Παύλος Μεθενίτης

Σύμφωνα με την αμερικανική National Retail Federation το 2019 οι Αμερικανοί ξόδεψαν για είδη «Αγίου Βαλεντίνου» το αστρονομικό ποσό των 21 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Δεν έχει καμία σημασία για τους ερωτευμένους όπου γης, αλλά και για τη «βιομηχανία του έρωτος», εάν υπήρξε όντως Αγιος Βαλεντίνος, πού και πότε ακριβώς έζησε, ποιο ήταν το έργο του και πώς πέθανε.

Μόνο οι ιστορικοί και οι πιστοί που ενδιαφέρονται για τους βίους των αγίων και των μαρτύρων της χριστιανικής θρησκείας, ενδεχομένως νοιάζονται για το ποιος ήταν τελικά ο άγιος «προστάτης των ερωτευμένων», από τους τρεις Αγίους Βαλεντίνους που… ερίζουν γι’ αυτή την επίζηλη ιδιότητα.

Καμιά σημασία δεν έχει για τον «Βαλεντίνο» που πάει σοκολατάκια και λουλούδια στη «Βαλεντίνα» του ανήμερα της γιορτής των ερωτευμένων το εάν ο Αγιος Βαλεντίνος της Ρώμης (που η Καθολική Εκκλησία γιορτάζει τη μνήμη του στις 14 Φεβρουαρίου από το 496, όταν ο Πάπας Γελάσιος την καθιέρωσε) φυλακίστηκε επειδή, ως ιερέας, πάντρευε στρατιώτες με χριστιανές, όταν ο χριστιανισμός ήταν ακόμα σε διωγμό στη Ρώμη του Κλαύδιου ΙΙ.

Ο αυτοκράτορας, σύμφωνα με τον θρύλο, απαγόρευε στους νέους στρατιώτες να παντρεύονται, και ειδικά με χριστιανές κοπέλες, διότι θεωρούσε πως ένας νεαρός ανύπαντρος στρατιώτης κάνει καλύτερα τη δουλειά του από έναν οικογενειάρχη. Ο Βαλεντίνος λοιπόν, κάνοντας αντίσταση, πάντρευε στα κρυφά τους φαντάρους με τις καλές τους…

Υποτίθεται πως πριν τον εκτελέσουν, πρόλαβε να θεραπεύσει την κόρη του δεσμοφύλακά του, και μάλιστα, σ’ ένα γράμμα που της είχε στείλει, ο άγιος το είχε υπογράψει ως «ο Βαλεντίνος σου», πυροδοτώντας μ’ αυτή τη φράση όλη αυτή τη ροζ χιονοστιβάδα, όλη αυτή τη γλυκερή πλημμυρίδα από δωράκια και όρκους αιώνιας αγάπης που μας κατακλύζει κάθε χρόνο στα μέσα του Φλεβάρη.

Αυτός ο Βαλεντίνος τελικά πέθανε με μαρτυρικό θάνατο στις 14 Φεβρουαρίου του 269 στη Ρώμη. Το κρανίο του εκτίθεται στη βασιλική της Σάντα Μαρία ιν Κοσμεντίν της ιταλικής πρωτεύουσας. Είναι αυτός που εικονίζεται στη φωτογραφία, η οποία δημιουργήθηκε από τον Σίσερο Μοράες, που ανασύστησε το πρόσωπο του Αγίου Βαλεντίνου βασιζόμενος σ’ αυτό το λείψανο.

Ομως, όπως είπαμε στην αρχή, μικρή ή καθόλου σημασία έχουν όλα αυτά, όπως και η ταυτότητα των άλλων Βαλεντίνων. Μήπως ο αληθινός, ο βεριτάμπλ και γνήσιος Βαλεντίνος ήταν ο επίσκοπος της Ιντεράμνα (το σημερινό Τέρνι της Ιταλίας) ή μήπως ήταν ένας άλλος άγιος που μαρτύρησε κι αυτός στις 14 Φεβρουαρίου μαζί με τους συντρόφους του στη ρωμαϊκή Αφρική; Ή ήταν μόνο ένα πρόσωπο, με ταραχώδη, ενδιαφέροντα βίο, που τα έκανε όλα αυτά; Οπως είπαμε, δεν έχει σημασία.

Σημασία έχει η εμπορική εκμετάλλευση όλου αυτού του γραφικού μαρτυρολογίου, η ρευστοποίησή του, η οποία ξεκίνησε, όλως παραδόξως, από τον πατέρα της αγγλικής λογοτεχνίας.

Ο συγγραφέας Τζέφρι Τσόσερ λοιπόν ήταν ο πρώτος που συσχέτισε τη 14η Φεβρουαρίου με την ημέρα των ερωτευμένων στον ύστερο Μεσαίωνα, τότε που άκμαζε η κουλτούρα του ιπποτικού έρωτα. Ε, από τότε το νερό μπήκε στο αυλάκι.

Οι ερωτευμένοι απέκτησαν τη δική τους μέρα, κι έτσι φτάσαμε στην Αγγλία του 18ου αιώνα, όταν τα ζευγάρια αντάλλασσαν λουλούδια, γλυκά και χειρόγραφες κάρτες, τις λεγόμενες «Βαλεντίνες» (Valentines). Μαζί μ’ αυτές, και τα λεγόμενα «κλειδιά του Αγίου Βαλεντίνου», που κλειδώνουν και ξεκλειδώνουν τις καρδιές των ερωτευμένων. Το ωραίο είναι πως αυτά τα κλειδιά δίνονταν και σε παιδιά για να τα προφυλάξουν από τη «νόσο του Αγίου Βαλεντίνου», που δεν είναι άλλη από την επιληψία!

Και βέβαια, πάνω απ’ όλα, το σήμα κατατεθέν της ημέρας των ερωτευμένων, αλλά και του έρωτα γενικότερα, είναι αυτή η περίφημη κόκκινη καρδιά, που μόνο με το όργανο που σφύζει μέσα στο στήθος μας δεν μοιάζει.

Περισσότερο φέρνει προς το γυναικείο στήθος ή τους (ανεστραμμένους) γλουτούς… Αυτό το καρδιόσχημο σύμβολο από τον Μεσαίωνα και εντεύθεν πέτυχε τόσο πολύ, που το υιοθέτησε και η Εκκλησία (η ιερά καρδία του Ιησού), ενώ αποτυπώθηκε και στα παιγνιόχαρτα: στις «κούπες».

Τώρα, είτε είναι στην πραγματικότητα η στιλιζαρισμένη αποτύπωση δύο φύλλων κισσού που «εναγκαλίζονται» είτε συμβολίζει τον σπόρο του φυτού «silphium», που οι αρχαίοι Ρωμαίοι και οι Ελληνες το χρησιμοποιούσαν ως αντισυλληπτικό μέσο, γεγονός είναι πως η «καρδούλα» συνδέθηκε αξεδιάλυτα με τη γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου, συμβολίζοντας τον έρωτα, ειδικά εάν τρυπιέται από ένα βέλος. Πάντως, δεν έχει καμία σημασία η προέλευσή της…

Διότι, το μόνο που έχει αληθινή σημασία σ’ όλη αυτή τη γλυκανάλατη υπόθεση, είναι, όπως πάντα, τα λεφτά. Σύμφωνα λοιπόν με την αμερικανική National Retail Federation, τη μεγαλύτερη Ενωση Λιανικού Εμπορίου στον κόσμο, το 2019 οι Αμερικανοί ξόδεψαν για είδη «Αγίου Βαλεντίνου» (κάρτες, δώρα, λουλούδια, γλυκά, ταξίδια κ.λπ.) το αστρονομικό ποσό των 21 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ενώ για το 2020 αυτό το ποσό υπολογιζόταν -πριν εκδηλωθεί η πανδημία του κορονοϊού- να αυξηθεί κατά επτά δισεκατομμύρια…

Η «love economy», αυτή η βαριά βιομηχανία του ρομαντικού έρωτα, ανθεί και θάλλει: Κάθε Αμερικανός πολίτης αναμένεται να ξοδέψει για την ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου περισσότερα από 140 δολάρια, σύμφωνα με την ιστοσελίδα statista.com.

Τα νούμερα πέφτουν λίγο στην Ευρώπη, αλλά και πάλι, είναι δυσθεώρητα: το 2017 κάθε Ισπανός ξόδεψε γύρω στα 126 ευρώ για «ρομαντικά» είδη, κάθε Γάλλος και κάθε Ιταλός 122, κάθε Γερμανός 95, ενώ κάθε Βρετανός πολίτης δαπανούσε, για κάρτες, σοκολατάκια, κοσμήματα, λουλούδια και τα συναφή, γύρω στα 55 ευρώ. Και για να τελειώνουμε με τα νούμερα, η Mastercard υπολόγισε, βάσει των κινήσεων των κεφαλαίων μέσω των πιστωτικών καρτών σε 53 χώρες του κόσμου, πως η «ρομαντική βιομηχανία» αναπτύσσεται πέντε φορές περισσότερο από τον ρυθμό ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας…

Εμπορευματοποίηση του έρωτα, της αγάπης και των ρομαντικών αισθημάτων; Ασφαλώς! Αυτό λέγεται μαζικός καταναλωτισμός, αυτό λέγεται καπιταλισμός, που αλέθει, συσκευάζει και πουλάει το οτιδήποτε, ακόμα και την ηρωικώς αυτοκαταστροφική επιλογή ενός φτωχού ιερέα της Ρώμης πριν από δεκαοκτώ αιώνες, να παντρεύει στα μουλωχτά κάτι φανταράκια με τις αγαπημένες τους…