α) Ιμπεριαλισμός, ιμπεριαλιστικά κράτη και ιμπεριαλιστική πολιτική

Για όλες τις δυνάμεις της αριστεράς, ανεξάρτητα με το τι κατά περίπτωση εννοούν όταν και όποτε αναφέρονται στον ιμπεριαλισμό, εμφανίζεται ως «κοινή θέση» η εναντίωση σε αυτόν.

Πόσο όμως αυτό είναι πραγματικό; Τι εννοεί και τι περιεχόμενο δίνει ο καθένας στον ιμπεριαλισμό και κατ’ επέκταση τι περιεχόμενο στην πάλη ενάντιά του; Ακόμη και αν υπήρχε διακηρυκτικά η θέληση, υπάρχει πραγματικό πεδίο κοινής στάσης απέναντι στα ζητήματα του ιμπεριαλισμού;
Δυνάμεις, όπως αυτές που συγκεντρώνονται στον ΣΥΡΙΖΑ ή τη ΛΑΕ όταν μιλούν για ιμπεριαλισμό αναφέρονται σε μια κακή εκδοχή του καπιταλισμού και κυρίως στην πολιτική των στρατιωτικών επεμβάσεων ή την επικράτηση των ακραίων (νεοφιλελεύθερων) πολιτικών, τις οποίες όμως βλέπουν αποσπασμένες από την οικονομία. Θεωρούν, δηλαδή, ότι η ιμπεριαλιστική πολιτική των ΗΠΑ ή της Γερμανίας δεν είναι σύμφυτη και απότοκο της οικονομικής βάσης της, αλλά αποτέλεσμα της βούλησης των πολιτικών της (μερκελισμός) και άρα μπορεί να αλλάζει ο χαρακτήρας της. Στο ίδιο μήκος κύματος κινούνται και οι οργανώσεις της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, αλλά και όσες άλλες αναφέρονται στον τροτσκισμό, οι οποίες άλλωστε όταν εναντιώνονται στον ιμπεριαλισμό εννοούν ή υπονοούν κατά κύριο λόγο τον ελληνικό! Αντίστοιχα και το ΚΚΕ, το οποίο έχοντας υιοθετήσει πλέον το σύνολο της παλιάς τροτσκιστικής προσέγγισης περί ιμπεριαλιστικής Ελλάδας, όταν κάνει λόγο για την πάλη ενάντια στον ιμπεριαλισμό, μέσα από λογικές ακροβασίες, την «κατευθύνει» γενικώς ενάντια στο ιμπεριαλιστικό σύστημα.
Όμως η «πάλη» ενάντια στο ιμπεριαλιστικό σύστημα γενικώς, είναι στην πραγματικότητα κενή περιεχομένου. Είναι μια «πάλη» που σκόπιμα αποκρύπτει τις αντιθέσεις του. Που δεν αναγνωρίζει κυρίαρχα κράτη-καταπιεστές και κράτη υπόδουλα-εξαρτημένα. Που δεν αναγνωρίζει δίκαιο και άδικο σε αυτή, την υπαρκτή αντίθεση που επηρεάζει τις εξελίξεις και το μέλλον του πλανήτη. Είναι μια «πάλη» που παρά τις διακηρύξεις της, καταλήγει στον εξωραϊσμό της πολιτικής των ιμπεριαλιστικών κρατών και που οδηγεί οργανώσεις και κόμματα της αριστεράς να αφήνουν στο απυρόβλητο τελικά τον ιμπεριαλισμό, τον οποίον υποτίθεται πολεμούν.
Το ίδιο ισχύει για τη θεώρηση που «ερμηνεύει» τον ιμπεριαλισμό ως κακή εκδοχή του καπιταλισμού. Που θεωρεί ότι η ιμπεριαλιστική πολιτική αφορά τη βούληση των κακών νεοφιλελεύθερων πολιτικών και άρα μπορεί να εμφανίζεται και να εξαφανίζεται «τυχαία» στη διεθνή σκηνή. Που δεν καταδεικνύει την πολιτική αυτή, ως πολιτική των ιμπεριαλιστικών κρατών, ανεξάρτητη από τον διαχειριστή της και που καλλιεργεί αυταπάτες ότι αυτή μπορεί να υπάρξει και «με ανθρώπινο πρόσωπο», κυρίως με την επικράτηση της σοσιαλδημοκρατίας (ενδεικτικά αναφέρουμε τους πανηγυρισμούς που ακολούθησαν την εκλογή Ομπάμα, Ολάντ κλπ). Που για αυτό το λόγο, δεν τοποθετεί τελικά τα ιμπεριαλιστικά κράτη και τους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς (ΕΕ, ΝΑΤΟ κλπ) εξορισμού απέναντι στους λαούς και τα συμφέροντά τους.
Στον ίδιο βαθμό και ίσως πιο επικίνδυνη, γίνεται η πολιτική της «αριστεράς» που δεν ξεχωρίζει τα ιμπεριαλιστικά από τα εξαρτημένα κράτη και που ειδικά στην περίπτωση της Ελλάδας βλέπει ιμπεριαλισμό. Που καταλήγει να εναντιώνεται στην ίδια τη λογική και την πραγματικότητα, αθωώνοντας τον χαρακτήρα της ιμπεριαλιστικής κυριαρχίας στην Ελλάδα και πολύ περισσότερο να εξωραΐζει το περιεχόμενο των πολιτικών της εξάρτησης και της υποδούλωσης του τόπου.
Όλες οι παραπάνω δυνάμεις, σε διαφορετικό χρόνο και ανάλογα με την περίπτωση, εδώ και δύο τουλάχιστον δεκαετίες, συναντήθηκαν στις θέσεις και τις εκτιμήσεις τους στα ζητήματα των ιμπεριαλιστικών πολέμων και επεμβάσεων. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε τον καθαγιασμό της ιμπεριαλιστικής επέμβασης στη Γιουγκοσλαβία, από τις δυνάμεις ΝΑΡ, ΣΕΚ, ΑΚΟΑ κλπ, που έβλεπαν το πρόβλημα στην πολιτική του Μιλόσεβιτς αποσιωπώντας τον άδικο χαρακτήρα της ιμπεριαλιστικής εισβολής, αν όχι χειροκροτώντας την. Αντίστοιχα στον πόλεμο του Ιράκ ( όλοι οι προηγούμενοι μαζί και ΚΚΕ, ΣΥΝ) δεν διέκριναν δίκαιη και άδικη μεριά σε μια ωμή δολοφονική ιμπεριαλιστική επέμβαση. Αναμασώντας την ιμπεριαλιστική απατηλή προπαγάνδα για τον Σαντάμ, και καλώντας τον ιρακινό λαό σε πόλεμο ενάντια και στους δύο (!), πήραν στην πραγματικότητα θέση ενάντια στην αντιιμπεριαλιστική πάλη. Δεν είναι τυχαίο που το ΚΚ Ιράκ, αδελφό κόμμα του ΚΚΕ, εμφορούμενο από τις ίδιες θεωρήσεις κατέληξε να μετέχει στην κατοχική κυβέρνηση που έστησαν οι Αμερικανοί.
Όσο διαφορετικές κι αν φαντάζουν οι πηγές αυτών των αντιλήψεων, οδηγούν όλες τις παραπάνω δυνάμεις σε μια κοινή κοίτη στα ζητήματα του ιμπεριαλισμού και της εξάρτησης. Όσο μάλιστα θα οξύνονται οι ιμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί και οι κάθε λογής επεμβάσεις θα πυκνώνουν, δυνάμεις με αυτές τις ιδεολογικές και πολιτικές αφετηρίες, είναι καταδικασμένες όλο και πιο συχνά να παίρνουν θέση άρνησης της αντιιμπεριαλιστικής πάλης και εξωραϊσμού της ιμπεριαλιστικής πολιτικής.
Η πάλη που «στρέφεται» ενάντια στο ιμπεριαλιστικό σύστημα γενικώς δεν έχει καμία ουσία, αφού «κυνηγώντας ανεμόμυλους» καταλήγει να αποκρύπτει τις αντιθέσεις αυτού του συστήματος, τις αιτίες και τους υπεύθυνους της εγκληματικής ιμπεριαλιστικής πολιτικής. Η πραγματική αντιιμπεριαλιστική πάλη οφείλει να καταδείξει τα ιμπεριαλιστικά κράτη και τους οργανισμούς επιβολής της πολιτικής τους (ΕΕ, ΝΑΤΟ, ΟΟΣΑ, ΕΚΤ, ΔΝΤ κλπ), να αναγνωρίσει την αντίθεση ανάμεσα σε αυτά τα 5-6 ισχυρά κράτη από τη μια και τα καταπιεζόμενα έθνη και λαούς του πλανήτη από την άλλη, ως υπαρκτή και δεσπόζουσα στις σημερινές συνθήκες. Η αντιιμπεριαλιστική πάλη αποκτά πραγματικό περιεχόμενο όταν κατευθύνεται ενάντια στην πολιτική των αληθινά ιμπεριαλιστικών κρατών, και όχι ενάντια σε φαντάσματα και φανταστικά σχήματα κάθε μορφής.

β) Ιμπεριαλιστικά και εξαρτημένα κράτη

Με αφορμή τη «θέση» της Ελλάδας στο ιμπεριαλιστικό σύστημα, το αν δηλαδή αυτή είναι ιμπεριαλιστικό ή εξαρτημένο κράτος, και κάτω από το βάρος των εξελίξεων στη χώρα μας και την ευρύτερη περιοχή, η συζήτηση που αφορά τον ορισμό του ιμπεριαλισμού και της εξάρτησης, γίνεται αιτία μιας διαρκούς αντιπαράθεσης. Μιας αντιπαράθεσης που επί της ουσίας θέτει στη μία πλευρά τις δυνάμεις του Μ-Λ χώρου και στη άλλη το σύνολο των δυνάμεων που αναφέρονται στην αριστερά, με τις όποιες διαφοροποιήσεις τους, μιας αντιπαράθεσης που τελικά όμως αφορά τον πυρήνα, αν όχι το σύνολο των πολιτικών θέσεων και της πολιτικής τοποθέτησης των οργανώσεων της αριστεράς. Κόντρα στο θολό περιεχόμενο που αποδίδουν στον ιμπεριαλισμό τα νεφελώδη σχήματα της αλληλεξάρτησης και στοχεύοντας σε ένα όσο το δυνατό πιο σαφή ορισμό των ιμπεριαλιστικών και εξαρτημένων κρατών οφείλουμε να σημειώσουμε ότι:
1. Ο παγκόσμιος χάρτης των ιμπεριαλιστικών και εξαρτημένων κρατών δεν μπορεί να αλλάζει και δεν αλλάζει από τη μια στιγμή στην άλλη. Στην πραγματικότητα από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα, παρά τις αλλαγές συσχετισμών και την οικονομική άνοδο της Κίνας, ο κόσμος που παρουσίασε ο Λένιν όσον αφορά τα ιμπεριαλιστικά και εξαρτημένα κράτη δεν έχει αλλάξει σημαντικά. Τα ίδια 5-6 κράτη που αναφέρονται ξανά και ξανά στον «Ιμπεριαλισμό» του Λένιν είναι αυτά που παραμένουν ισχυρά και σήμερα. Και μάλιστα από αυτά εξακολουθούν να ξεχωρίζουν και να ηγεμονεύουν τα τέσσερα (ΗΠΑ, Γερμανία, Αγγλία, Γαλλία) που το 1912 ήδη κατέχουν «σχεδόν το 80% του παγκόσμιου χρηματιστικού κεφαλαίου». Και παρά τις όποιες αλλαγές υπήρχαν και υπάρχουν από τότε στη σειρά κατάταξης μεταξύ αυτών των κρατών, δεδομένων των δύο παγκοσμίων πολέμων και των σοσιαλιστικών επαναστάσεων και των παλινορθώσεων που μεσολάβησαν, ισχύει και σήμερα στο ακέραιο ότι: «Σχεδόν όλος ο υπόλοιπος κόσμος παίζει, έτσι είτε αλλιώς, το ρόλο του οφειλέτη και του φόρου υποτελή σ’ αυτές τις χώρες, που είναι διεθνείς τραπεζίτες, σ’ αυτούς τους τέσσερις «στύλους» του παγκόσμιου χρηματιστικού κεφαλαίου».

2. Η σύγχυση που επικρατεί και διαχέεται και που παρουσιάζει έναν κόσμο με συνεχείς ανατροπές όσον αφορά αυτό το ζήτημα, είναι αποτέλεσμα μιας βαθιά λαθεμένης θεώρησης των κριτηρίων και των όρων γέννησης και εξέλιξης ενός ιμπεριαλιστικού κράτους. Είναι δηλαδή το «συμπέρασμα» μιας αντίληψης που ακόμη και στο στενά οικονομικό πεδίο εξετάζει, όχι συνολικά και σε βάθος, αλλά επιφανειακά, στιγμιαία και επιλεκτικά τις οικονομικές ιδιότητες του ιμπεριαλισμού που αναφέρονται παραπάνω και δεν μπορεί παρά να ορίζει στην τύχη ή πολύ χειρότερα κατά πως κάθε φορά «βολεύει» τα ιμπεριαλιστικά κράτη. Είναι όμως πάνω από όλα, μια θεώρηση στρεβλή γιατί ξεπέφτει στον οικονομισμό, αφού επιχειρεί να διαβάσει τον ιμπεριαλισμό και την εξάρτηση μέσα από κάποιους οικονομικούς δείκτες, αγνοώντας παντελώς τις σφαίρες επιρροής, την πολιτική και στρατιωτική ισχύ ως κρίσιμες παραμέτρους του ζητήματος. Και με αυτό τον τρόπο καταλήγουν να βαφτίσουν ιμπεριαλιστικό κράτος (ενδιάμεσης θέσης) ακόμη και την Ελλάδα, σε μια περίοδο μάλιστα που βρίσκεται σε καθεστώς ξεφωνημένης επιτροπείας και νεοαποικιακού ελέγχου.

Ποια κράτη είναι πραγματικά ιμπεριαλιστικά…

α) Τα ιμπεριαλιστικά κράτη είναι αυτά στα οποία διαμορφώθηκε η κυρίαρχη ολιγαρχία, που αποτελώντας την έδρα-γενέτειρα των πιο ισχυρών μονοπωλιακών ομίλων του χρηματιστικού κεφαλαίου και μέσω της σύμφυσης και της πλοκής τους με αυτά, μετατρέπονται στους πολιτικούς εκφραστές της παγκόσμιας χρηματιστικής ολιγαρχίας. Και όταν μιλάμε για παγκόσμια χρηματιστική ολιγαρχία, δεν εννοούμε βέβαια το άθροισμα όλων των εθνικών ολιγαρχιών του πλανήτη, όπως αρέσκονται να υπονοούν και να την περιγράφουν οι εισηγητές των σχημάτων «αλληλεξάρτησης». Εννοούμε εκείνη τη χρηματιστική ολιγαρχία που λόγω των μεγεθών της, όχι απλά θέλει, αλλά «μπορεί» να κυριαρχεί σε ολόκληρο τον κόσμο. Αυτή η «μια χούφτα» του γιγάντιου χρηματιστικού κεφαλαίου που χωρισμένη σε τμήματα που ανταγωνίζονται μεταξύ τους μέσω «μιας χούφτας» κυρίαρχων κρατών, καταδυναστεύει τον πλανήτη.
β) Κύρια χαρακτηριστικά της οικονομίας των ιμπεριαλιστικών κρατών, είναι το γιγαντιαίων, συγκρινόμενο σε παγκόσμια κλίμακα, διαστάσεων χρηματιστικό κεφάλαιο (κάτι που προϋποθέτει την ύπαρξη αντίστοιχης βαριάς βιομηχανίας) και η δυνατότητά τους να πραγματοποιούν εξαγωγές κεφαλαίων υπέρμετρα μεγαλύτερων από αυτές των υπόλοιπων χωρών. Τα κεφάλαια αυτά γίνονται το μέσο οικονομικής και κατ΄ επέκταση πολιτικής υποδούλωσης των χωρών στα οποία τοποθετούνται, ενώ ιδιαίτερη θέση ανάμεσα στα εξαγόμενα κεφάλαια κατέχουν τα κρατικά δάνεια. Τα ιμπεριαλιστικά κράτη διαθέτουν σφαίρες επιρροής και χώρες που είτε ουσιαστικά είτε και τυπικά αντιστοιχούν σε αποικίες «νέου τύπου», από τις οποίες αντλούν πρώτες ύλες και απομυζούν υπεραξία.
γ) Σε ό,τι αφορά την πολιτική των ιμπεριαλιστικών κρατών αυτή χαρακτηρίζεται από το άπλωμα της οικονομικής, πολιτικής και στρατιωτικής τους επιρροής και τη διαρκή επιδίωξη για την διεύρυνσή της. Αυτό δεν αφορά απλά τη βούληση για άπλωμα της κυριαρχίας, την οποία μπορεί να έχει και η πιο ασήμαντη εθνική αστική τάξη, αλλά τη δυνατότητα επιβολής αυτής της κυριαρχίας σε όλη τη γήινη σφαίρα. Τα ιμπεριαλιστικά κράτη και τα μονοπώλιά τους, έχουν τη δύναμη να συντρίβουν μικρότερα μονοπώλια και να υποδουλώνουν ολόκληρα κράτη, είτε μέσω απλά των οικονομικών, ή των πολιτικών ή των στρατιωτικών τους δυνατοτήτων. Είναι ουσιαστικά αυτά που καθορίζουν την οικονομία, χαράζουν τις πολιτικές κατευθύνσεις και κρίνουν τις εξελίξεις στην παγκόσμια σκηνή, κυρίως μέσω των ιμπεριαλιστικών οργανισμών (ΕΕ, ΝΑΤΟ, ΟΟΣΑ, ΔΝΤ, ΠΟΕ, ΟΗΕ κλπ) στους οποίους έχουν τη δύναμη να επιβάλλουν τη θέλησή τους, αλλά και χωρίς αυτούς όταν δεν βοηθούν οι συσχετισμοί, όπως πολλές φορές τελευταία έπραξαν οι ΗΠΑ.
δ) Το πλέον αναγκαίο (και ίσως με τα σημερινά δεδομένα και ικανό) κριτήριο για τη διάκριση των ιμπεριαλιστικών κρατών αφορά τη στρατιωτική ισχύ τους, ως αποτέλεσμα της σύγχρονης πολεμικής βιομηχανίας που αυτά διαθέτουν. Τον αιώνα που πέρασε, αποτέλεσμα του «νέου» σταδίου στο οποίο μπήκε το καπιταλιστικό σύστημα και προκειμένου να απαντηθεί η αστείρευτη ανάγκη των ιμπεριαλιστικών κρατών για ανταγωνιστική στρατιωτική ισχύ, τα τελευταία ανέπτυξαν αυτό τον υπέρμετρα μεγάλο βιομηχανικό κλάδο. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της σύγχρονης επιστήμης και τεχνολογίας είναι αποτέλεσμα αυτής ακριβώς της έρευνας και των εφαρμογών της σύγχρονης πολεμικής βιομηχανίας. Και μάλιστα τα συμφέροντα αυτών των πολεμικών μονοπωλίων, τα οποία λόγω της φύσης τους έχουν ιδιαίτερη σχέση σύμφυσης και διασύνδεσης με το κράτος, γίνονται τόσο ισχυρά που καθορίζουν τις εξελίξεις τόσο στο πεδίο της οικονομίας (όλες οι δανειακές συμβάσεις συνοδεύονται από όρους αγοράς οπλικών συστημάτων) με τη στενή έννοια, όσο και στο πεδίο της διεθνούς πολιτικής, των πολεμικών συγκρούσεων και συρράξεων.

γ) Αλληλεξάρτηση, ιμπεριαλιστικές πυραμίδες, πλέγματα και λοιπά σχήματα

Η θεωρία της «αλληλεξάρτησης» που τα τελευταία χρόνια έχει υιοθετήσει και το ΚΚΕ, αποτελεί μια σύλληψη παλιά όσο και ο ιμπεριαλισμός και στη βάση αυτής εδράζονται και υφαίνονται κατά καιρούς όλα τα σενάρια που αφορούν την κατάταξη των καπιταλιστικών κρατών σε ιμπεριαλιστικά σχήματα όπως οι πυραμίδες, τα πλέγματα κλπ.
Το τεράστιο πολιτικό ζήτημα που ανακύπτει είναι ότι όλες αυτές οι προσεγγίσεις καταλήγουν να απαλείφουν και να συγκαλύπτουν την αντίθεση ανάμεσα στα κυρίαρχα και τα εξαρτημένα έθνη, δηλαδή την αντίθεση ιμπεριαλισμός-λαοί. Το αποτέλεσμα είναι, πάντα, ο εξωραϊσμός της ιμπεριαλιστικής πολιτικής από τη μια ή της πολιτικής της υποτέλειας και της εθνικής υποδούλωσης από την άλλη και τελικά η υιοθέτηση θέσεων που μπορεί να έχουν και έχουν ολέθριες συνέπειες για το λαϊκό κίνημα σε κάθε περίπτωση.
Ένα δεύτερο ζήτημα είναι ότι η επιλογή των κρατών που εισάγονται στην πυραμίδα ή το πλέγμα, αυτά δηλαδή που βαφτίζονται ιμπεριαλιστικά, γίνεται πάντα με αυθαίρετο τρόπο. Αφού κανείς δεν μπαίνει στον κόπο, από τη στιγμή που παρακάμπτει τον λενινισμό, να εξηγήσει με ποια κριτήρια κατατάσσει ή όχι τα διάφορα κράτη στην πυραμίδα του. Γιατί για παράδειγμα είναι η Ελλάδα «ενδιάμεσο» ιμπεριαλιστικό κράτος επειδή εξάγει κεφάλαια και δεν είναι για τον ίδιο λόγο και η Ιρλανδία ή ο Λίβανος; Γιατί έχει η Ελλάδα θέση στην ιμπεριαλιστική αλυσίδα επειδή συμμετέχει σε ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς και δεν έχει η Αντίγκουα ή η Αρμενία ως μέλη του ΠΟΕ, ή η Αλβανία και η Κροατία ως μέλη του ΝΑΤΟ; Γιατί η συμμετοχή της Ελλάδας σε πολέμους είναι κριτήριο ενώ δεν ισχύει το ίδιο για τη Φινλανδία ή τη Βουλγαρία;
Επειδή αναλυτικά παρουσιάζεται η κριτική που αφορά τη θέση της Ελλάδας σε άλλα σημεία του κειμένου, θα περιοριστούμε σε κάποιες γενικές, ιστορικές και κριτικές παρατηρήσεις.
1. Τα διάφορα σχήματα της αλληλεξάρτησης πριν από όλους (αρχές 20ου αιώνα) τα εισηγήθηκαν οι αστοί απολογητές του ιμπεριαλισμού και εξακολουθούν να επιμένουν σε αυτήν ακριβώς την ερμηνεία του κόσμου για να κρύψουν τις αντιθέσεις του και να καλλωπίσουν τις αρπακτικές και εγκληματικές ιμπεριαλιστικές πολιτικές.
Σχεδόν ταυτόχρονα ο τροτσκισμός, πιστός πάντα συνοδοιπόρος της ιμπεριαλιστικής προπαγάνδας, υιοθέτησε κόντρα στη λενινιστική θεώρηση την αλληλεξάρτηση ως εργαλείο ερμηνείας του σύγχρονου κόσμου. Ειδικά στην Ελλάδα, από τη δεκαετία του ’20 αμφισβητείται η εξάρτηση της χώρας, ενώ από τη δεκαετία του ’30 και πολύ περισσότερο μετά την έναρξη του 2ου παγκοσμίου πολέμου, ασκείται δριμεία κριτική στο «σταλινικό» ΚΚΕ, που τότε διακρίνει την εξάρτηση και καταδυνάστευση της Ελλάδας από τον ξένο ιμπεριαλισμό και κατευθύνει την πάλη του μέσα από τον αγώνα για εθνική ανεξαρτησία. Στην ερμηνεία της «αλληλεξάρτησης» και με τις όποιες παραλλαγές της, θα συναντηθούν τελικά οι θεωρητικοί του ευρωκομμουνισμού και του μετέπειτα ΣΥΝ-ΣΥΡΙΖΑ (Μηλιός κλπ), ο ελληνικός τροτσκισμός (των δυνάμεων της ΑΝΤΑΡΣΥΑ συμπεριλαμβανομένων), η αναρχία και εσχάτως και το ΚΚΕ.
2. Σύμφωνα με αυτήν και στη βάση ενός αφόρητου και συχνά αστείου οικονομισμού, αποδεικνύεται η σύμπλεξη κεφαλαίων των καπιταλιστικών κρατών με όρους αλληλεξάρτησης. Στη βάση αυτής, «η αλληλεξάρτηση, δηλαδή η σύνδεση κεφαλαίων, τείνει να εξαλείψει τις βαθιές αξεπέραστες αντιθέσεις ανάμεσα στα καπιταλιστικά μονοπώλια και γενικά ανάμεσα στα κεφάλαια των ξεχωριστών ιμπεριαλιστικών κρατών, ότι η αλληλεξάρτηση τις συγχωνεύει τάχα σε ένα κοινό καπιταλιστικό συμφέρον.» (*1 σελ. 22)
Το ΚΚΕ ανακάλυψε, από το 17ο συνέδριο και μετά, ότι όπως διεισδύουν αμερικάνικα μονοπώλια στην Ελλάδα, άλλο τόσο συμβαίνει και το αντίστροφο, αφού και η ΦΑΓΕ «δρα στις ΗΠΑ». Άρα αυτό είναι αρκετό για να γκρεμιστεί ο χαρακτήρας της εξάρτησης και να παρουσιαστεί το ακατανόητο πράγματι σχήμα της «ανισότιμης αλληλεξάρτησης» μεταξύ ΗΠΑ και Ελλάδας και με αντίστοιχα ευφυολογήματα να τεκμηριωθεί η ενδιάμεση θέση της στην ιμπεριαλιστική του πυραμίδα. Για να αποδίδουμε σωστά τα πνευματικά δικαιώματα στους θεμελιωτές των ιδεών, σημειώνουμε ότι από το 1997 το ΝΑΡ αναφέρει σε Σχέδιο Θέσεων την «άνιση αλληλεξάρτηση της Ελλάδας στα πλαίσια της ένταξής της στο διεθνή καπιταλιστικό καταμερισμό…». Πολύ πριν από όλους (σε κείμενο κριτικής προς το ΚΚΕ) ο πρωτεργάτης του ελληνικού τροτσκισμού, Π. Πουλιόπουλος, το 1934 θα γράψει για «…τον καπιταλιστικό χαρακτήρα της ελληνικής οικονομίας και την αδιάλυτη περιπλοκή της στο σύστημα της διεθνικής αλληλεξάρτησης…».

3. Κάθε οικονομική-εμπορική σχέση, που είναι πολύ λογικό να υπάρχει και υπάρχει από την εμφάνιση της καπιταλιστικής οικονομίας, απογυμνώνεται από το περιεχόμενο και τις αντιθέσεις της και βαφτίζεται σχέση «αλληλεξάρτησης». Πραγματικά δεν υπάρχει μεγαλύτερος εξωραϊσμός για τον διεθνή ιμπεριαλισμό και τις σχέσεις του με τα εξαρτημένα κράτη. Ειδικά όταν αυτή η φίλια θεωρία «εξαγνισμού» της ιμπεριαλιστικής καταπίεσης έχει τη σφραγίδα της αριστεράς. Η Γαλλία ταΐζει τα πυρηνικά της εργοστάσια με ουράνιο που «αγοράζει» από τη Δημοκρατία του Νίγηρα. Άρα εξαρτάται ενεργειακά από το Νίγηρα, άρα δεν υπάρχει ιμπεριαλισμός και εξάρτηση, άρα δεν έχουμε να κάνουμε με μια γαλλική αποικία, αλλά με αλληλεξάρτηση των δύο κρατών. Προφανώς πρόκειται για ένα συμπέρασμα που κανείς δεν θα τολμούσε να εκστομίσει. Το παράδειγμα χρησιμοποιείται προκειμένου να γίνει σαφές ότι ο εγκλωβισμός στη φόρμα μιας οικονομικής σχέσης, όπως συμβαίνει με τη θεμελίωση των σχημάτων αλληλεξάρτησης, δεν μπορεί να αποτελέσει εργαλείο τεκμηρίωσης και ανάλυσης του ιμπεριαλιστικού κόσμου.
4. Στα έργα του Λένιν γίνεται μια σαφής διάκριση ανάμεσα στις μορφές εξάρτησης, περιγράφεται το «αποικιακό» περιεχόμενο που μπορεί αυτή να αποκτά, ανάλογα και με τα «τυπικά χαρακτηριστικά» που μπορεί να παρουσιάζει ένα κράτος, αλλά καμία αναφορά δεν υπάρχει στους «πολλούς, τοπικούς ή άλλους» ιμπεριαλισμούς που παρουσιάζουν οι εισηγητές της αλληλεξάρτησης. Η φύση του ιμπεριαλισμού, η οικουμενικότητα που συνεπάγεται, είναι τέτοια που του προσδίδει μονοσήμαντο περιεχόμενο. Αυτό το περιεχόμενο, με το οποίο τα λιγοστά κράτη που ορίζονται ως ιμπεριαλιστικά, δημιουργούν καταπιεστικές, και όχι «αλληλοκαταπιεστικές» σχέσεις με το σύνολο των κρατών τα οποία ανήκουν στις σφαίρες επιρροής τους και ορίζονται ως «εξαρτημένα».
5. Ακόμη όμως και αν δεν αρκεί σε κάποιον ο λενινισμός, πρέπει να αρκεί η κοινή λογική. Σύμφωνα με την ανάλυση των θέσεων του 17ου Συν. του ΚΚΕ από την Γ.Γ. τότε Α. Παπαρήγα (Ριζοσπάστης 1/2/2005) «…προσθέτουμε δίπλα και το ζήτημα της ενδιάμεσης, εξαρτημένης θέσης της χώρας στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα…Άλλωστε εμείς ξέρουμε ότι υπάρχει ανισόμετρη ανάπτυξη και σχέσεις ανισοτιμίας στις διακρατικές ενώσεις και γενικότερα στο ιμπεριαλιστικό σύστημα». Εδώ έχουμε να κάνουμε με «λογικές» πιρουέτες. Τι σημαίνει αλήθεια, ενδιάμεση εξαρτημένη θέση στο ιμπεριαλιστικό σύστημα; Ένα κράτος είναι αδύνατο να είναι ταυτόχρονα και ιμπεριαλιστικό και εξαρτημένο. Ή θα ανήκει στα «λιγοστά έθνη καταπιεστές» ή στα εξαρτημένα. Και τα δυο μαζί δε γίνεται και δεν προκύπτει κανένα πολιτικό νόημα από μια τέτοια παραδοχή. Εάν το κράτος αυτό είναι εξαρτημένο από τις μεγάλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις και ταυτόχρονα εμφανίζει «γνωρίσματα ιμπεριαλιστικού σταδίου» ως προς τον πιο αδύναμο γείτονά του, αυτό δεν σημαίνει ότι είναι και ιμπεριαλιστικό. Κάθε οικονομική και πολιτική επιλογή ενός εξαρτημένου κράτους ορίζεται και ακουμπάει πρώτα και κύρια στη σχέση υποταγής στις μεγάλες δυνάμεις και σε αυτήν τη σχέση με τη σειρά τους πατάνε και τα συμφέροντα της ντόπιας πλουτοκρατίας που ταυτίζονται και επωφελούνται από αυτή. Τα «επεισόδια» του οικονομικού ή άλλου επεκτατισμού ενός εξαρτημένου κράτους, δεν είναι παρά η αντανάκλαση των συμφερόντων των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων που εξυπηρετούνται με αυτά και βρίσκονται σε συμφωνία με αυτά. Η ντόπια υποτελής κυρίαρχη τάξη επωφελείται από αυτές τις «επιλογές», οι οποίες όμως δεν αποτελούν «ανεξάρτητη» ιμπεριαλιστική δράση.
6. Η Παπαρήγα σπεύδει «άλλωστε» να δηλώσει την επάρκεια του ΚΚΕ όσον αφορά τις «σχέσεις ανισοτιμίας» στις διακρατικές ενώσεις! Είναι προφανές ότι η σχετική φράση αφορά πρώτα και κύρια την ΕΕ. Αλλά όποια «διακρατική ένωση» από αυτές που εντάσσεται η Ελλάδα και αν αφορά, δε μπορούμε να μη σημειώσουμε ότι ο τρόπος που παρουσιάζεται, είναι αυτός με τον οποίο θα ήθελαν οι εμπνευστές και δημιουργοί της. Τι σημαίνει διακρατική; Είναι μια λέξη που παραπέμπει (παρά την αναγκαία διευκρίνιση) σε σχέση ισότιμων μερών. Αυτό είναι το περιεχόμενο της διακρατικής ένωσης. Είναι μια φράση που εξοβελίζει την κυρίαρχη αντίθεση ανάμεσα στα μέλη της ΕΕ. Ως «διακρατική ένωση» παρουσιάζεται η ΕΕ ή το ΝΑΤΟ από τους εισηγητές των ιδρυτικών κειμένων τους και των αποφάσεών τους. Ως «διακρατικές ενώσεις κεφαλαίων» στη βάση της άρνησης του ιμπεριαλισμού και της εξάρτησης, παρουσιάζονται από τον ποικιλόμορφο τροτσκισμό οι ιμπεριαλιστικοί οργανισμοί, όλα αυτά τα χρόνια. Για την «… αποδέσμευση από την ΕΕ, από κάθε διακρατική ένωση του κεφαλαίου» μίλησε και ο Κουτσούμπας (Μάρτιος 2015) στη Θεσσαλονίκη. Βλέπουμε εδώ τη φραστική προσαρμογή στο σχήμα της «αλληλεξάρτησης» και την περιγραφή της ΕΕ, του εργαλείου του ευρωπαϊκού ιμπεριαλισμού, με όρους που επιθυμούν οι δημιουργοί του και που σίγουρα το απαλλάσσουν από το αντιδραστικό του περιεχόμενο.
7. Στην ίδια ανάλυση (2005) της Παπαρήγα σημειώνεται: «Η εξάρτηση δε σημαίνει ότι καθυστερεί την ανάπτυξη του καπιταλισμού…». Πρόκειται για παρόμοια θέση με αυτήν που διατυπώνει το ΝΑΡ από το 1997, σύμφωνα με την οποία η αλληλεξάρτηση κεφαλαίων «…στα πλαίσια του ιμπεριαλιστικού πλέγματος λειτουργεί τελικά προς όφελος της ανάπτυξης του καπιταλισμού σε κάθε εθνικό σχηματισμό». Αυτό το, απολογητικό για τον ρόλο του ιμπεριαλισμού, συμπέρασμα προκύπτει υποτίθεται από την ανάγνωση του λενινισμού για τις εξαγωγές κεφαλαίων στα εξαρτημένα κράτη και στοχεύει στην επιβεβαίωση της ανάδυσης της ισχυρής πια ιμπεριαλιστικής Ελλάδας μέσα από το διεθνές οικονομικό πλέγμα αλληλεξάρτησης. Αλλά για ποια ανάπτυξη πρόκειται; Αντί άλλης κριτικής παραθέτουμε απόσπασμα από τα κείμενα αναλύσεων του 2ου συνεδρίου του Μ-Λ ΚΚΕ για το ίδιο ζήτημα: «Μια ανάπτυξη όμως οικοδομημένη πάνω στο αίμα και τα δάκρυα των λαών, και πάνω στην υποδούλωση και την εθνική τους καταπίεση, μια ανάπτυξη κατά κανόνα μονόπλευρη και στρεβλή, που δεν πατάει και στα δυο πόδια, που γίνεται σύμφωνα με τις επιλογές του ιμπεριαλισμού, με προτεραιότητες που εκείνος καθορίζει, σε τομείς που κατά κύριο λόγο εξυπηρετούν τα συμφέροντά του και με τρό­πους που εξασφαλίζουν την εδραίωση της κυριαρχίας του…Μια τέτοιου είδους ανάπτυξη γνώρισε ο ελληνικός καπιταλισμός κάτω από την ιμπεριαλιστική κυριαρχία και τη διείσδυση του ξένου κεφαλαίου». (*1 σελ. 21) Και αυτήν τη εδραίωση της ιμπεριαλιστικής κυριαρχίας επιβεβαίωσαν οι κατοπινές εξελίξεις, ως αποτέλεσμα της «συμμετοχής της Ελλάδας στις διακρατικές ενώσεις» και την «τοποθέτηση» των ξένων κεφαλαίων σε αυτήν. Και όχι την ανάπτυξη και ισχυροποίηση κάθε «εθνικού σχηματισμού».
8. Είναι εντυπωσιακός ο αριθμός των λέξεων και των εννοιών που εφευρέθηκαν από όσους θέλουν να παρακάμψουν την πραγματική ανάγνωση του ιμπεριαλισμού, τη σημασία των υπαρκτών και κυρίαρχων αντιθέσεων, μα και τα καθήκοντα πάλης που προκύπτουν. Αλληλεξάρτηση, πλέγματα, πυραμίδες, κ.λ.π. σχηματισμοί, υπεριμπεριαλισμοί, ενδιάμεσοι, υποϊμπεριαλισμοί και ο κατάλογος δεν έχει τέλος. Πίσω από όλες αυτές τις λέξεις, κρύβεται κάθε φορά η παραμόρφωση του πραγματικού περιεχομένου του ιμπεριαλισμού και της εξάρτησης.

δ) Για την «τεκμηρίωση του ελληνικού (ενδιάμεσου;) ιμπεριαλισμού» από το ΚΚΕ και άλλες δυνάμεις της αριστεράς

Αν και με βάση τα όσα έχουν συμβεί τα τελευταία έξι χρόνια μια συζήτηση που αμφισβητεί την εξάρτηση, προβάλλοντας τον ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα της Ελλάδας, φαντάζει εκτός πραγματικότητας, δυνάμεις της αριστεράς όπως το ΚΚΕ και η ΑΝΤΑΡΣΥΑ συνεχίζουν να αναπαράγουν εμονικά τις θεωρίες τους. Έτσι, παρά το γεγονός ότι όλο και ευρύτερα λαϊκά στρώματα αναγνωρίζουν το πρόβλημα της εξάρτησης και των πολιτικών της υποτέλειας ως βασικό αίτιο της σημερινής κατάστασης, η αμφισβήτηση αυτού του πρόδηλου συμπεράσματος από τις παραπάνω δυνάμεις, η προβολή της θέσης περί ιμπεριαλιστικής Ελλάδας, σκορπά συγχύσεις και τελικά γίνεται εμπόδιο στην πολιτική συγκρότηση και την οικοδόμηση συνειδήσεων σε σωστή κατεύθυνση.
Με έωλα επιχειρήματα, αποσπασματικές και ανερμάτιστες αναλύσεις, σε πλήρη αντίθεση με τη λενινιστική θεώρηση παρουσιάζουν την Ελλάδα σαν μια ιμπεριαλιστική χώρα που μάλιστα, διεκδικεί τον «νέο αναβαθμισμένο ρόλο της» στις νέες συνθήκες.

Η «τεκμηρίωση»

Έτσι λοιπόν, επειδή υπάρχουν μονοπώλια, επειδή εξάγονται ελληνικά κεφάλαια, επειδή ως μέλος της ΕΕ και του ΝΑΤΟ συμμετέχει σε ιμπεριαλιστικούς πολέμους, καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η Ελλάδα τοποθετείται στο «…μεσαίο επίπεδο της ιμπεριαλιστικής αλυσίδας» (ΝΑΡ Ιούνιος 1997), ή «…σε ενδιάμεση θέση στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα…» (ΚΚΕ θέση 72 -19ο συνέδριο ΚΚΕ 2013).
Άλλωστε ήδη από το 17ο συνέδριο του ΚΚΕ το 2005, στη θέση 9 ξεκαθαρίζεται ότι «… ενισχύθηκαν τα βασικά γνωρίσματα του ιμπεριαλιστικού σταδίου του ελληνικού καπιταλισμού, όπως η εξαγωγή κεφαλαίων… Η συμμετοχή σε ιμπεριαλιστικούς πολέμους και επεμβάσεις. Η συμμετοχή στο σχεδιασμό και προώθηση αντεργατικών και αντιλαϊκών κατευθύνσεων και μέτρων βασικών ιμπεριαλιστικών ενώσεων, όπως είναι η ΕΕ και το ΝΑΤΟ». Τις ίδιες θέσεις επικαιροποιεί και στο 18ο συνέδριο το 2008 όπου αναφέρεται ότι «…δε μεταβάλλεται η ενδιάμεση θέση του (σ.σ. του ελληνικού καπιταλισμού) στο παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό σύστημα».
Οι πανομοιότυπες αυτές θέσεις του ΚΚΕ και των δυνάμεων της ΑΝΤΑΡΣΥΑ αναλύονται σε πλήθος κειμένων και κομματικών ντοκουμέντων τους, αντιγράφοντας και αναπαράγοντας ουσιαστικά τις θεωρίες και τις αναλύσεις που παρουσίασε ο τροτσκισμός στην Ελλάδα πολλές δεκαετίες πριν. Από όλες αυτές επιλέγουμε ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα από κείμενο του ΚΚΕ που αποτελεί απάντηση, στα πλαίσια προσυνεδριακού διαλόγου του 2013, επειδή λίγο πολύ περιέχει το σύνολο της σχετικής επιχειρηματολογίας. Το κείμενο αν και στρέ­φεται με απαξιωτικό τρόπο σε αυτούς (στα κομματικά τους μέλη) που διαφωνούσαν δημόσια με τις θέσεις της Κ.Ε. για τη θέση και το ρόλο της Ελλάδας, στην πραγματικότητα επιτίθεται εναντίον όλων όσων αμφισβητούν τα αντιλενινιστικά πορίσματα του ΚΚΕ.

«’Εχουν κάνει εξαγωγή κεφαλαίων ελληνικές τράπεζες (Εθνική, Πειραιώς) στήνοντας καταστήματα στα βαλκανικά κράτη, Αλβανία, ΦΥΡΟΜ, Βουλγαρία, και σε κράτη της παρευξείνιας περιοχής; Δεν δανείζουν αυτές οι ελληνικές τράπεζες τις επιχειρήσεις στα συγκεκριμένα κράτη; Δρουν ή όχι ενεργειακοί όμιλοι της Ελλάδας στα Βαλκάνια (π.χ. όμιλος Βαρδινογιάννη στη Ρουμανία); Δρουν ή όχι μονοπωλακοί όμιλοι τροφίμων σε άλλες χώρες, μέχρι και στις ΗΠΑ (π.χ. ΦΑΓΕ, που πρόσφατα μάλιστα έκανε νέες επενδύσεις); Είναι ή όχι μονοπώλιο ο όμιλος «Δαυίδ» με την 3Ε, την «Κόκα-Κόλα», τη «Φριγκογκλάς» κλπ με δράση σε πολλές χώρες του κόσμου; Διαχειρίστηκαν οι ελληνικές τράπεζες κρατικά ομόλογα άλλων κρατών ή όχι (π.χ. Εθνική και ομόλογα Ιρλανδίας, Γαλλίας, Ιταλίας κλπ); Υπάρχει ή δεν υπάρχει μονοπωλιακός όμιλος που αναπτύσσει τη διαχείριση απορριμμάτων και έχει αναλάβει τη διαχείρισή τους στο Λένινγκραντ; Είναι, για παράδειγμα, μονοπώλιο η MIG που ως όμιλος συγκεντρώνει τράπεζες, ναυτιλία, αερομεταφορές, επιχειρήσεις τροφίμων κλπ ή δεν είναι; Μήπως όλοι οι παραπάνω όμιλοι, που αναφέρονται ενδεικτικά δεν είναι μονοπώλια αλλά μικρομεσαίες επιχειρήσεις; Είναι ή όχι μονοπώλια οι εισηγμένες ελληνικές επιχειρήσεις στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης; Γίνεται αναδιανομή αγορών στα Βαλκάνια υπέρ των ελληνικών μονοπωλιακών ομίλων ή όχι; (π.χ. στη ΦΥΡΟΜ η Ελλάδα είναι πρώτη σε επενδύσεις και δεύτερη σε Βουλγαρία, Αλβανία)…
Τελικά τι θέλουν να πουν; ‘Οτι στην Ελλάδα δεν υπάρχουν μονοπώλια, ότι η καπιταλιστική Ελλάδα δε βρίσκεται στο μονοπωλιακό στάδιο; Αλλά τότε πού βρίσκεται, στον προμονοπωλιακό καπιταλισμό ή μήπως βρίσκεται ανάμεσα στον προμονοπωλιακό και το μονοπωλιακό; Διαστρεβλώνοντας τον Λένιν και τις Θέσεις της ΚΕ επιτίθενται στη στρατηγική του ΚΚΕ. Ουσιαστικά θέλουν άλλη στρατηγική, των «μεταβατικών σταδίων και κυβερνήσεων», που στέλνει το σοσιαλισμό στις καλένδες.» (Ριζοσπάστης» 29/3/2013)
Όχι, κανείς δεν αμφισβητεί το γεγονός ότι στην Ελλάδα υπάρχουν μονοπώλια όπως υποκριτικά και θυμωμένα διερωτάται ο συντάκτης, προκειμένου να προσάψει μια τέτοια θέση σε όσους αμφισβητούν τις θεωρίες της ιμπεριαλιστικής Ελλάδας και να συνδέσει μονοδιάστατα τα μονοπώλια με τον ιμπεριαλισμό. Όπως κανείς δεν αμφισβητεί ότι σε κάθε σπιθαμή γης αυτού του πλανήτη «υπάρχουν» μονοπώλια. Αυτό άλλωστε, όπως το πιστοποιεί ο Λένιν και οι οικονομολόγοι της εποχής του, ισχύει από τις αρχές του 20ου αιώνα, με μοναδική εξαίρεση τις χώρες που με επαναστάσεις πέρασαν στο στρατόπεδο του σοσιαλισμού και για όσο καιρό διήρκησε η οικοδόμησή του. Αυτή η «πρόσφατη» ανακάλυψη του ΚΚΕ για την ύπαρξη των μονοπωλίων στην Ελλάδα, ισοδυναμεί με σημερινή ανακάλυψη της Αμερικής. Μονοπώλια αυτήν τη στιγμή «υπάρχουν» από το Μπαγκλαντές και την Ταϊλάνδη, μέχρι τη Νιγηρία, την Γκάνα και το Εκουαδόρ. Αυτό βέβαια σε καμία περίπτωση δε σημαίνει ότι πρόκειται για ιμπεριαλιστικά κράτη.
Το ίδιο ισχύει και για τις επενδύσεις και τις εξαγωγές κεφαλαίων, αν μιλάμε για κεφάλαια γενικώς. Δεν υπάρχει κράτος σε αυτό τον πλανήτη που να μην εμφανίζει εταιρίες «συμφερόντων» του, να εξάγουν κεφάλαια και να «επενδύουν» σε άλλες χώρες πολύ περισσότερο γειτονικές. Το ίδιο βέβαια και ακόμη περισσότερο ισχύει, αν μιλάμε γενικώς για «δράση» των εταιριών σε άλλες χώρες. Αν και, χωρίς να είναι εκεί το θέμα, η ΦΑΓΕ και η CocaCola-3ε, έχουν ήδη μεταφέρει τις έδρες τους σε Λουξεμβούργο και Ελβετία αντίστοιχα. Είναι βέβαια περιττό και μόνο λόγω του μεγέθους των επενδύσεων και των «εξαγμένων κεφαλαίων», κάθε σχόλιο για τα υποκαταστήματα τραπεζών ή για τις εταιρίες διαχείρισης απορριμμάτων στο Λένινγκραντ, όπως και για τις αλυσίδες τροφίμων που δραστηριοποιούνται στα Βαλκάνια ή τις εταιρίες ενέργειας. Με όλα αυτά τα κριτήρια που παρουσιάζονται παραπάνω, δεν υπάρχει χώρα στον κόσμο που να μην ορίζεται ως ιμπεριαλιστική ή πολύ περισσότερο να μην καταλαμβάνει «ενδιάμεση θέση στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα», αν κάτι τέτοιο μπορούσε να έχει πραγματικό περιεχόμενο.
Προς τι λοιπόν ο «θυμός» των αρθογράφων του ΚΚΕ απέναντι σε όσους δεν αντιλαμβάνονται την «αλήθεια» τους; Προς τι, η συνεχής επανάληψη κάποιων παραδοχών που αν ήθελαν να είναι ειλικρινείς απέναντι στα μέλη τους, θα έπρεπε να ομολογήσουν ότι βρίσκουν ισχύ σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Ο λόγος είναι ότι η θεωρία και οι θέσεις τους στο ζήτημα του ιμπεριαλισμού και της εξάρτησης δεν βρίσκουν κανένα σημείο επαφής με τη σημερινή πραγματικότητα και άρα δεν μπορούν να πείσουν όχι μόνο τους εργαζόμενους γενικώς αλλά ούτε τα κομματικά μέλη τους.

Η καθοριστική παράμετρος…

Γιατί σκόπιμα ξεχνούν τις βασικότερες πλευρές της λενινιστικής θεωρίας, αλλά ακόμη και για όσους δεν τη γνωρίζουν ή δεν την ασπάζονται, αμφισβητούν και την ίδια τη λογική.
Γιατί από όλον αυτό τον ορυμαγδό στοιχείων που δεκαετίες τώρα σκορπά αφειδώς ο ελληνικός τροτσκισμός και που εκστασιασμένοι αναπαράγουν πλέον οι «νεοφώτιστοι» του ΚΚΕ, απουσιάζει σκόπιμα η πιο καθοριστική παράμετρος: η σύγκριση της γενικής δύναμης! Όλο το έργο του Λένιν το διαπερνά η παράθεση συγκριτικών στοιχείων, που όπως γίνεται καθαρό και πιο πάνω, για τον ιμπεριαλισμό δεν μπορεί να έχουν νόημα παρά μόνο σε παγκόσμια κλίμακα. Η ίδια η λογική, για το ξεχώρισμα των ιμπεριαλιστικών κρατών από τα υπόλοιπα επιβάλλει το «κόσκινο» της σύγκρισης. Κοινώς σε έναν καπιταλιστικό κόσμο που λυμαίνονται απ’ άκρη σε άκρη τα μονοπώλια, δεν μπορεί να αποτελεί ιδιαίτερο χαρακτηριστικό η επέκταση και οι επενδύσεις μιας επιχείρησης, η δράση της σε άλλα κράτη. Έχει νόημα το μέγεθος σε σύγκριση με τα αντίστοιχα μονοπώλια που υπάρχουν στον πλανήτη. Όσο πολλά κι αν φαίνονται τα εκατομμύρια μιας επένδυσης ή μιας «εξαγωγής κεφαλαίων» σε έναν εργαζόμενο, αν αυτά είναι μικρά σε σύγκριση με αντίστοιχες επιχειρήσεις των ιμπεριαλιστικών χωρών, τότε η παράθεση στοιχείων δεν έχει κανένα απολύτως έρεισμα. Και επειδή η σύγκριση με τα μονοπώλια των πραγματικά ιμπεριαλιστικών κρατών είναι αποκαλυπτική, για αυτό και την αποφεύγουν δεκαετίες τώρα όσοι παραθέτουν «οικονομικά στοιχεία» για τον «ελληνικό ιμπεριαλισμό».

…ασκήσεις οικονομισμού…

«Ξεπέφτοντας» για τις ανάγκες του κειμένου, στον οικονομισμό των «οπαδών του ενδιάμεσου ελληνικού ιμπεριαλισμού» και επιδιώκοντας αυτήν τη σύγκριση, υποβάλουμε το ερώτημα, τι ακριβώς μπορεί να σημαίνει η δράση της ΦΑΓΕ στις ΗΠΑ ή των ελληνικών μονοπωλίων στα Βαλκάνια; Και η Wal-Mart Stores των ΗΠΑ (τρόφιμα, λιανικό εμπόριο) δραστηριοποιείται στην Ελλάδα και τα Βαλκάνια. Μήπως αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν σχέσεις «αλληλεξάρτησης» ανάμεσα στις δύο οικονομίες; Η ΦΑΓΕ το 2014 παρουσίασε ετήσια έσοδα 182,6 εκ. ευρώ, ο Σκλαβενίτης 1,2 δις, ενώ ο αμερικάνικος κολοσσός το ίδιο έτος είχε έσοδα 485,6 δισεκατομμύρια δολάρια. Ποια από αυτές τις επιχειρήσεις αντιστοιχεί στα μονοπώλια παγκόσμιας κυριαρχίας που χρησιμοποίησε ο Λένιν για να περιγράψει τον ιμπεριαλισμό; Ποιο ανήκει στις «μερικές χιλιάδες μεγάλες επιχειρήσεις που τα έχουν όλα…». Ποιο μπορεί να «πνίξει», να υποτάξει ή να εξαγοράσει τα άλλα εάν το επιβάλλουν οι ανάγκες του, χρησιμοποιώντας μέθοδες όπως τη στέρηση πρώτων υλών, τον έλεγχο του εφοδιασμού και της πίστωσης, ποιο μπορεί να ορίσει το ύψος των τιμών στην παγκόσμια, τη Βαλκανική ή την Ελληνική αγορά, εξαφανίζοντας τους ανταγωνιστές του; Ποιο στις συνθήκες του κρατικομονοπωλιακού καπιταλισμού, διαθέτει εκείνον τον κρατικό μηχανισμό που μπορεί σε παγκόσμια κλίμακα να διεκδικήσει και να επιβάλλει τα συμφέροντά του; Αυτά είναι τα ουσιαστικά ερωτήματα που υποβάλλει ο λενινισμός και όχι το αν «υπάρχουν μονοπώλια» το 2016 στην Ελλάδα. Το ότι η ΦΑΓΕ ή ο Σκλαβενίτης είναι μεγάλα μονοπώλια στην Ελλάδα, σημαίνει πολλά για το ρόλο των Ελλήνων μονοπωλητών στο εσωτερικό, δεν σημαίνει τίποτα απολύτως, όμως, για τον διεθνή ιμπεριαλισμό και τις παγκόσμιες αντιθέσεις του. Και για να αποφύγουμε την κουραστική παράθεση συγκριτικών στοιχείων για κάθε ξεχωριστό οικονομικό κλάδο, επισημαίνουμε μόνο τούτο. Η ΔΕΗ, η επιχείρηση που απασχολεί τον μεγαλύτερο αριθμό εργαζομένων στην Ελλάδα και που φιγουράρει πάντα στις τρεις πρώτες, αν όχι στην πρώτη θέση της ελληνικής κατάταξης, το 2014 είχε κύκλο εργασιών 4,28 δις, ενώ η μεγαλύτερη ελληνική τράπεζα η Πειραιώς, είχε αντίστοιχα έσοδα ύψους 2δις. Την ίδια χρονιά το ΑΕΠ της Ελλάδας ανήλθε στα 179,1 δις ευρώ, ήταν δηλαδή κατά πολύ λιγότερο του μισού των εσόδων μιας αμερικάνικης πολυεθνικής.
Τέλος, δεν θα βρει κανείς παγκόσμια λίστα κατάταξης μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων, είτε με βάση την αξία, είτε τα ετησία έσοδα, είτε τα κέρδη, που να συμπεριλαμβάνει στις 1000 τουλάχιστον πρώτες θέσεις (αυτές παρουσιάζονται συνήθως) ελληνική επιχείρηση. (Δεν πρέπει εδώ να γίνεται σύγχυση με τις λίστες για τους πλούσιους του πλανήτη, γιατί πλούσια είναι και η βασίλισσα της Αγγλίας κλπ). Σε όλες υπάρχει η συντριπτική συμμετοχή των αμερικάνικων πολυεθνικών, ακολουθούν οι κινέζικες με ανοδικές τάσεις, γερμανικές, ιαπωνικές, αγγλικές, γαλλικές, ρωσικές κλπ, αλλά όχι ελληνικές.

…και η ουσία

Και πάλι όμως ακόμη και το συγκριτικό μέγεθος ενός οικονομικού δείκτη ενός κράτους ή μιας επιχείρησης, από μόνο του δεν αρκεί. Πολύ περισσότερο όταν παρουσιάζεται αποσπασμένος από το γενικότερο οικονομικό πλαίσιο και τις πολιτικές συνθήκες.
Για παράδειγμα η κατασκευαστική SETRACO είναι ένας λιβανέζικος όμιλος 30 εταιριών, με έδρα τη Βηρυτό, που δραστηριοποιείται σε ολόκληρη την αφρικανική ήπειρο και τη Μέση Ανατολή. Πρόκειται για μια γιγαντιαία επιχείρηση που ο χαρακτήρας και το μέγεθος των επενδύσεών της, θα ήταν ικανό κριτήριο σύμφωνα με τον «οικονομισμό» του ΚΚΕ και της ΑΝΤΑΡΣΥΑ να κάνουν το Λίβανο (το λιγότερο ενδιάμεσο) ιμπεριαλιστικό κράτος. Κάτι βέβαια που δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα.
Αντίστοιχα η Σαουδική Αραβία έρχεται τρίτη στον κόσμο (!) με βάση τα στοιχεία του 2014 σε εμπορικό πλεόνασμα. Σίγουρα αυτοί που αποκαλούν ιμπεριαλιστική μια χώρα επειδή εταιρίες σαν τη ΦΑΓΕ κάνουν επενδύσεις στο εξωτερικό, θα είχαν πολύ πιο ισχυρό λόγο να τοποθετήσουν τη Σαουδική Αραβία στην κορυφή της «ιμπεριαλιστικής πυραμίδας τους» όταν λόγω των εξαγωγών πετρελαίου παρουσιάζει έναν τέτοιο συγκριτικό δείκτη. Η Σαουδική Αραβία όμως δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένα προτεκτοράτο υπό τον ασφυκτικό έλεγχο και τις προσταγές των ΗΠΑ.
Η Νιγηρία από το 2014 με βάση το ΑΕΠ (510 δις δολάρια) αναδεικνύεται στην πιο ισχυρή οικονομία της Αφρικής εξοστρακίζοντας τη Νότια Αφρική στη δεύτερη θέση. Είναι μια χώρα 190 εκατομμυρίων με τεράστιες πολυεθνικές και μονοπώλια που μπορεί να έχουν έδρα ή να εμφανίζονται ως όμιλοι «νιγηριανών συμφερόντων». Αυτό σε καμία περίπτωση δεν ανατρέπει την ολόπλευρη εξάρτηση ενός κράτους που αποτελεί ουσιαστικά αποικία των Αμερικάνων και Ευρωπαίων ιμπεριαλιστών.
Αναφέραμε τα παραπάνω παραδείγματα γιατί το να πραγματεύεται κανείς με αυτό τον τρόπο τον ιμπεριαλισμό και με τέτοια στοιχεία να καταλήγει «ότι ο ελληνικός καπιταλισμός είναι ιμπεριαλισμός, σημαίνει ότι αρπάζεται από την εξωτερική ομοιότητα των πραγμάτων και με την έξαρση της εξωτερικής ομοιότητας, χωρίς σύνδεση ανάμεσα στα γεγονότα, προσπαθεί να αποδώσει στο ένα ιδιότητες που ανήκουν στο άλλο. Αλλά αυτό είναι μέθοδος σοφιστική.» (*1 σελ.24)
Και τι άλλο εκτός από σοφιστία μπορεί να σημαίνει το ρητορικό ερώτημα αν «διαχειρίζεται» η Εθνική ομόλογα κρατών όπως η Γαλλία, η Ιρλανδία κλπ; Το ύφος του ερωτήματος και το περιεχόμενο που προκύπτει από το σύνολο του κειμένου υπονοεί σαφώς, ότι αφού «διαχειρίζεται» η Ελλάδα ομόλογα άλλων χωρών, όπως συμβαίνει και με τις χώρες που διαχειρίζονται τα ομόλογά της, θα είναι ιμπεριαλιστική. Για αυτό και ο αρθρογράφος επιλέγει προσεχτικά τη λέξη «διαχειρίζεται» και όχι κατέχει. Βέβαια ούτε στη σφαίρα της φαντασίας των συντακτών του Ριζοσπάστη δεν θα μπορούσε η Ελλάδα να επιβάλει, προς το συμφέρον της, την όποια οικονομική πολιτική στη Γαλλία ή την Ιρλανδία στο όνομα αυτών των ομολόγων, κάτι αντίστοιχο δηλαδή με αυτό που ισχύει για την ίδια. Αλλά αυτό που αφορά και την ουσία, το πραγματικό περιεχόμενο δηλαδή της κατοχής ομολόγων, δεν απασχολεί την ηγεσία του ΚΚΕ, που εμφορούμενη πλέον από την τροτσκιστική κοσμοθεωρία, αρπάζεται από την εξωτερική ομοιότητα για να «χτίσει» τον ελληνικό ιμπεριαλισμό.
Από εκεί και πέρα βέβαια οφείλουμε να σημειώσουμε ότι ομόλογα κρατών μπορούν να κατέχουν και κατέχουν οι περισσότερες τράπεζες του κόσμου, οργανισμοί και αναρίθμητα φυσικά πρόσωπα, χωρίς αυτό από μόνο του να σημαίνει τίποτα για το ρόλο της εκάστοτε χώρας.
Με αντίστοιχο τρόπο στις θέσεις συνεδρίων, αλλά και σε πολλά σχετικά κείμενα του ΚΚΕ, η θέση για τον «ενδιάμεσο ελληνικό ιμπεριαλισμό», «πιστοποιείται» λόγω της συμμετοχής της Ελλάδας σε ιμπεριαλιστικούς πολέμους και στον σχεδιασμό και προώθηση των πολιτικών βασικών ιμπεριαλιστικών ενώσεων, όπως είναι η ΕΕ και το ΝΑΤΟ. Όπως παρουσιάζεται εδώ, η «συμμετοχή» στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ σηματοδοτεί όχι ένα τεκμήριο εξάρτησης της Ελλάδας, αλλά ένα πειστήριο για τον ιμπεριαλιστικό της χαρακτήρα.
Η ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ και την ΕΕ δηλαδή, δεν σηματοδοτεί το βάθεμα της εξάρτησης της ελληνικής οικονομίας, όπως δεκαετίες υποστήριζε και το ίδιο το ΚΚΕ, αλλά την αναβάθμιση του ρόλου του ελληνικού ιμπεριαλισμού (!). Μετά από τρεις και πλέον δεκαετίες σύνδεσης με την ΕΕ, η Ελλάδα δεν μετατράπηκε σε μια νεοαποικιακού τύπου χώρα όπως βοά η πραγματικότητα, αλλά μέσα από την «συμμετοχή» της αποδεικνύεται για το ΚΚΕ η «ενίσχυση των γνωρισμάτων του ιμπεριαλιστικού σταδίου του ελληνικού καπιταλισμού». Μόνο που κανείς δεν μπαίνει στον κόπο να εξηγήσει πώς προκύπτει από τη συμμετοχή της Ελλάδας το συμπέρασμα του αποφασιστικού ρόλου της, στην εξαπόλυση των ιμπεριαλιστικών πολέμων και τη λήψη των αποφάσεων.
Γιατί μόνο αν έχει έναν τέτοιο ρόλο θα προέκυπτε η «ενίσχυση» της ιμπεριαλιστικής θέσης της. Αλλιώς πρόκειται για ακροβατικούς λογισμούς, που επειδή κάποιος εκπρόσωπος της ελληνικής κυβέρνησης έχει θέση στα στρογγυλά τραπέζια της ΕΕ και του ΝΑΤΟ σημαίνει αυτόματα ότι έχει και «ισότιμο» ρόλο με τους υπόλοιπους ή έστω ότι έχει αυτοτελή ρόλο.
Τότε όμως γιατί να μην είναι όλοι οι μετέχοντες στην ΕΕ ή σε άλλους αντίστοιχους οργανισμούς, ιμπεριαλιστικά κράτη;
Ή μήπως κατατάσσουν στα ιμπεριαλιστικά όλα ανεξαιρέτως τα κράτη της ΕΕ, μαζί π.χ. και την Κύπρο;
Δυστυχώς για το σύνολο των τροτσκιστικών θεωριών και αναλύσεων, η πραγματικότητα θέλει την αλήθεια πολύ διαφορετική. Η Ελλάδα είναι μια χώρα που ίσα ίσα της επιτρέπουν να «συμμετέχει» στις αποφάσεις για τη διαμόρφωση της δικής της εσωτερικής οικονομικής πολιτικής. Αυτό συμβαίνει μέσα από ένα πλέγμα διαρκών επεμβάσεων, αξιολογήσεων και ποικίλων εκβιασμών των «θεσμών». Και κάτω από αυτό το πρίσμα, η παρουσία της σε όλα τα υπόλοιπα τραπέζια των αποφάσεων έχει ρόλο διακοσμητικό, αφού ψηφίζει πάντα ό,τι της επιβάλλουν οι ξένοι κυρίαρχοι κύκλοι. Αυτό σε καμία περίπτωση δεν αθωώνει την ελληνική ολιγαρχία ως φορέα της πολιτικής της υποδούλωσης, που επιδιώκοντας και εξασφαλίζοντας κέρδη από αυτή την πολιτική, πάντα δέσμια των ξένων συμφερόντων «εξαναγκάζεται να θέλει (και αναγορεύει συνήθως σε δική της θέληση) εκείνα που της επιβάλλουν, μπορεί όμως τελικά, μόνον εκείνα που της επιτρέπουν.» (*1 σελ 23)
Η συμφωνία, με τις αποφάσεις των ιμπεριαλιστικών κέντρων και θεσμών έχει ακριβώς αυτό το περιεχόμενο και τίποτε άλλο και η άρνηση αυτής της πραγματικότητας, είναι αυτή που εξωραΐζει τη στρατηγική επιλογή της ελληνικής αστικής τάξης, που για την εξυπηρέτηση των συμφερόντων της και των σκοπιμοτήτων της, από τη στιγμή που έδεσε τη χώρα μας στο άρμα της ΕΕ, ενισχύθηκε ακόμη περισσότερο ο ρόλος των ξένων μονοπωλίων και δυνάμωσε η ιμπεριαλιστική εξάρτηση.

Για το ρόλο της Ελλάδας στα Βαλκάνια

Προκειμένου να στηρίξει το νέο σχήμα για την «αλληλεξάρτηση» και το κατασκεύασμα του «ενδιάμεσου ελληνικού ιμπεριαλισμού», το ΚΚΕ, εξαναγκάζεται σε μια συνολική αναθεώρηση της πολιτικής του (και όχι μόνο) τοποθέτησης.
Και αυτό το ίδιο το γεγονός σηματοδοτεί και την καθοριστική σημασία της ανάλυσης και της τοποθέτησης πάνω στα ζητήματα του ιμπεριαλισμού και της εξάρτησης. Όχι μόνο επειδή το ΚΚΕ κατέληξε να αναθεωρεί το περιεχόμενο της ένταξης της Ελλάδας στους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς και εκεί που πριν (στην ένταξη στην ΕΟΚ και την ΕΕ) διάβαζε το βάθεμα της εξάρτησης, τώρα στη «συμμετοχή» της ανακαλύπτει αναβάθμιση και ενίσχυση των γνωρισμάτων και της θέσης του ελληνικού ιμπεριαλισμού. Αλλά και επειδή αναγκάζεται εκ των πραγμάτων να επανατοποθετηθεί στο σύνολο των πολιτικών εξελίξεων των προηγούμενων δεκαετιών, μέχρι και σε αυτά ακόμη τα γεγονότα της Μικρασιατικής Εκστρατείας.
Αυτό γιατί εκτός των άλλων έχει προκύψει και η «ανάγκη» να δικαιολογηθεί, στη βάση κάποιων γεγονότων, η μετάβαση της Ελλάδας από το χάρτη των εξαρτημένων-«μαραζωμένων τόπων» στο πλέγμα ή την πυραμίδα των ιμπεριαλιστικών χωρών.
Ο σύγχρονος τροτσκισμός, για τις ίδιες ανάγκες χρησιμοποιώντας διάφορα γεγονότα και βαδίζοντας την ιστορία προς τα πίσω, έφτασε στις ακραίες του εκδοχές να ισχυρίζεται ότι το ελληνικό κράτος ήταν ιμπεριαλιστικό από την ίδρυσή του.
Μέχρι κάποια στιγμή χρησιμοποιήθηκε (και ίσως ακόμη χρησιμοποιείται) από το ΚΚΕ, η φαεινή ιδέα του ελληνικού τροτσκισμού και του ΝΑΡ, για να στηρίξει την ιδέα μιας ισχυρής ανόδου του ελληνικού ιμπεριαλισμού το οικονομικό έδαφος που κέρδισε στα Βαλκκάνια ο ελληνικός καπιταλισμός τη δεκαετία του ’90.
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στις θέσεις του 18ου συνεδρίου του ΚΚΕ «…ο ελληνικός καπιταλισμός διατηρεί την αναβαθμισμένη θέση του στα Βαλκάνια, που πραγματοποιήθηκε μετά την καπιταλιστικοποίηση τους…».
Σύμφωνα με αυτήν τη σύλληψη, οι μεγάλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις που διαγκωνίστηκαν για τον έλεγχο της Βαλκανικής, που υποκίνησαν εμφυλίους, αποσταθεροποίησαν καθεστώτα και τελικά προχώρησαν σε βομβαρδισμούς και στρατιωτική επέμβαση στη Γιουγκοσλαβία, παραχώρησαν τελικά την πρωτοκαθεδρία στον «ελληνικό υποϊμπεριαλισμό» (ΣΕΚ 1999) ο οποίος αναδείχθηκε σε κυρίαρχη δύναμη στα Βαλκάνια. Ακόμη και αυτό το οικονομίστικο επιχείρημα αποδείχθηκε αστείο, αφού η ναυαρχίδα της διείσδυσης, ο ΟΤΕ (που σκόπιμα από τότε αποκρύπτανε τα γερμανικά κεφάλαια που συμμετείχαν σε αυτόν) τελικά αγοράστηκε από την Deutsche Telecom και μαζί του και η «διείσδυση» του «ελληνικού υποϊμπεριαλισμού».
Όσο για τη διείσδυση του περιλάλητου τραπεζικού κεφαλαίου, που έγινε με το 40% των κεφαλαίων των ελληνικών τραπεζών να ανήκουν σε ξένες τράπεζες, ακόμη και αυτή έρχεται δεύτερη μετά τη «διείσδυση» των επίσης ασήμαντων (σε παγκόσμια κλίμακα) αυστριακών τραπεζών. Άλλωστε ειδικά στα χρόνια των μνημονίων οι τελευταίες βρέθηκαν κάτω από τον ουσιαστικό και τυπικό έλεγχο των ξένων επενδυτών και των ιμπεριαλιστικών θεσμών.
Χωρίς να υποτιμάει κανείς το ρόλο που ήθελε να έχει η ντόπια μεγαλοαστική τάξη ή τον ρόλο που τελικά μπόρεσε να κατοχυρώσει στην περιοχή των Βαλκανίων, είναι εντελώς ασύστατη η όποια στοιχειοθέτηση ιμπεριαλιστικού χαρακτήρα της χώρας πάνω σε αυτόν. Και πρώτα και κύρια, επειδή όπως αναφέραμε παραπάνω ο ιμπεριαλισμός δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να αφορά έναν συγκεκριμένο οριοθετημένο γεωγραφικό χώρο και από αυτή την άποψη είναι κενή περιεχόμενου κάθε αναφορά σε «υπό», τοπικούς και άλλους «ενδιάμεσους» ιμπεριαλιστές.
Σε κάθε περίπτωση αυτό το σενάριο μετά και τις τελευταίες εξελίξεις έχει ατονήσει, αφού, ακόμα και για τους οικονομιστές, δεν επαρκεί πλέον για τη στοιχειοθέτηση του ελληνικού ιμπεριαλισμού ή «υποϊμπεριαλισμού».
Ο αντιδραστικός ρόλος που ανέλαβε η ελληνική ολιγαρχία, ως ευνοούμενος πλασιέ, διαμεσολαβητής και τοποτηρητής των ιμπεριαλιστών, με τη διείσδυσή της στα Βαλκάνια, ήταν αυτός που της επέτρεψαν οι μεγάλες δυνάμεις και σίγουρα, αν και ιδιαίτερος, δεν ήταν αυτός που με τόση μεγαλοποίηση του απέδωσαν οι απολογητές του ελληνικού «υπό» ή «ενδιάμεσου» ιμπεριαλισμού, που πήραν τοις μετρητοίς τις αστικές δημαγωγίες και τα λόγια του Σημίτη περί “ισχυρής Ελλάδας”.
Για αυτό το λόγο αναζητήθηκαν τα τεκμήρια για τον ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα της Ελλάδας ακόμη πιο πίσω, μέχρι που, τελικά, όλοι οι εισηγητές των ιμπεριαλιστικών πυραμίδων και πλεγμάτωνν, έφτασαν στη μικρασιατική εκστρατεία!

Βαθιά οικονομική, πολιτική και στρατιωτική εξάρτηση

Μια επιγραμματική αναδρομή στην ιστορία της Ελλάδας, αρκεί, για να αποδείξει στον καθένα ότι η εξάρτηση από το ξένο μονοπωλιακό κεφάλαιο, που σημάδεψε την ελληνική οικονομία από τη γέννηση του ελληνικού κράτους με τις όποιες διακυμάνσεις στην έκφραση και την ένταση της επιβολής της, αποτελεί το ιδιαίτερο και κύριο χαρακτηριστικό της ελληνικής οικονομίας. Η εξάρτηση αυτή υπήρξε και παραμένει ολόπλευρη, οικονομική, πολιτική, στρατιωτική.
Η κυριαρχία της ελληνικής οικονομικής ολιγαρχίας είναι συνυφασμένη με την κυριαρχία του ξένου μονοπωλιακού κεφαλαίου, το οποίο διατηρεί την πρωτοκαθεδρία στον έλεγχο της οικονομικής και άρα και της πολιτικής ζωής της χώρας. Η ντόπια ολιγαρχία αποτελεί το κοινωνικό στήριγμα του ιμπεριαλισμού στην Ελλάδα και ο ξένος ιμπεριαλισμός το δικό της στήριγμα για την περιφρούρηση των ταξικών προνομίων της και τη διαιώνιση της αντιδραστικής εξουσίας της εναντίον του ελληνικού λαού.
Όπως εύστοχα σημειώνεται στις θέσεις του Μ-Λ ΚΚΕ από το 1998 όπου σημειώνεται ο ιδιαίτερος ρόλος της ΕΕ σε όλα αυτά: «Ο ελληνικός κρατικομονοπωλιακός καπιταλισμός… αντιπροσωπεύει την άμεση ένωση της κυριαρχίας των ξένων και ντόπιων μονοπωλίων με τη δύναμη του ελληνικού κράτους και στην ένωση αυτή ο βασικός ρόλος ανήκει στα ξένα μονοπώλια.
Ο ρόλος των ξένων μονοπωλίων ενισχύθηκε ακόμα περισσότερο από την ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ (Ε.Ε. στη συνέχεια) και είναι εντελώς ξεκάθαρο ότι γίνεται όλο και πιο καθαρός στην πορεία προς την ΟΝΕ κλπ» (*1 σελ. 19).
Πολύ πριν φτάσουμε στην ΕΕ και τις σημερινές συνθήκες σημειώνεται η ενίσχυση της εξάρτησης μέσα από την ενταξιακή πορεία της χώρας.
Και αν κάποιοι μέχρι την είσοδο στον «καιρό των μνημονίων» δυσκολεύονταν να διακρίνουν το ρόλο της ΕΕ στην εξάρτηση και την εκμετάλλευση της χώρας, οι συνθήκες ωμού πολιτικού ελέγχου και της «καθολικής» εκχώρησης κυριαρχικών δικαιωμάτων που με αυτά επιβλήθηκαν, κάνουν σήμερα ξεκάθαρο στον καθένα το πραγματικό περιεχόμενο της πρόσδεσης της Ελλάδας στο ιμπεριαλιστικό άρμα της ΕΕ.

Βασίλης Πετράκης*

Ο Βασίλης Πετράκης είναι εκπαιδευτικός, μέλος του Εκπαιδευτικού Ομίλου – Αντιτετράδια της Εκπαίδευσης