Πότε και με ποια κριτήρια θεωρείται για τους μαρξιστές ένας πόλεμος δίκαιος και πότε άδικος;

“Θάνατος στον παγκόσμιο ιμπεριαλισμό”

[…]Ο μαρξισμός κάνει μια τέτοια ανάλυση και λέει: αν «η πραγματική ουσία» του πολέμου συνίσταται, λόγου χάρη, στην αποτίναξη του αλλοεθνικού ζυγού (πράγμα που είναι τυπικό κυρίως για την Ευρώπη του 1789-1871), τότε ο πόλεμος είναι προοδευτικός από την πλευρά του καταπιεζόμενου κράτους ή έθνους. Αν «η πραγματική ουσία» του πολέμου είναι το ξαναμοίρασμα των αποικιών, η διανομή της λείας, η αρπαγή ξένων εδαφών (τέτοιος είναι ο πόλεμος του 1914-1916), τότε η φράση για υπεράσπιση της πατρίδας είναι «καθαρή εξαπάτηση του λαού».

Πώς, όμως, να βρούμε την «πραγματική ουσία» του πολέμου, πώς να τον ορίσουμε; Ο πόλεμος είναι συνέχιση της πολιτικής. Πρέπει να μελετήσουμε την προπολεμική πολιτική, την πολιτική που οδηγεί και οδήγησε στον πόλεμο. Αν η πολιτική ήταν ιμπεριαλιστική, δηλαδή αν υπεράσπιζε τα συμφέροντα του χρηματιστικού κεφαλαίου, λήστευε και καταπίεζε αποικίες και ξένες χώρες, τότε και ο πόλεμος που πηγάζει απ’ αυτή την πολιτική είναι ιμπεριαλιστικός πόλεμος. Αν η πολιτική ήταν εθνικοαπελευθερωτική, δηλαδή αν έκφραζε ένα μαζικό κίνημα ενάντια στον εθνικό ζυγό, τότε ο πόλεμος που πηγάζει από μια τέτοια πολιτική είναι εθνικοαπελευθερωτικός πόλεμος.

Ο μικροαστός δεν καταλαβαίνει ότι ο πόλεμος είναι «συνέχιση της πολιτικής» και γι’ αυτό περιορίζεται να λέει ότι «ο εχθρός επιτίθεται», «ο εχθρός εισέβαλε στη χώρα μου», χωρίς να εξετάζει γιατί διεξάγεται ο πόλεμος, από ποιες τάξεις και για ποιον πολιτικό σκοπό. Ο Π. Κίεβσκι ξεπέφτει εντελώς στο επίπεδο ενός τέτοιου φιλισταίου, όταν λέει, ορίστε, οι Γερμανοί κατέλαβαν το Βέλγιο, ώστε από την άποψη της αυτοδιάθεσης «έχουν δίκιο οι Βέλγοι σοσιαλπατριώτες» ή: οι Γερμανοί κατέλαβαν ένα μέρος της Γαλλίας, ώστε «ο Γκεντ μπορεί να είναι ικανοποιημένος», επειδή «εδώ πρόκειται για έδαφος κατοικημένο από ένα δοσμένο έθνος» (και όχι από ξένο έθνος).

Για το μικροαστό το σπουδαίο είναι πού βρίσκονται τα στρατεύματα, ποιος νικάει τώρα. Για το μαρξιστή, το σπουδαίο είναι γιατί διεξάγεται ο δοσμένος πόλεμος, που στη διάρκειά του μπορούν να νικούν πότε τα στρατεύματα του ενός και πότε του άλλου.

Γιατί διεξάγεται τούτος ο πόλεμος; Αυτό το δείχνει η απόφασή μας (που παίρνει υπόψη της την πολιτική των εμπόλεμων δυνάμεων, πολιτική που ακολούθησαν επί δεκαετίες πριν από τον πόλεμο). Η Αγγλία, η Γαλλία και η Ρωσία πολεμούν για τη διατήρηση των αρπαγμένων αποικιών και την καταλήστευση της Τουρκίας κτλ. Η Γερμανία για να αποσπάσει αποικίες για τον εαυτό της και αν ληστέψει και η ίδια την Τουρκία κτλ. Ας δεχτούμε πως οι Γερμανοί παίρνουν ακόμη και το Παρίσι και την Πετρούπολη. Θ’ αλλάξει μ’ αυτό ο χαρακτήρας του πολέμου; Καθόλου. Ο σκοπός των Γερμανών -και αυτό είναι ακόμη σπουδαιότερο: η πολιτική που θα εφαρμοστεί με τη νίκη των Γερμανών- θα είναι τότε η απόσπαση αποικιών, η κυριαρχία πάνω στην Τουρκία, η αρπαγή περιοχών ξένων εθνών, λχ της Πολωνίας κτλ, ωστόσο δε θα είναι καθόλου η εγκαθίδρυση αλλοεθνικού ζυγού πάνω στους Γάλλους ή στους Ρώσους. Στην πραγματική του ουσία τούτος ο πόλεμος δεν είναι εθνικός, αλλά ιμπεριαλιστικός. Μ’ άλλα λόγια: ο πόλεμος δε γίνεται επειδή η μια πλευρά προσπαθεί ν’ αποτινάξει τον εθνικό ζυγό, ενώ η άλλη τον υπερασπίζει. Ο πόλεμος γίνεται ανάμεσα σε δύο ομάδες καταπιεστών, ανάμεσα σε δύο ληστές για το πώς θα μοιραστούν τη λεία, ποιος θα ληστέψει την Τουρκία και τις αποικίες.

Κοντολογίς: ο πόλεμος ανάμεσα σε ιμπεριαλιστικές μεγάλες δυνάμεις (δηλαδή σε δυνάμεις που καταπιέζουν μια ολάκερη σειρά ξένους λαούς, που τους τυλίγουν με τα δίχτυα της εξάρτησης από το χρηματιστικό κεφάλαιο κτλ) ή σε συμμαχία μ’ αυτές, είναι ιμπεριαλιστικός πόλεμος. Τέτοιος είναι ο πόλεμος του 1914-1916. Η «υπεράσπιση της πατρίδας» σ’ αυτόν τον πόλεμο είναι απάτη, είναι δικαίωσή του.

Ο πόλεμος από μέρους των καταπιεζομένων (λχ των αποικιακών λαών) ενάντια στις ιμπεριαλιστικές, δηλαδή στις καταπιεστικές δυνάμεις είναι πραγματικά εθνικός πόλεμος. Αυτός είναι δυνατός και τώρα. Η «υπεράσπιση της πατρίδας» από μέρους της εθνικά καταπιεζόμενης χώρας ενάντια στην εθνικά καταπιέζουσα δεν είναι απάτη, και οι σοσιαλιστές δεν είναι διόλου ενάντια στην «υπεράσπιση της πατρίδας» σ’ έναν τέτοιο πόλεμο.

Η αυτοδιάθεση των εθνών είναι το ίδιο με τον αγώνα για πλήρη εθνική απελευθέρωση, για πλήρη ανεξαρτησία, ενάντια στις προσαρτήσεις και οι σοσιαλιστές δεν μπορούν να παραιτηθούν από έναν τέτοιο αγώνα -όποια μορφή κι αν πάρει, μέχρι και την εξέγερση ή τον πόλεμο- χωρίς να πάψουν να είναι σοσιαλιστές.[…]

Πηγή: Σχετικά με τη γελοιογραφία του μαρξισμού και τον «ιμπεριαλιστικό οικονομισμό», Άπαντα τ.30, σελ. 79-85, Αύγουστος-Οκτώβρης 1916