Πολιτικές γελοιογραφίες της δεκαετίας του 1950 από το θρυλικό σατιρικό σοβιετικό περιοδικό «Κροκοντίλ» (δηλ. «Κροκόδειλος»). Εβδομήντα περίπου χρόνια μετά, οι γελοιογραφίες αυτές είναι δραματικά επίκαιρες.

Το «Κροκοντίλ» εκδόθηκε για πρώτη φορά τον Αύγουστο του 1922 και απολάμβανε απίστευτη δημοτικότητα στη Σοβιετική Ένωση. Εμπνευστής και πρώτος του αρχισυντάκτης ήταν ο Κονσταντίν Στεπάνοβιτς Γιερεμέγιεφ, ο οποίος καθοδηγούσε και τη συντακτική ομάδα της «Πράβντα» ήδη από το 1912.

Από τις απόψεις που ακούστηκαν για την ονομασία του περιοδικού, η πλέον δημοφιλής ήταν ότι μια καθαρίστρια, όταν είδε τη μεγάλη ακαταστασία -από αποτσίγαρα, στάχτες κλπ- που άφησαν οι δημοσιογράφοι στις πρώτες συναντήσεις για το στήσιμο του περιοδικού, τους «στόλισε» με τον χαρακτηρισμό… «κροκόδειλοι».

Όπως κι αν έγιναν όμως τα πράγματα, το «Κροκοντίλ» -που δεν ήταν ούτε το πρώτο, ούτε το μοναδικό σατιρικό περιοδικό- έγινε το μακροβιότερο και εκείνο που αγκαλιάστηκε περισσότερο από τους λαούς της ΕΣΣΔ. Εκδιδόταν τρεις φορές το μήνα, με το μέσο όρο του τιράζ του να αγγίζει τα 6,5 εκατομμύρια φύλλα.

Ανάμεσα στις μεγάλες «πένες» που εκφράστηκαν στις σελίδες του ήταν ο Μαγιακόφσκι, ο Ιλιά Ιλφ, ο Γιεβγκένι Πετρόφ, ο Μιχαήλ Ζοστσένκο κ.ά. και διάσημοι γελοιογράφοι όπως ο Μπόρις Εφίμοφ, ο Κωνσταντίνο Ελισέεφ, ο Κουκρυνίκ κ.ά., ενώ ακόμη και ο σπουδαίος Σοστακόβιτς συνέθεσε το 1965 ένα μουσικό έργο βασισμένο σε μια δημοφιλή στήλη του περιοδικού!

Το «Κροκοντίλ» σατίριζε καυστικά τα μπουρζουάδικα ήθη, τους κουλάκους, τους γραφειοκράτες, τους «υπερεπαναστάτες». Παρακολουθούσε τη σοσιαλιστική οικοδόμηση και με τη σάτιρά του παρουσίαζε τις αδυναμίες, τα λάθη και τις παραλείψεις, με στόχο την ενδυνάμωση του σοσιαλισμού.

Μετά από πρόταση του Μαξίμ Γκόρκι, το περιοδικό έδωσε προσοχή και στο ζήτημα της σύγκρισης του κόσμου του σοσιαλισμού από τη μια πλευρά και του καπιταλισμού και του ιμπεριαλισμού από την άλλη. Έτσι προβαλλόταν ανάγλυφα η ανωτερότητα του σοσιαλισμού και των πανανθρώπινων αξιών.

Η δεκαετία του ’90 ήταν μια δύσκολη περίοδος για το θρυλικό σατιρικό περιοδικό. Ήδη το 1992, άρχισε να εμφανίζεται μόνο μία φορά το μήνα, αφού ξαφνικά βρέθηκε στην ανάγκη να αγοράζει τα πάντα για την έκδοσή του, εκεί που το σοβιετικό κράτος πρόσφερε δωρεάν και αφειδώς χαρτί, τυπογραφεία κλπ. Η κυκλοφορία του έπεσε στα 50.000 αντίτυπα. Το 2000 το περιοδικό έκλεισε λόγω οικονομικών προβλημάτων.

«Κροκοντίλ», Νο 03-04, 1953 – Σκίτσο: Y. Ganf,

(Το πιάτο της Δημόσιας Υγείας, της Παιδείας, των Τεχνών και των Επιστημών παραμένει άδειο ενώ το πιάτο του Πολέμου γεμίζει με χρήμα)

«Κροκοντίλ», Νο 19-20, 1950

«Κροκοντίλ», Νο 26-27, 1950 – Σκίτσο: L. Brodaty

Το κείμενο στο πάνω μέρος της αφίσας σημαίνει: Να μετατραπεί η Κορέα σε έρημη ζώνη!

Στο κάτω μέρος: Να μετατραπεί η έρημος σε καρποφόρα γη!