Γιώργος Κ. Καββαδίας

Τα όσα τραγελαφικά  συνέβησαν κατά τις πρόσφατες κρίσεις των Διευθυντών σχολείων δεν εκπλήσσουν όποιον έχει στοιχειώδη γνώση της λειτουργίας του ιεραρχικού και κομματικά υποταγμένου διοικητικού μηχανισμού της εκπαίδευσης. Είναι, όμως εξαιρετικά αποκαλυπτικά για τον ρόλο του διοικητικού μηχανισμού της εκπαίδευσης και της διαβόητης αξιολόγησης. Οι νέοι διευθυντές αναλαμβάνουν θέσεις μέσα από διαδικασίες «αξιολόγησης» και για να ασκήσουν τον ρόλο τους ως «αξιολογητές». Μετατρέπονται με το γράμμα και το πνεύμα του νόμου από συνάδελφοι σε ανάδελφους.

Οι κυβερνήσεις αλλάζουνε, μα ο διοικητικός μηχανισμός της εκπαίδευσης δεν μπορεί παρά να είναι το φέουδο της εκάστοτε κυβέρνησης κατά αναλογία με τον κρατικό μηχανισμό. Εξάλλου οι κυρίαρχες θέσεις είναι προνομιακές και λίγες για τους λίγους και πρόθυμους ακολούθους τους.

Διαχρονικά από όλες τις κυβερνήσεις η περιβόητη «συνέντευξη» αποτελεί βασικό μηχανισμό για την επιλογή των κομματικά και γενικότερα ιδεολογικά αρεστών που είναι «άξιοι» να στελεχώσουν την πυραμίδα της διοίκησης της εκπαίδευσης.  Αποκορύφωμα της κάθε είδους αυθαιρεσίας αποτελεί το γεγονός ότι Διευθυντής Εκπαίδευσης και Πρόεδρος Συμβουλίου Επιλογής ήταν και συγγραφέας βιβλίου (που πωλείται έναντι υψηλού αντίτιμου) για την «επιτυχία» των υποψηφίων διευθυντών/τριων στην «συνέντευξη»!

Ειδικότερα η εκάστοτε κυβέρνηση στοχεύει στη συγκρότηση ενός αυταρχικού και ιεραρχικού διοικητικού μηχανισμού της εκπαίδευσης πλήρως ελεγχόμενου που δεν υλοποιεί απλά και μόνο την κυβερνητική πολιτική, αλλά λειτουργεί ως μηχανισμός επιτήρησης, αυταρχικού ελέγχου και χειραγώγησης των εκπαιδευτικών στη βάση των πελατειακών σχέσεων και του ρουσφετιού.

Έτσι στις πρόσφατες κρίσεις το άριστα των 20,000 μορίων «άξιζαν» τα μέλη του κυβερνώντος κόμματος και της κυβερνητικής παράταξης ΔΑΚΕ, πρώην «αιρετοί», «δοτοί αιρετοί», παλιά στελέχη του διοικητικού μηχανισμού. Το εξόχως παράδοξο έγκειται στο γεγονός ότι, ενώ σύμφωνα με το άρθρο 32, παρ. 4 του Ν. 4823/2021 η μέγιστη βαθμολογία για τη συνέντευξη είναι «Είκοσι» (20), υπήρξαν υποψήφιοι που βαθμολογήθηκαν με μεγαλύτερο βαθμό! Για παράδειγμα, υποψήφιος με βαθμολογία πριν τη συνέντευξη 33,125 έλαβε από τη συνέντευξη 20,74 και είχε τελική βαθμολογία 53,87, ενώ έτερος υποψήφιος είχε βαθμολογία πριν τη συνέντευξη 27,57 και λαμβάνοντας από τη συνέντευξη 21,13, η τελική βαθμολογία του διαμορφώθηκε στο 48,7.  Στην Διεύθυνση Π.Ε. Δυτικής Θεσσαλονίκης, εμφανίζεται υποψήφιος να έχει πάρει βαθμολογία συνέντευξης 23,7 με άριστα το 20. Συγκεκριμένα υποψήφιος με σειρά 15 στον πίνακα μορίων μετά τις ενστάσεις, είχε βαθμολογία 36,8750 και σειρά 15 (μετά την αφαίρεση των συμβούλων από τον πίνακα). Στον τελικό πίνακα μετά τη συνέντευξη έχει βαθμολογία 60,5750 (Διαφορά 23,7) και θέση 8. Και πάλι στη Διεύθυνση Π.Ε. Δυτικής Θεσσαλονίκης, άλλη υποψήφια με μετρήσιμα μόρια 31,1375 παίρνει στη συνέντευξη 21,2 και βγάζει τελική βαθμολογία 52,3375.

Με άριστα το 20, ο μέσος όρος της βαθμολογίας στις συνεντεύξεις των υποψήφιων διευθυντών σχολικών μονάδων και Εργαστηριακών Κέντρων στη Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Δυτικής Θεσσαλονίκης ανήλθε στο 17,41. Μια ομάδα υποψηφίων, όμως, με κοινό χαρακτηριστικό τη συμμετοχή τους στο ψηφοδέλτιο της ΔΑΚΕ, βαθμολογήθηκε ως εξής: από τους 20 συμμετέχοντες στις κρίσεις διευθυντών, οι 19 βαθμολογήθηκαν με 20 και ο εικοστός με 19. Δηλαδή ο μέσος όρος τους ήταν 19,95! Να σημειωθεί ότι το συμβούλιο επιλογής ΔΔΕ Δυτικής Θεσσαλονίκης είναι απολύτως ελεγχόμενο από τη ΔΑΚΕ, αφού τα 5 από τα 7 τακτικά και αναπληρωματικά διορισμένα μέλη του είναι από το ψηφοδέλτιο της ΔΑΚΕ και μία σύζυγος μέλους του ψηφοδελτίου της ΔΑΚΕ.

Στην Α΄ ΔΔΕ Αθήνας με όχημα τη συνέντευξη υπήρξε αναβάθμιση υποψηφίων περισσότερο από 60 θέσεις και αντιστρόφως υποβάθμιση πάνω από 60 θέσεις

Συγκροτήθηκε το  Τοπικό Συμβούλιο Επιλογής Διευθυντών Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Λέσβου, με τρία μέλη που είχαν συγγένεια Α’ Βαθμού με υποψηφίους Διευθυντές. Αντικαταστάθηκαν αφού είχαν αποκτήσει πρόσβαση στους φακέλους των υποψηφίων.  Σε σύνολο 89 υποψηφίων κατατέθηκαν 76 ενστάσεις! Ο αριθμός των ενστάσεων απέδειξε πόσο διάτρητη ήταν η διαδικασία. Ενδεικτικά -και με άριστα το 20- οι βαθμολογίες των διευθυντών του ψηφοδελτίου της ΔΑΚΕ ξεκινάνε από 18,4 (με μέσο όρο 19,66!) ενώ των υπολοίπων υποψηφίων από 09,25!

Στα Γιάννινα το «άριστα» αποκόμισαν απ’ τη συνέντευξη οι συνδικαλιστές – υποψήφιοι, πρόεδρος και μέλη του ΔΣ της ΕΛΜΕ ή απλά συμμετέχοντες/ουσες συχνά στα ψηφοδέλτια ΔΑΚΕ- ΠΕΚ- ΣΥΝΕΚ. Και προκαλεί απορία κυρίως γιατί, όπως έγινε γνωστό, μια από τις ερωτήσεις προς όλους τους υποψηφίους, υποβαλλόμενη εκ περιτροπής και από τον συνδικαλιστή-μέλος του συμβουλίου, ήταν η στάση τους απέναντι στην αξιολόγηση, αυτοαξιολόγηση.

Το μήνυμα είναι σαφές: Βασικό κριτήριο στην επιλογή στελεχών εκπαίδευσης είναι η υποταγή στους κυβερνητικούς σχεδιασμούς με την επιβολή της «αξιολόγησης». Η επιλογή των στελεχών της εκπαίδευσης γίνεται σε μια περίοδο που το σύνολο των εκπαιδευτικών βιώνει τις πρωτοφανείς σε βαθμό αντιδραστικότητας αλλαγές στην εκπαίδευση που προωθεί η κυβέρνηση της ΝΔ. Στην “επιμόρφωση” του ΙΕΠ οι νεοδιόριστοι συνάδελφοι διδάσκονται ότι οι μαθητές και οι γονείς είναι πελάτες και οι εκπαιδευτικοί πρέπει να αναπροσαρμόσουν το ρόλο τους για να τους ικανοποιούν! Προσπαθούν με την επιβολή της αξιολόγησης, με το φόβο και τις απειλές, να υποτάξουν τους εκπαιδευτικούς για να διαλύσουν το σχολείο και τα εργασιακά μας δικαιώματα. Η ευκαμψία της μέσης και το τρίπτυχο συμμόρφωση – υποταγή πειθάρχηση συνθέτουν τη συνταγή της επιτυχίας.

Διευθυντές – μάνατζερ – επιθεωρητές στα σχολεία

Επιπλέον, στόχος στο πλαίσιο του διοικητικού μηχανισμού της εκπαίδευσης είναι η τοποθέτηση οικονομικού διευθυντή-μάνατζερ και το άνοιγμα του σχολείου σε επιχειρηματικές δραστηριότητες και τη διαπλοκή του με την «ελεύθερη» αγορά. Στα πλαίσιο μιας ψευδώνυμης  αποκέντρωσης οι διευθυντές θα μετατραπούν σε μάνατζερ – διαχειριστές που θα είναι υποχρεωμένοι ν΄ αναζητούν πηγές χρηματοδότησης για τη λειτουργία του σχολείου. Στόχος είναι η θεσμική μετεξέλιξη του διευθυντή από τον παλιό γραφειοκράτη διευθυντή σε έναν «δυναμικό άρχοντα-manager», ο οποίος θα αναζητά πόρους και θα λειτουργεί ως φορέας προώθησης της νέας κουλτούρας επιχειρηματικού πνεύματος, καινοτόμων δράσεων και διασύνδεσης «του σχολείου του» με την τοπική αγορά. Μια τέτοια λειτουργία του διευθυντή θα εναρμονίζεται με τη νέα μορφή «αυτοαξιολόγησης σχολικών μονάδων» που θεσμοθετεί το υπουργείο με το πολυνομοσχέδιο, αφού, μέσα από τη διαδικασία αξιολόγησης που προβλέπεται, τα σχολεία θα λειτουργούν ως «αυτονομημένες μονάδες», οι οποίες θ ʼ ανταγωνίζονται η μία την άλλη στην επίδειξη καλών σχολικών αποτελεσμάτων, καινοτομικών δράσεων και πρακτικών, ανεύρεσης πόρων και, τέλος, προσέλκυσης πελατών (μαθητών).

Στο πλαίσιο αυτά ο διευθυντής της σχολικής μονάδας αναλαμβάνει ανάμεσα σε άλλα «τον σχεδιασμό, την υλοποίηση και αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου», γεγονός που ενισχύει όλους τους μηχανισμούς αξιολόγησης («κοινωνικής λογοδοσίας») και τους συνδέει αφενός με τις εργασιακές σχέσεις των εκπαιδευτικών και αφετέρου με την ίδια την χρηματοδότηση των σχολείων. Μια τέτοια προοπτική εμπεριέχει τον κίνδυνο καθυπόταξης της διδακτικής πράξης στην επιχειρηματική λογική. Το σχολείο να λειτουργεί με κριτήριο την εξεύρεση κονδυλίων και να προσαρμόζει τη λειτουργία του σ ΄αυτή την προοπτική.

Οι πρόσφατες κρίσεις διευθυντών αποκάλυψαν εμφατικά ότι ο βασιλιάς της «αξιολόγησης» είναι ξετσίπωτος. Οι νέοι ανάδελφοι διευθυντές επωμίζονται τον νέο ρόλο των Διευθυντών manager στο «νέο»-φτωχό «δημόσιο» σχολείο των ιδιωτικοοικονομικών κριτηρίων. Παράλληλα είναι οι νέοι αξιολογητές, μετά τους αξιολογητές συμβούλους. Δεν ήταν τυχαίες οι ερωτήσεις σε υποψήφιους διευθυντές που καλούνταν να δώσουν τις “σωστές” απαντήσεις για τη διαχείριση των μη ικανών εκπαιδευτικών, τις δράσεις που αξιολογούνται θετικά, τη στάση τους απέναντι στο σύλλογο διδασκόντων, κ.ά.

Ενσωματώνονται οι νέοι διευθυντές στο σώμα των “πραιτοριανών” μαζί με τους Συμβούλους Εκπαίδευσης αναλαμβάνοντας ρόλο «αξιολογητή» που κατηγοριοποιεί τους εκπαιδευτικούς, παίζοντας ακόμα και με το ψωμί τους και τα σχολεία. Κατηγοριοποιεί τους εκπαιδευτικούς σε «μη ικανοποιητικούς» «ικανοποιητικούς», «πολύ καλούς», «εξαιρετικούς» προκαλώντας ανταγωνισμούς και συγκρούσεις εθίζοντας στη δουλοπρέπεια, την αυλοκολακεία και διαμορφώνοντας κλίμα υποταγής, αυστηρής πειθάρχησης και ελέγχου. Για αυτό και οι εκπαιδευτικοί έχουν χρέος να συνταχθούν στον αγώνα για να μην περάσει η αξιολόγηση-κατηγοριοποίηση-χειραγώγηση-πειθάρχηση.

* Ο Γιώργος Κ. Καββαδίας είναι φιλόλογος στο 3ο ΓΕΛ Κερατσινίου, μέλος του ΔΣ της ΕΛΜΕ Πειραιά, μέλος της ΣΕ του περιοδικού «Αντιτετράδια της Εκπαίδευσης» και του Εκπαιδευτικού Ομίλου.