο για τη Δυτική Αφρική και το Σαχέλ να ξεχάσουν τη μακρά ιστορία της Γαλλίας στις περιοχές τους, λένε οι αναλυτές. Η Γαλλία έχει ιστορικά δώσει προτεραιότητα στην τάξη εντός των συνόρων των αφρικανών εταίρων της, υποστηρίζοντας ηγέτες που βασίζονται σε αμφίβολες εκλογές και ασκούν τον στρατό για να αποτρέψουν προκλήσεις στην εξουσία τους. Η Γαλλία έχει επίσης κάνει τα στραβά μάτια στη φτωχοποίηση του αφρικανικού λαού από τις κυβερνήσεις τους, οι οποίες έχουν ξεπλύνει επιτυχώς δισεκατομμύρια δολάρια από δημόσιους πόρους μέσω ευρωπαϊκών και γαλλικών ιδρυμάτων. Μόνο τα τελευταία χρόνια, υπό την πίεση των αφρικανών ακτιβιστών κατά της διαφθοράς, η Γαλλία άρχισε να ερευνά ορισμένες από τις κατηγορίες για διαφθορά, όπως κατά του Denis Sassou Nguesso, προέδρου της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό (ΛΔΚ), το 2015.

«Όλα έδειξαν ότι ο γάμος μεταξύ των χωρών της Δυτικής Αφρικής και της Γαλλίας δεν λειτουργεί και ότι υπάρχει επιθυμία και ανάγκη να αναζητήσουμε διαφορετικούς συντρόφους για να ικανοποιήσουμε τις απαιτήσεις τους», δήλωσε ο Muqthar του Κέντρου Αντιεξτρεμισμού της Δυτικής Αφρικής. «Υπάρχει έντονο αντιγαλλικό αίσθημα λόγω εκμετάλλευσης εκ μέρους της Γαλλίας».

Στα πρόσφατα πραξικοπήματα στον Νίγηρα και τη Γουινέα, απροκάλυπτες εκδηλώσεις αντιγαλλικών συναισθημάτων μεταδόθηκαν στον κόσμο. Οι διαμαρτυρίες των καθημερινών ανθρώπων ενάντια στις αντιληπτές γαλλικές νεο-αποικιακές τάσεις χαιρετίστηκαν από στρατιωτικούς ηγέτες που ανέφεραν επίσης τα πραξικοπήματα ως μια φάση της αφρικανικής αποαποικιοποίησης.

Εν τω μεταξύ, μια σειρά από άλλα έθνη έχουν αυξήσει το οικονομικό και στρατηγικό τους αποτύπωμα στην ήπειρο, από την Τουρκία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα μέχρι την Κίνα, την Ινδία και τη Ρωσία, κάτι που ορισμένοι περιέγραψαν ως νέο αγώνα για την Αφρική.

Ιδίως οι επιδρομές της παραστρατιωτικής ομάδας του σχεδόν Κρεμλίνου Wagner, γίνονται συχνά πρωτοσέλιδα. Η ομάδα έχει προσληφθεί από κυβερνήσεις στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, μεταξύ άλλων, και έχει επίσης συνδεθεί με επιτόπιες στρατιωτικές επιχειρήσεις στο Μάλι και τον Νίγηρα, πυροδοτώντας ισχυρισμούς από τον Μακρόν ότι η Ρωσία «αποσταθεροποιεί» την Αφρική.

Ωστόσο, ορισμένοι ειδικοί έχουν αναρωτηθεί εάν ο ρόλος του Βάγκνερ στην περιοχή είναι κατά καιρούς υπερβολικός από διαφορετικούς παίκτες προκειμένου να προσελκύσει την προσοχή και την αντίδραση της Δύσης. Τον Δεκέμβριο του 2020, για παράδειγμα, ο Πρόεδρος της Γκάνας Nana Akufo-Addo ισχυρίστηκε ότι η στρατιωτική κυβέρνηση της Μπουρκίνα Φάσο προσλάμβανε προσωπικό Βάγκνερ – μια εξέλιξη που προφανώς τρόμαξε την Άκρα η οποία απαιτούσε αμερικανική βοήθεια. Αλλά ο ηγέτης της Γκάνας δεν παρείχε στοιχεία για τον ισχυρισμό του και η συνέπεια ήταν μια τεταμένη σχέση μεταξύ της χώρας του και των ηγεμόνων της Μπουρκίνα Φάσο.

Με τον ιδρυτή της Wagner, Yevgeny Prigozhin, να σκοτώνεται σε ένα μυστηριώδες αεροπορικό δυστύχημα, η ομάδα μισθοφόρων αναμένεται να έρθει πιο άμεσα υπό τον έλεγχο του Κρεμλίνου τους επόμενους μήνες, κάτι που θα πρέπει να προσφέρει ενδείξεις για τα σχέδια της Ρωσίας στην περιοχή.

Όμως, ενώ η Δύση έχει επικρίνει τη Ρωσία για τον ρόλο της στην υποστήριξη αντιδημοκρατικών ηγεμόνων στην Αφρική, οι ΗΠΑ και η Γαλλία, επίσης, έχουν υποστηρίξει το μη εκλεγμένο στρατιωτικό καθεστώς του Τσαντ – υπό τον γιο του Ντέμπι, Μαχαμάτ.

Λοιπόν, ποιο είναι το μέλλον για την περιοχή;

Σύμφωνα με τον Simon Rynn, έναν ανώτερο ερευνητή για την αφρικανική ασφάλεια στο Royal United Services Institute (RUSI) στο Λονδίνο, «Υπάρχουν τόσοι πολλοί παράγοντες που ωθούν [προς] την κατεύθυνση» για περισσότερα πραξικοπήματα στην περιοχή.

«Τόσες πολλές χώρες είχαν αμφισβητούμενες εκλογές ή είχαν μεταβατικούς προέδρους που προσκολλώνται στην εξουσία ή έχουν υψηλή ανασφάλεια ή στάσιμη οικονομία», είπε ο Ριν στο Al Jazeera. «Δεν ξέρουμε πού μπορεί να επηρεαστεί η συνωμοσία πραξικοπήματος στη συνέχεια, αλλά μέρη όπως το Καμερούν, το Τόγκο, η Σενεγάλη, το Μπενίν όλα αγωνίζονται με διάφορους τρόπους».

Σίγουρα, ενώ ο συνδυασμός των παραγόντων που κατέστησαν δυνατά πραξικοπήματα αλλού μπορεί να υπάρχει σε άλλα έθνη, δεν είναι κάθε χώρα προορισμένη να γίνει μάρτυρας ενός πραξικοπήματος.

Πολλοί ειδικοί, για παράδειγμα, έχουν περιγράψει το Τόγκο ως στο χείλος του πραξικοπήματος εδώ και αρκετά χρόνια, αλλά οι θεσμοί του έχουν μέχρι στιγμής αντιμετωπίσει αυτές τις απειλές. Αν και το Τόγκο ήταν ο τόπος της πρώτης ανατροπής της κυβέρνησης στην Αφρική μετά την ανεξαρτησία, η χώρα δεν έχει δει ένα επιτυχημένο πραξικόπημα από το 1967. Ο λόγος έχει αποδοθεί σε μια πολύ πιστή και διαρκή σχέση μεταξύ του στρατού και της κυβερνώσας δυναστείας Gnassingbe.

Ωστόσο, ο Muqthar λέει ότι η κατάσταση ως έχει στην περιοχή είναι «πολύ δεινή» επειδή ένοπλες ομάδες εκμεταλλεύονται την κατάσταση ανασφάλειας για να επεκτείνουν την επιρροή τους στην περιοχή του Σαχέλ στην παράκτια Δυτική Αφρική.

«Τα πραξικοπήματα παρέχουν χώρους για εκμετάλλευση των εξτρεμιστικών ομάδων», είπε. «Ενώ οι κυβερνήσεις είναι απασχολημένες να αναζητούν τρόπους για να επιφέρουν σταθερότητα και να περιορίσουν την ευπάθεια, οι εξτρεμιστικές ομάδες το εκμεταλλεύονται και αυξάνουν την παρουσία τους μέσω επιθέσεων».

Ομάδες όπως η ECOWAS έχουν επίσης επικριθεί για την αποτυχία τους να αποτρέψουν τα πραξικοπήματα και για τη φαινομενική αδυναμία της να βοηθήσει τις μαχόμενες κυβερνήσεις να εκπληρώσουν τις δημοκρατικές εντολές. Για παράδειγμα, το μπλοκ παρακολουθούσε τον όρκο του Προέδρου της Ελεφαντοστού, Alassane Ouattara για μια αμφιλεγόμενη τρίτη θητεία το 2020, μια κίνηση που οι ειδικοί και η αντιπολίτευση λένε ότι παραβίασε το σύνταγμα, το οποίο περιορίζει τους προέδρους σε δύο θητείες.

Στην πραγματικότητα, αφού η ECOWAS προειδοποίησε για πιθανή στρατιωτική επέμβαση στον Νίγηρα μετά το πραξικόπημα κατά του Μπαζούμ, οι στρατιωτικοί ηγέτες στο Νιαμέι βρήκαν υποστήριξη από τους ομοτίμους τους που ήταν υπεύθυνοι για το Μάλι και την Μπουρκίνα Φάσο, τα τρία έθνη που ουσιαστικά σχηματίζουν συμμαχία.

Εν τω μεταξύ, η απογοήτευση από τις εκλεγμένες κυβερνήσεις αυξάνεται. Τον Ιούλιο, ο Διευθύνων Σύμβουλος της Afrobarometer Joseph Asunka είπε σε μια ομάδα βετεράνων αφρικανών ηγετών ότι σε 36 κράτη που συμμετείχαν σε δημοσκόπηση το 2021-2022, μόνο το 38% των ανθρώπων είπε ότι η δημοκρατία τους ικανοποιεί.

Είναι μια πραγματικότητα που αναγνώρισε η πρόεδρος της Τανζανίας Samia Suluhu Hassan, η οποία ήταν στη συνάντηση:

«Εκτός και μέχρις ότου οι αφρικανικές κυβερνήσεις αντιμετωπίσουν τις ελλείψεις στη δημοκρατική διακυβέρνηση και παράσχουν βασικές δημόσιες υπηρεσίες στον λαό τους, η δημοκρατία θα παραμείνει μια φιλοδοξία που δεν θα πραγματωθεί ποτέ ουσιαστικά».

Πηγή: Al Jazeera