Του Γιώργου Κ. Καββαδία*

Η επιχείρηση κυβέρνησης – ΥΠΑΙΘ  εφαρμογής της αξιολόγησης/χειραγώγησης συναντά σοβαρές αντιστάσεις από τους εκπαιδευτικούς πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που κέρδισαν την πρώτη μάχη συμμετέχοντας σε ποσοστό περίπου 80% στην απεργία – αποχή. Ωστόσο στη συζήτηση επανέρχονται οι «θετικές» προτάσεις για την αξιολόγηση που διατυπώθηκαν στο 8^ο Συνέδριο της ΟΛΜΕ το 1997. Οι θέσεις αυτές γίνονται σημαία όχι μόνο από εκπροσώπους παρατάξεων του πρώην και νυν κυβερνητικού συνδικαλισμού, αλλά και από την ηγεσία του ΥΠΑΙΘ, όπως χαρακτηριστικά αναφέρθηκε στη συνάντηση με την ΟΛΜΕ. Είναι χαρακτηριστικές οι δηλώσεις της υφυπουργού παιδείας Ζ. Μακρή το Σάββατο 27/2 στο MEGA με πυρήνα: ”Θα τα βρούμε με τους συνδικαλιστές για τον τρόπο εφαρμογής της αξιολόγησης» (Δείτε το σχετικό ΒΙΝΤΕΟ από το 5.20’ )

8ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΟΛΜΕ (Ιούνιος  1997): AΞIOΛOΓHΣH TOY EKΠAIΔEYTIKOY EPΓOY

«H αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου, όπως και κάθε εκπαιδευτικό ζήτημα, έχει πολιτικο-ιδεολογική αναφορά. H παρουσία ή η απουσία της δε συνιστά εξ ορισμού προοδευτικό ή συντηρητικό γεγονός (με οποιονδήποτε συνδυασμό των διαζεύξεων), αλλά το τι θα διαμορφωθεί και θα αναπτύσσεται εξαρτάται από τους συσχετισμούς και τη δυναμική των αντιτιθέμενων απόψεων.

Tο ερώτημα, ως εκ τούτου, δεν έγκειται στο σημείο “ναι ή όχι στην αξιολόγηση” (άλλωστε οι επιλεκτικοί μηχανισμοί διατρέχουν όλο τον κορμό της Παιδείας και δεν “ανακαλύπτονται” σε αυτό το θέμα). Έγκειται στο “για ποια αξιολόγηση μιλάμε, για ποιο σκοπό γίνεται, από ποιους γίνεται και πώς συνδέεται με τα μεγάλα προβλήματα της εκπαίδευσης και τις επιλογές του κινήματός μας”.

H αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου αποτέλεσε και αποτελεί έναν από τους κύριους άξονες των συνδικαλιστικών θέσεων και διεκδικήσεων του κλάδου μας. Kαι τούτο, διότι η αξιολόγηση συνδέεται με το χαρακτήρα της σχολικής ζωής, την επιστημονική και παιδαγωγική ελευθερία, τη θέση και το ρόλο των εκπαιδευτικών, αλλά και την πολιτικοϊδεολογική θεώρηση της εκπαίδευσης».

Αυτές οι θέσεις μεταξύ άλλων πλειοψήφησαν ως προτάσεις της ΠΑΣΚΕ και των τότε ΣΥΝΕΚ. Η ΔΑΚΕ τότε δεν τις ψήφισε. Θέσεις που έρχονται σε αντίθεση με άλλη θέση του 8^ου συνεδρίου που επισημαίνει ότι « το προσωποπαγές, ιεραρχικό, γραφειοκρατικό και αυταρχικό σύστημα διοίκησης και εποπτείας της εκπαίδευσης (νόμος 2043/92), οποιαδήποτε μορφή αξιολόγησης του εκπαιδευτικού θα είναι αναπόφευκτα διαδικασία συμμόρφωσης και ελέγχου, που θα διαιωνίζει την ισχύουσα τάξη πραγμάτων.»

13^Ο Συνέδριο 2007

Ωστόσο με την πάροδο των χρόνων αλλάζουν οι συσχετισμοί δυνάμεων στην ΟΛΜΕ, αναδιατυπώνονται και οι θέσεις για όλα τα θέματα και επομένως για την αξιολόγηση. Έτσι οι θέσεις του 13^ου Συνεδρίου το 2007 είναι ξεκάθαρες και αντίθετες με την αξιολόγηση- χειραγώγηση και κατηγοριοποίηση των σχολείων, αλλά και με την «αποκέντρωση/αυτονομία».

Αναλυτικά: «Παιδαγωγική ελευθερία και δημοκρατία στο σχολείο με κατάργηση ολόκληρου του νομοθετικού πλαισίου με το οποίο επιχειρείται η «συμμόρφωση» – χειραγώγηση του εκπαιδευτικού.

Κατάργηση του «Καθηκοντολόγιου».

Όχι στην αξιολόγηση – χειραγώγηση των εκπαιδευτικών.

Όχι στην κοινωνική κατηγοριοποίηση των σχολείων μέσω της αξιολόγησης των σχολικών μονάδων.»

ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ 15ου ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ (ΙΟΥΝΗΣ 2011)

«Το εκπαιδευτικό κίνημα αγωνίζεται για τη δημοκρατία και την παιδαγωγική ελευθερία στο χώρο των σχολείων. Είμαστε κατηγορηματικά αντίθετοι και θα αντισταθούμε στη νέα αυταρχική διοικητική δομή, την αυτοαξιολόγηση και τη μετατροπή των διευθυντών σε αξιολογητές-μάνατζερς.

ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ 16ου ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΤΗΣ ΟΛΜΕ (Ιούλιος 2013)

Ι) Να μην περάσει οποιαδήποτε προσπάθεια εφαρμογής μηχανισμού αξιολόγησης που διαλύει εργασιακές – εκπαιδευτικές σχέσεις, κατηγοριοποιεί σχολεία, καθηλώνει μισθολογικά τους εκπαιδευτικούς και οδηγεί σε απολύσεις. Κανείς αξιολογητής στην τάξη.

Ακυρώνουμε στην πράξη τα μέτρα υλοποίησής της με συλλογική δράση Κατάργηση όλου του θεσμικού πλαισίου που αφορά στην αξιολόγηση.

Ως συνδικαλιστικό κίνημα αντιστεκόμαστε για να μην περάσει η αξιολόγηση – χειραγώγηση, που φέρνει την υποταγή, τη διάσπαση του κλάδου, τη μισθολογική καθήλωση, την άρση της μονιμότητας και τις απολύσεις. Αγωνιζόμαστε για την κατάργηση του ν.2986 και του καθηκοντολόγιου. Λέμε όχι στην «αυτοαξιολόγηση» και την αξιολόγηση της σχολικής μονάδας. Κανένας εκπαιδευτικός μέντορας – αξιολογητής. Δεν θα επιτρέψουμε, συλλογικά και με αλληλεγγύη, να μπει κανένας αξιολογητής στην τάξη. Απόσυρση του σχετικού σχεδίου ΠΔ.»

ΑΠΟΦΑΣΗ ΔΣ ΟΛΜΕ Αθήνα, 8/1/2014

ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΚΑΙ ΤΗ ΣΧΕΤΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΙΟ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

«Το Δ.Σ. της ΟΛΜΕ δηλώνει την αντίθεσή του στην απόφαση του Υπουργείου Παιδείας, να επιβάλλει σε όλα τα σχολεία, τον αντιδραστικό θεσμό της αυτοαξιολόγησης της σχολικής μονάδας και να προχωρήσει στην ατομική αξιολόγηση του εκπαιδευτικού.

Θεωρούμε ότι, με την αξιολόγηση και με τις σημερινές συνθήκες, της καπιταλιστικής κρίσης και της αποδόμησης και διαφοροποίησης του δημόσιου σχολείου, επιχειρείται να αθωωθούν οι κυβερνητικές ευθύνες για τις αντιεκπαιδευτικές πολιτικές αφού η αξιολόγηση επιχειρεί να μεταφέρει τα ταξικά αποτελέσματα της πολιτικής της Ε.Ε.-επιχειρήσεων-κυβέρνησης στο μαθητή, στον εκπαιδευτικό, στο γονιό, στη σχολική μονάδα.

Ταυτόχρονα εκτιμούμε ότι διαμέσου των διαφόρων αξιολογήσεων η Ε.Ε., το Υπουργείο Παιδείας και η Κυβέρνηση επιχειρούν:

1. Να υποβαθμίσουν και να συρρικνώσουν τη Δημόσια Δωρεάν παιδεία, να αλλοιώσουν τον ενιαίο χαρακτήρα της και να προωθήσουν το αυτόνομο, ταξικά διαφοροποιημένο σχολείο της ημιμάθειας, της Ε.Ε., των επιχειρήσεων και την κινητικότητας εκπαιδευτικών και μαθητών, στο οποίο θα επικρατεί η χορηγία, η εμπλοκή επιχειρηματικών φορέων, η χρηματοδότηση από τους γονείς, η διαφοροποίηση των σχολικών μονάδων, ο άκρατος ανταγωνισμός. Στη θέση της συνεργασίας των εκπαιδευτικών και των σχολείων, θα έχουμε μεμονωμένες σχολικές μονάδες που θα επιδιώκουν την επιβίωσή τους, υιοθετώντας πρακτικές προβολής και ανταγωνισμού. Αυτό θα οδηγήσει στην κατηγοριοποίηση σχολείων, εκπαιδευτικών και μαθητών οδηγώντας τελικά τα παιδιά εκτός σχολείου, στην κατάρτιση, τη μαθητεία και τελικά τη φθηνή εργασία.»

Σε αυτή την κατεύθυνση και η απόφαση της ΓΣ των προέδρων των ΕΛΜΕ (25/1/2014)

Αξιολόγηση και μνημονιακές πολιτικές συρρίκνωσης της δημόσιας εκπαίδευσης

Οι αποφάσεις αυτών των συνεδρίων (15^ου-16^ου) ήλθαν σαν απάντηση στις πολιτικές των κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ – ΝΔ που στο πλαίσιο των μνημονιακών πολιτικών υλοποίησαν τις  κατευθύνσεις του ΟΟΣΑ του ΔΝΤ της ΕΕ και του ΣΕΒ. Οι κυβερνήσεις αυτές με βασικό στόχο τη συρρίκνωση του δημόσιου σχολείου, κατάργησαν και συγχώνευσαν σχολεία, αύξησαν τον αριθμό των μαθητών στις τάξεις, αύξησαν το ωράριο των εκπαιδευτικών, προσπάθησαν να απολύσουν εκπαιδευτικούς μέσω της διαθεσιμότητας. Νομοθέτησαν το αντιδραστικό πλαίσιο της αξιολόγησης της σχολικής μονάδας και του εκπαιδευτικού με κύριους στόχους την κατηγοριοποίηση και την ιδιωτικοποίηση του δημόσιου σχολείου και την πειθάρχηση των εκπαιδευτικών. 

Οι ίδιες πολιτικές συρρίκνωσης του δημόσιου σχολείου εφαρμόζονται απ’ την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ (2015 – 2019) στη βάση των νέων μνημονίων που ψήφησαν από κοινού κυβέρνηση και κυβερνητική αντιπολίτευση. Προωθείται η περιφερειακή οργάνωση της εκπαίδευσης και η αυτόνομη λειτουργία του σχολείου. Η  κύρια ευθύνη αυτής της λειτουργίας μεταφέρεται στους εκπαιδευτικούς. Η «ελεύθερη επιλογή σχολείου» κύρια συνταγή των νεοφιλελεύθερων πολιτικών του ΟΟΣΑ και του ΣΕΒ και η εφαρμογή του χρηματικού κουπονιού μαθητή που θα αποτελεί το μέσο χρηματοδότησης αυτού του σχολείου είναι προ των πυλών και για τη β/βάθμια εκπαίδευση (ήδη εφαρμόζεται στους παιδικούς σταθμούς). Οι ηλεκτρονικές εγγραφές που ήδη έχουν ξεκινήσει στα ΕΠΑΛ και από φέτος ξεκινούν και στα ΓΕΛ αποτελούν κομμάτι αυτών των επιδιώξεων.

Η Αρχή Διασφάλισης Ποιότητας της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (ΑΔΙΠΔΕ) παραμένει ως κύριος εξωτερικός αξιολογητής του εκπαιδευτικού συστήματος. Μαζί με το ΙΕΠ και τα ΠΕΚΕΣ οργανώνουν και εξειδικεύουν τους αξιολογικούς στόχους που μπαίνουν στις σχολικές μονάδες απ’ το Υπουργείο Παιδείας και την Κυβέρνηση.  Η αξιολόγηση αποτελεί τον πολιορκητικό κριό, το κύριο εργαλείο, για την εφαρμογή των πολιτικών που θα οδηγήσουν στην «ελεύθερη επιλογή σχολείου» με «αντικειμενικό» τρόπο σύμφωνα με τις κατευθύνσεις του ΟΟΣΑ και του ΣΕΒ.  Οι πολιτικές αυτές οδηγούν στη διαφοροποιημένη χρηματοδότηση των σχολείων, τη μετατροπή του μαθητή σε πελάτη, την άμεση χρηματοδότηση των ιδιωτικών σχολείων  απ’ το δημόσιο κορβανά, την διαφοροποιημένη γνώση και το τσάκισμα των εργασιακών δικαιωμάτων των εκπαιδευτικών.

Επιχείρηση «νεκρανάστασης» της «καλής αξιολόγησης/αυτοαξιολόγησης» και του 8^ου Συνεδρίου

Το 2018 η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ ρίχνοντας στον κάλαθο των αχρήστων τις προεκλογικές υποσχέσεις για κατάργηση όλου του θεσμικού πλαισίου των προηγούμενων κυβερνήσεων για την αξιολόγηση προσπαθεί βαφτίζοντας το άσπρο μαύρο «να εμπεδώσει κουλτούρα αξιολόγησης» αναφερόμενη σε «αποτίμηση» «μη τιμωρητική αξιολόγηση» και άλλα. 

Σε αυτή την κατεύθυνση η πλειοψηφία στο ΔΣ της ΟΛΜΕ (ΣΥΝΕΚ – ΔΑΚΕ – ΠΕΚ) γράφει στα παλιά της τα παπούτσια τις ψηφισμένες θέσεις των Συνεδρίων ενάντια στην αξιολόγηση/αυτοαξιολόγηση και επιχειρεί τη «νεκρανάσταση» των θέσεων του 8^ου Συνεδρίου.  Στη συνεδρίαση του ΔΣ της ΟΛΜΕ την Τρίτη 8 του Μάη αυτή η πλειοψηφία σφράγισε τις πραξικοπηματικές ενέργειες που έκανε στη ΓΣ των προέδρων στις 28 Απρίλη.

Αυτή η ΓΣ προέδρων πήρε απόφαση με συντριπτική πλειοψηφία για την απόσυρση του σχεδίου νόμου της κυβέρνησης για τις δομές και την αξιολόγηση της σχολικής μονάδας και με πλειοψηφία 56% περίπου αποφάσισε την αποχή των εκπαιδευτικών από κάθε διαδικασία αξιολόγησης. Το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας για την αποχή των εκπαιδευτικών απ’ τις διαδικασίες αξιολόγησης δεν έγινε αποδεκτό πραξικοπηματικά απ’ την συγκεκριμένη πλειοψηφία επειδή δεν συγκεντρώνει τα 2/3 των ψήφων των ΕΛΜΕ (66,7%) που χρειάζεται για απεργία.

Στη συνέχεια απορρίπτει την πρόταση για να κηρύξει απεργία – αποχή από την αυτοαξιολόγηση επί υπουργίας Κ. Γαβρόγλου. (από τη λεγόμενη “αποτίμηση” και τον προγραμματισμό του εκπαιδευτικού έργου με βάση το άρθρο 47 του ν. 4547/2018.) (11 Ιούλη). Τάσσεται απροκάλυπτα υπέρ της εφαρμογής της αξιολόγησης της σχολικής μονάδας και του εκπαιδευτικού. Ανοίγει διάπλατα τις πόρτες για να περάσει και να εφαρμοστεί το σχέδιο νόμου της κυβέρνησης για την αξιολόγηση και  τις δομές  πειθάρχησης.

19^ο Συνέδριο Ιούλης 2019

ΣΥΝΕΚ – ΔΑΚΕ – ΠΕΚ απέρριψαν την πρόταση πάνω από 40 ΕΛΜΕ για κήρυξη απεργίας – αποχής από κάθε διαδικασία αξιολόγησης. Έστρωσαν, έτσι, το χαλί στην επόμενη κυβέρνηση να συνεχίσει την πολιτική της κατηγοριοποίησης των σχολείων και των εκπαιδευτικών, της προσαρμογής τους στις ανάγκες της αγοράς.

Συλλογικότητα – Αντίσταση

Παραφράζοντας τον Δ. Γληνό θα χαρακτηρίζαμε την αξιολόγηση ως τον «άταφο νεκρό» της εκπαίδευσης. Αν η κυβέρνηση και η συνδικαλιστική γραφειοκρατία θέλουν να πιστεύουν στη νεκρανάσταση της, οι εκπαιδευτικοί έχουν κάθε λόγο να τη θάψουν όσο πιο βαθιά γίνεται οριστικά και αμετάκλητα με τους αγώνες τους. Ούτε βήμα πίσω από τις θέσεις του 13^ου και άλλων συνεδρίων ενάντια στην αξιολόγηση – χειραγώγηση – κατηγοριοποίηση εκπαιδευτικών και σχολείων και την «αποκέντρωση/αυτονομία». Έτσι επιτελούν το παιδαγωγικό και κοινωνικό χρέος τους απορρίπτοντας το φθηνό, ευέλικτο, πειθαρχημένο σχολείο υποταγμένο στους νόμους της αγοράς και υπερασπιζόμενοι τον ενιαίο και δημόσιο χαρακτήρα του σχολείου για όλα τα παιδιά χωρίς φραγμούς και διακρίσεις.

*Ο Γιώργος Κ. Καββαδίας είναι φιλόλογος, μέλος της ΣΕ του περιοδικού «Αντιτετράδια της Εκπαίδευσης» και του «Εκπαιδευτικού Ομίλου».