Από το μακρινό 1992, η διακήρυξη του Φράνσις Φουκουγιάμα, με το βιβλίο του «Το τέλος της Ιστορίας και ο τελευταίος άνθρωπος», ότι η Ιστορία φτάνει σε ένα τέλος-τελείωση με το καλύτερο δυνατό αλλά εφικτό σύστημα, το σύστημα της αγοράς και της αστικής δημοκρατίας, αντηχεί σαν ιδεολογική ηχώ και αντανάκλαση της αυτοπεποίθησης των νικητών του Ψυχρού Πολέμου. Η γεμάτη αυτοπεποίθηση διακήρυξή του δεν άντεξε πολύ στη δοκιμασία του χρόνου – αποδείχτηκε ένα ιδεολογικό επίχρισμα μικρού βεληνεκούς. Τρεις δεκαετίες μετά, η ιδεολογική πραμάτεια του νεοφιλελεύθερου δυτικού καπιταλισμού δεν πουλιέται ούτε στις λαϊκές. Αφησε όμως μια παρακαταθήκη: η τελείωση της Ιστορίας θα είναι αναγκαστικά ατελής, αλλά «η μόνη εφικτή».

Στα επόμενα χρόνια, πολλοί προσπάθησαν να βγουν από τη δύσκολη θέση επικαλούμενοι αυτές τις «ατέλειες». Ο πρώην υπουργός της Ν.Δ. Γιώργος Βουλγαράκης «φιλοσοφικοποίησε» μια τέτοια «ατέλεια» το 2008 με την περίφημη και έμπλεη πολιτικού κυνισμού φράση του: «νόμιμο αλλά όχι ηθικό». Τη λαμπρή αυτή παράδοση συνεχίζει τώρα ο Κυριάκος Μητσοτάκης επικαλούμενος τη «νομιμότητα» της παρακολούθησης του τηλεφώνου του κ. Ανδρουλάκη, αλλά και άγνοια, η οποία –και μόνο αυτή– ευθύνεται για το γεγονός ότι επιτράπηκε στη «νομιμότητα» να λειτουργήσει.

Μικροί και ασήμαντοι πολιτικοί ταγοί του «μεγάλου νοήματος» του Φράνσις Φουκουγιάμα, αποκαλύπτουν ωστόσο περισσότερο από όσο θα ήθελαν αυτό το νόημα. Ο Βουλγαράκης μάς έκανε να σκεφτούμε ότι η νομιμότητα μπορεί να είναι ανήθικη. Ο Μητσοτάκης μάς μαθαίνει ότι η νομιμότητα μπορεί να μην είναι πολιτικώς ορθή κι ακόμη περισσότερο ότι ένας πρωθυπουργός μπορεί να διασφαλίζει το πολιτικά ορθό παρακάμπτοντας τη νομιμότητα. Η νομιμότητα, λοιπόν, μπορεί να είναι και ανήθικη και μη νόμιμη και παρακάμψιμη! Διότι νόμιμο είναι εν τέλει ό,τι διασφαλίζει τα κέρδη των ολίγων και η εξουσία που τα εγγυάται… Ο Τραμπ και ο Ορμπαν, ο Μητσοτάκης και ο Μακρόν, σωστά κατάλαβαν το «μεγάλο νόημα» του Φουκουγιάμα…

Πάνος Κοσμάς