Επιμέλεια Αλέκος Χατζηκώστας

Παρουσιάζουμε σήμερα ένα ντοκουμέντο (από το ψηφιακό αρχείο των ΑΣΚΙ) και αφορά τη «Μάχη της Νάουσας». Πρόκειται συγκεκριμένα για απόσπασμα από Δελτίο Ειδήσεων του ραδιοσταθμού «Ελεύθερη Ελλάδα» που αναφέρει ζωντανά και ανάγλυφα τη σημαντική αυτή επιχείρηση του ΔΣΕ.

Να τονίσουμε ότι η επιχείρηση στη Νάουσα ήταν συνέχεια των επιχειρήσεων του ΔΣΕ σε Έδεσσα και Αριδαία, που είχαν όμως καταλήξει σε στρατιωτική αποτυχία. Οι επιχειρήσεις αυτές «υπαγορεύτηκαν από την ανάγκη μιας αδιάκοπης φθοράς του εχθρού και συγκέντρωσης των απαραίτητων σε μας εφεδρειών» (από την απόφαση του Π.Γ του ΚΚΕ 10/2/49). Για δε την μάχη της Νάουσας στο ίδιο ντοκουμέντο υπογραμμίζεται πως «για πρώτη φορά ο ΔΣΕ κατέλαβε ολοκληρωτικά μια πόλη και την κράτησε όσο θεώρησε πως ήταν απαραίτητο». Η μάχη άρχισε στις 11 προς 12 Γενάρη στις 11.15’ μ.μ και τελείωσε με την ολοκληρωτική κατάληψη της πόλης – πτώση εργοστασίων Λαναρά στις 13 Γενάρη στις 19.30’. με την ολοκληρωτική κατάληψη της πόλης οι μάχες συνεχίστηκαν έξω από αυτήν ως τις 14 Γενάρη , όπου πραγματοποιήθηκε επιτυχημένος υποχωρητικός ελιγμός στις 6μ.μ από μέρους του ΔΣΕ.

Ο Ραδιοσταθμός «Ελεύθερη Ελλάδα» προέκυψε από την ανάγκη αφενός να αντιμετωπιστεί η αποκλειστική κυριαρχία της κυβέρνησης στα μέσα μαζικής επικοινωνίας και αφετέρου να δημιουργηθεί ένα μέσο που θα επέτρεπε στο Δημοκρατικό Στρατό να διαδώσει τις θέσεις και την ιδεολογία του. Με δεδομένο μάλιστα ότι από το 1947 είχε απαγορευτεί η κυκλοφορία αριστερών εφημερίδων και περιοδικών, ο ραδιοσταθμός μετατράπηκε σε ένα βασικό μέσο ενημέρωσης και προπαγάνδας του Δημοκρατικού Στρατού. Ο ραδιοφωνικός σταθμός «Ελεύθερη Ελλάδα» εγκαταστάθηκε στο Βελιγράδι. Οι πρώτες δοκιμαστικές ραδιοφωνικές εκπομπές έγιναν στις αρχές Ιουλίου 1947 και οι τακτικές εκπομπές ξεκίνησαν στις 16 Ιουλίου 1947. Το πρόγραμμα του ραδιοσταθμού αποτελείτο κυρίως από ειδήσεις για την εξέλιξη των μαχών και γενικότερα τη δράση του ΔΣΕ αλλά και διεθνείς εξελίξεις. Στην πορεία το πρόγραμμα του σταθμού εμπλουτίστηκε με  καθημερινές ειδήσεις για τις μάχες, τις ημερήσιες διαταγές, κομματικές ανακοινώσεις και αποφάσεις της ΠΔΚ, τη ζωή στην «ελεύθερη Ελλάδα», τη βοήθεια του λαού προς το ΔΣΕ, κοκ.

Το ντοκουμέντο

Φέρει ημερομηνία 3/2/1949 (αριθμ. Δελτίου 1718), ενώ θα πρέπει να σημειώσουμε ότι για την ίδια επιχείρηση υπήρχαν και άλλες ανταποκρίσεις.

«Μέσα στην πυκνή ομίχλη μόλις ξεχωρίζουν οι φωτιές που είχαν ανάψει οι μαχητές μας. Είναι εδώ η 18^η ταξιαρχία και παρακάτω η 103^η και η 14^η ταξιαρχία. Κάθε διμοιρία είχε τη φωτιά της. Δύο μαχήτριες από τις λεβέντισσες που θάμπαιναν σε λίγο στη Νάουσα, φρόντιζαν τη κάθε φωτιά. Μακρυά στο βάθος ξεχώριζε η φωτισμένη πόλη. Οι μαχητές ζεσταίνονται γύρω στη φωτιά μα η ματιά τους δε λέει να ξεκολλήσει απ’ τα μικρά φωτάκια της πόλης. Αυτή τη νύχτα σίγουρα θα την πάρουμε τη Νάουσα. Τότες να δεις χαρές και πανηγύρια. Κατακαϋμένε βασανισμένε λαέ , ακούγεται από δεκάδες στόματα! Η χαρά της προσμονής ξεκουράζει τα παγωμένα πόδια δίνει κουράγιο στα κουρασμένα σώματα. Εδώ την ώρα αυτή της ανάπαυσης το λόγο τον έχουν οι μαχήτριες. Κανείς δεν πρέπει να πάθει κρυοπαγήματα, έχει πει η διοίκηση. Και τα κορίτσια, οι μάννες της διμοιρίας, φροντίζουν τις φωτιές, στεγνώνουν τις κάλτσες των παιδιών, κόβουν σε λωρίδες πουκάμισα για να τυλίξουν τα ξεπαγιασμένα πόδια τους οι μαχητές.  Τόχουν βάλει άμιλλα  ποια θάχει τους λιγότερους κρυοπαγημένους, θες οι φωτιές, θες η λαχτάρα πότε θα μπούμε στη Νάουσα θες η ξεκούραση, όλα μαζύ βοήθησαν ώστε κανείς μαχητής και καμία μαχήτρια να μη μείνει το βράδυ έξω από τη φάλαγγα που κατηφόριζε. Μες τη σκοτεινιά ανάλαφρα περπατώντας με αποστάσεις, δίχως ψίθυρο φτάσανε έξω από την πόλη. Το σύνθημα δόθηκε και οι μαχητές μας με λαχτάρα ρίχτηκαν στην οχυρωμένη Νάουσα.  Έπρεπε να την λευτερώσουν. Τόσο καιρό ο λαός τους καρτερά. Τα οχυρά, ο Αη Λιας, ο Λαναράς, τα πολυβολεία,  τα οχυρωμένα σπίτια σωριάζονται κάτω από τη θέληση, την απόφαση των μαχητών μας. Εδώ πολέμησαν η Στεργιανή και η Θοδώρα από το 426 τάγμα της 18^ης ταξιαρχίας που προτάθηκαν και για ηθική αμοιβή. Η Ελένη, η Αρετή και η Δήμητρα που κράτησαν ένα ύψωμα τρία μερόνυχτα ένα ύψωμα έξω από τη Νάουσα. Η ηρωίδα Ευανθία Ανδρέου που πολέμησε υποδειγματικά στο ύψωμα Δαλαμάρι της Νάουσας.

Η Νάουσα λευτερώθηκε. Τρεις μέρες και τρεις νύχτες τα παληκάρια μας της 18^ης και 103^ης και 14^ης έκατσαν μέσα στην πόλη. Με αγάπη τους δέχτηκε ο λαός. Έτρεχαν οι γυναίκες στους δρόμους  και μοίραζαν σύκα στους μαχητές μας. Κορίτσια, αγόρια, μεγάλες γυναίκες προσφέρονταν για οδηγοί για να δείξουν πού υπάρχουν πολυβολεία, πού υπάρχουν κρύφτες. Μαθητές του Γυμνασίου και μικρές εργάτριες ενθουσιάζονταν και ζητούσαν όπλα να πολεμήσουν. Δεκάδες κορίτσια και αγόρια παρουσιάζονταν εθελοντικά στις διοικήσεις μας και ζητούσαν να καταταχτούν στο ΔΣΕ. Τέτοιο λαό σαν της Νάουσας  πουθενά δεν είδα είπε με ενθουσιασμό ο μαχητής της 18^ης ταξιαρχίας Καραγκιοζούδης Μήτσος. Ποτέ ίσαμε να πεθάνω δεν θα ξεχάσω την αγάπη αυτού του λαού. Τις γυναίκες που μας τραβούσαν από τα μανίκια για να μας πάνε στα σπίτια τους να μας φιλέψουν. Τα αδάκρυτα μάτια τους, τα λαμπερά τους πρόσωπα σαν μας έδωσαν τα καλύτερα παιδιά τους. Τις ευχές τους. Στο καλό παιδιά μας, στο καλό. Γρήγορα να ξανάρθετε και τότε ποτέ πια να μη φύγετε! Η Νάουσα είναι με τους αντάρτες! Η Νάουσα είναι δική μας».