Η απόφαση του πολωνικού Συνταγματικού Δικαστηρίου που αμφισβητεί την υπεροχή του Δικαίου της ΕΕ, σε σχέση με το εθνικό Δίκαιο της Πολωνίας και την εξουσία του Δικαστηρίου της ΕΕ φέρνει σε τροχιά σύγκρουσης τη Βαρσοβία με τις Βρυξέλες. Ήδη ορισμένοι κάνουν λόγο για ενδεχόμενο Polexit. Σύμφωνα με την απόφαση, τα άρθρα 1 και 19 της Συνθήκης της ΕΕ δεν είναι συμβατά με το πολωνικό Σύνταγμα.
Αφορμή αποτέλεσε η προώθηση αλλαγών στο πολωνικό δικαστικό σύστημα από την κυβέρνηση του εθνικιστικού κόμματος «Νόμος και Δικαιοσύνη» (PiS) το οποίο αρκετές φορές έχει έρθει σε αντιπαράθεση με την Κομισιόν στο πλαίσιο παζαριών για τη θέση της Πολωνίας στην ΕΕ.
Δεδομένου επίσης ότι η Πολωνία αποτελεί έναν από τους στενότερους συμμάχους των ΗΠΑ, η οποία πολλές φορές βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της αντιρωσικής πολιτικής στην ανατολική Ευρώπη, η απόφαση αυτή έχει και ευρύτερες γεωπολιτικές διαστάσεις. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι η κίνηση αυτή γίνεται την ώρα που ολοκληρώθηκε ο αγωγός φυσικού αερίου Nord Stream 2 ο οποίος φέρνει πιο κοντά Γερμανία και Ρωσία ή ανοίγει η συζήτηση για την «στρατηγική αυτονομία» της ΕΕ με φόντο τη συνθήκη AUKUS και τη συζήτηση για τη στάση που πρέπει να κρατήσει ο Δυτικοευρωπαϊκός ιμπεριαλισμός στη διαπάλη ΗΠΑ και Κίνας.

Η πολωνική απόφαση θα τεθεί σε ισχύ μόνο εάν δημοσιευθεί στην επίσημη εφημερίδα της κυβέρνησης. Ο Πολωνός πρωθυπουργός Ματέους Μοραβιέτσκι δήλωσε πως «η απόφαση επιβεβαίωσε μόνο αυτό που υπάρχει στο σύνταγμά μας, δηλαδή ότι ο Βασικός Νόμος υπερισχύει έναντι άλλων πηγών δικαίου». Χαιρέτισε την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου σημειώνοντας ότι «θέλουμε μια κοινότητα σεβασμού και όχι μια ομάδα κάποιων που είναι ίσοι και άλλων που είναι πιο ίσοι». Για να προσθέσει πως: «Αυτό είναι το είδος της Ένωσης που επιθυμούμε και αυτή την Ένωση θα δημιουργήσουμε», ξεκαθαρίζοντας παράλληλα ότι η Πολωνία θέλει να παραμείνει «στην ευρωπαϊκή οικογένεια κρατών».
Ο υφυπουργός Δικαιοσύνης Σεμπάστιαν Καλέτα, μιλώντας στην Die Welt, υποστήριξε ότι «το Πολωνικό Συνταγματικό Δικαστήριο αποφάσισε αυτό που είχε ήδη αποφασίσει το Γερμανικό Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο το 2009 και το 2019, δηλαδή ότι η ΕΕ δεν έχει αρμοδιότητες στην οργάνωση του δικαστικού σώματος στη Γερμανία».

Η απόφαση αυτή δημιούργησε πολιτική ένταση στην Πολωνία ενώ αντικυβερνητικές συγκεντρώσεις έγιναν σε διάφορες πόλεις της χώρας, στις οποίες καλούσε ο ηγέτης της αντιπολίτευσης Ντόναλντ Τουσκ. Τα φιλοκυβερνητικά μέσα ενημέρωσης κατήγγειλαν τον πρώην πρωθυπουργό και πρώην πρόεδρο του Συμβουλίου της ΕΕ, ως «εμπρηστή που επέστρεψε από τις Βρυξέλλες για να αποσταθεροποιήσει την Πολωνία» παίζοντας το επικοινωνιακό χαρτί της «εθνικής αξιοπρέπειας».
Σφοδρές ήταν οι αντιδράσεις και από τη μεριά των Βρυξελλών χωρίς να λείπει και ο προβληματισμός γι’ αυτή την εξέλιξη. Η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν τόνισε ότι «ανησυχεί πολύ». Σε ό,τι αφορά την ουσία της υπόθεσης, ήταν ξεκάθαρη πως: «Οι πολίτες της ΕΕ και οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην Πολωνία χρειάζονται τη νομική βεβαιότητα ότι οι κανόνες της ΕΕ και οι αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου εφαρμόζονται πλήρως στην Πολωνία».

Η αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Καταρίνα Μπάρλεϊ, ζήτησε να επιβληθούν οικονομικές κυρώσεις στη Βαρσοβία. «Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν πρέπει να επιτρέψει στο πολωνικό κυβερνών κόμμα PiS να αφήσει αυτό το φράγμα να σπάσει», τόνισε στην Die Welt και πρόσθεσε πως: «Δεν επιτρέπεται να δοθούν δισεκατομμύρια στη Βαρσοβία από το ευρωπαϊκό ταμείο για την αντιμετώπιση της πανδημίας, αλλά και να παγώσουν και οι άλλες χρηματοδοτήσεις».
Ο υπουργός Εξωτερικών του Λουξεμβούργου Ζαν Άσελμπορν απείλησε ότι «η Πολωνία παίζει με τη φωτιά», ενώ ο υπουργός Ευρωπαϊκών Θεμάτων, Κλ. Μπον, ξεκαθάρισε πως η απόφαση αποτελεί «επίθεση κατά της ΕΕ» και πως «υπάρχει κίνδυνος de facto εξόδου (σ.σ. της Πολωνίας) από την ΕΕ», αν και ο ίδιος δεν το επιθυμεί.

Στο ίδιο μήκος κύματος και το Ευρωπαϊκό Λαϊκό κόμμα σχολίασε ότι «το παράνομο Συνταγματικό Δικαστήριο της Πολωνίας έθεσε τη χώρα σε δρόμο προς το Polexit».
Το θέμα για την ΕΕ δεν είναι μόνο η Πολωνία, αλλά αν θα κοπεί ο «βραχνάς» σε όσες χώρες έχουν ανάλογες βλέψεις να ακολουθήσουν τον «πολωνικό δρόμο» ή θα περάσει ο «τσαμπουκάς» της Βαρσοβίας. Ακόμη και αν τελικά επέλθει ένας προσωρινός συμβιβασμός, αυτές οι διεργασίες αποτυπώνουν τις σφοδρές αντιθέσεις και τους ανταγωνισμούς στο εσωτερικό της ΕΕ και επιτείνουν τις φυγόκεντρες τάσεις και τα διαλυτικά φαινόμενα που επιταχύνθηκαν με το Brexit και φαίνονται πως συνεχίζονται με τον ένα ή τον άλλο τρόπο.
Θα τολμήσουν άραγε να ακολουθήσουν το δρόμο της Πολωνίας πχ. η Σλοβενία και η Ουγγαρία; Ήδη, η τελευταία εξέφρασε την υποστήριξή της στη Βαρσοβία και κάλεσε την ΕΕ «να σεβαστεί τα όρια της κυριαρχίας των κρατών μελών».

πηγή: Λαϊκός Δρόμος