του Γιώργου Κ. Καββαδία*

Πρόσφατα το υπουργείο Παιδείας ζητεί με εγκύκλιό του από τα λύκεια «να αναμορφωθεί το ωρολόγιο πρόγραμμα ώστε να ολοκληρωθεί η εξεταστέα ύλη των μαθημάτων που θα εξεταστούν γραπτά στις προαγωγικές και απολυτήριες εξετάσεις στο τέλος της χρονιάς».

Αυτό μεταξύ των άλλων συνιστά ομολογία του ΥΠΑΙΘ ότι η ύλη των μαθημάτων «δεν  βγαίνει» και καλούνται οι εκπαιδευτικοί «να τρέξουν» την ύλη θυσιάζοντας τον παιδαγωγικό τους ρόλο και την εκπαιδευτική διαδικασία στον βωμό των εξετάσεων και της «Τράπεζας Θυμάτων». Από την άλλη επανέρχεται η αναχρονιστική και αντιπαιδαγωγική αντίληψη του διαχωρισμού των μαθημάτων σε πρωτεύοντα και δευτερεύοντα. Σύμφωνα με τον κ. Α. Κόπτση, η αναπλήρωση συνήθως γίνεται με «κλέψιμο» ωρών από άλλα μαθήματα που διδάσκει ο ίδιος καθηγητής (π.χ. Νέα, Ιστορία). Μόνο τα εξεταζόμενα μαθήματα «μετράνε», μόνο η εξεταζόμενη γνώση είναι «γνώση».

Για το ΥΠΑΙΘ  «υπεύθυνοι για την ολοκλήρωση της ύλης είναι οι διδάσκοντες». Το ΥΠΑΙΘ αναζητά αποδιοπομπαίους τράγους και εξιλαστήρια θύματα για τους φορτώσεις τις δικές του αποκλειστικά ευθύνες. Ένοχοι δεν είναι οι εκπαιδευτικοί, αλλά οι «σοφοί» του ΥΠΑΙΘ που ευρισκόμενοι εκτός εκπαιδευτικής πραγματικότητας και σε γραφειοκρατικό περιβάλλον άγνοιας έχουν παραφορτώσει την ύλη, χωρίς να παίρνουν κάθε χρόνο υπόψη τους τις κοινωνικές και εκπαιδευτικές συνθήκες. Η ύλη για αυτούς είναι άθροισμα σελίδων και τίποτα παραπάνω. Είναι χαρακτηριστικό ότι τρία χρόνια τώρα δεν λαμβάνονται υπόψη οι κωμικοτραγικές συνθήκες τηλε-εκπαίδευσης και οι δραματικές μορφωτικές και ψυχολογικές επιπτώσεις στους μαθητές.  Έτσι η ύλη  των μαθημάτων, όχι μόνο δε μειώνεται, αλλά αυξάνεται.

Από την άλλη «οι αξιωματούχοι» του ΥΠΑΙΘ απαιτούν και διατάσσουν  τη διδασκαλία όλης της ύλης υπήρχαν χιλιάδες κενά εκπαιδευτικών σε βασικά μαθήματα με προσλήψεις αναπληρωτών έως και τον Νοέμβριο ή τον Δεκέμβριο., αλλά και εκατοντάδες μέχρι σήμερα! Έχουν μια στρατοκρατική λογική και πρακτική «απλής διεκπεραίωσης» τη ύλης που στέλνουν φιρμάνια ακόμα και σε εκπαιδευτικούς που απουσίαζαν για πολλές μέρες ακόμα και μήνες, λόγω σοβαρής ασθένειας και δεν αναπληρώθηκαν. Απαιτούν βάναυσα και απάνθρωπα να «τρέξουν την ύλη» ενοχοποιώντάς τους ταυτόχρονα.

Η ύλη δεν μπορεί να διδαχτεί επαρκώς, όπως ζητά η «διαταγή» του ΥΠΑΙΘ. Άλλωστε είναι κοινός τόπος ότι η  ύλη όλων των μαθημάτων στο Δημοτικό, στο Γυμνάσιο και το Λύκειο είναι υπέρογκη. Η ύλη ορισμένων μαθημάτων ειδικά των θετικών επιστημών αφορά σε θεματικές που σε χώρες του εξωτερικού διδάσκονται στα πρώτα πανεπιστημιακά έτη. Η διδασκαλία σχολικών εγχειριδίων και μαθημάτων μεταπηδά από τη μία τάξη στην άλλη χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι γνωστικές ικανότητες και το γνωστικό υπόβαθρο των παιδιών που ούτως ή άλλως βρίσκονται σε αναπτυξιακή νοητικά ηλικία.

Για τους γραφειοκράτες του ΥΠΑΙΘ «μετράει να βγει η ύλη». Δεν τους ενδιαφέρει ποια ύλη και πώς; Δεν τους ενδιαφέρει αν μπορούν όλοι οι μαθητές να εμπεδώσουν την ύλη. Δεν τους ενδιαφέρει ο εκπαιδευτικός που επιμένει στην εμπέδωση της προηγούμενης γνώσης, αν γνωρίζει ότι κάποιοι  -πολλοί ή λίγοι- δεν την έχουν εμπεδώσει. Δεν τους ενδιαφέρει  ο εκπαιδευτικός που προσαρμόζει το ρυθμό μάθησης στις ανάγκες των μαθητών, με σκοπό να εμπεδώσουν την ύλη όλοι οι μαθητές.  Γιατί τις υψηλότερες παιδαγωγικές και ανθρωπιστικές αξίες τις αγνοούν και τις παραγνωρίζουν οι γραφειοκράτες του ΥΠΑΙΘ, για αυτό άλλωστε κατέχουν αυτές τις θέσεις.

Η εφαρμογή της «Τράπεζας Θυμάτων» ακυρώνει τον εκπαιδευτικό και τη διδακτική του προσέγγιση, αυξάνει το άγχος των μαθητών, ευνοεί τη μαθητική διαρροή, λειτουργώντας ανασταλτικά για την ολοκλήρωση του Λυκείου από ένα σημαντικό ποσοστό μαθητών. «Πανελλαδικοποιεί» τις εξετάσεις όλων των τάξεων του Λυκείου, περιορίζοντας δραστικά τη δυνατότητα του εκπαιδευτικού να προσαρμόσει την εξέταση των μαθητών του στη βάση του επίπεδου τής κάθε τάξης, των ιδιαιτεροτήτων του σχολείου, της περιοχής κ.λπ.

Τα αιτήματα μαθητών και εκπαιδευτικών έχουν διατυπωθεί και τεκμηριωθεί.

Για την κατάργηση της Τράπεζας Θεμάτων και της ΕΒΕ.

Για προσαρμογή και διαφοροποίηση του προγράμματος σπουδών και δραστική μείωση της ύλης.

Η ύλη, η Τράπεζα Θεμάτων, η Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής και οι πανελλαδικές εξετάσεις είναι τα βασικά κομμάτια των ταξικών φραγμών της εκπαίδευσης. Η εκπαίδευση είναι μηχανισμός ταξικής επιλογής και ο βασικός ιδεολογικός μηχανισμός στο πλαίσιο του οποίου η ύλη, δηλαδή η γνώση δεν είναι ουδέτερη, αλλά αποτελεί και πολιτικό –  ιδεολογικό ζήτημα. Γενικότερα στο πλαίσιο του καπιταλιστικού συστήματος το εκπαιδευτικό σύστημα αποσκοπεί στην παροχή γνώσεων, ικανοτήτων, αλλά και πεποιθήσεων, νοοτροπιών και συμπεριφορών  που λειτουργούν για την αναπαραγωγή του.

Για αυτό διαχρονική αξία έχει η ρήση του Δ. Γληνού «η μόρφωση δεν είναι ζήτημα γνώσης, είναι ζήτημα ζωής.».

* Ο Γιώργος Κ. Καββαδίας είναι φιλόλογος στο 3ο ΓΕΛ Κερατσινίου, μέλος του ΔΣ της ΕΛΜΕ Πειραιά, μέλος της ΣΕ του περιοδικού «Αντιτετράδια της Εκπαίδευσης» και του Εκπαιδευτικού Ομίλου