Σ.ΕΚ.Α.

Σύλλογος Εκτάκτων Αρχαιολόγων

Κυβέρνηση και ΥΠΠΟΑ εμπλουτίζουν το νόημα

πατριωτισμού και επαναπατρισμού

Δεν έχασαν χρόνο. Τον Αύγουστο του 2019, κυβέρνηση και το ΥΠΠΟΑ, αποφάσιζαν να «δανειστούν»(!) για λογαριασμό της Ελλάδας, μια (λεηλατημένη από τους Γάλλους) μετόπη του Παρθενώνα, η οποία από το 1788 βρισκόταν στο Μουσείο του Λούβρου. Με αυτόν τον τρόπο θα εορτάζαμε πολιτιστικώς τα συμπληρωμένα 200 χρόνια από την έναρξη του Αγώνα της …Ανεξαρτησίας. Παρεμπιπτόντως, η μετόπη αυτή, παρά τη δέσμευση της Γαλλικής κυβέρνησης, δεν ήρθε ποτέ στην Ελλάδα. Το ΥΠΠΟΑ δεν έβγαλε κάποια ανακοίνωση για αυτό το φιάσκο υποτέλειας.

Στο όνομα της διαφήμισης της χώρας μας στο εξωτερικό, στο τέλος του 2020, το ΥΠΠΟΑ ψήφιζε τη δυνατότητα μακροχρόνιου «δανεισμού» (έως και 50 έτη!) ελληνικών αρχαιοτήτων σε Μουσεία και Συλλογές του εξωτερικού. Μάλιστα η αρχική νομοθετική πρόταση προέβλεπε δανεισμό διάρκειας ενός αιώνα (!). Ας σημειωθεί ότι ο εκπατρισμός των αρχαιοτήτων ευνοείται από τα παράλληλα σχέδια της υπουργού Λ. Μενδώνη για μετατροπή κρατικών Μουσείων σε Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου.

Στο τέλος του 2021 το ΥΠΠΟΑ υποδεχόταν από το Παλέρμο της Ιταλίας, με τη μορφή αντιδανείων ορισμένου χρόνου, άλλο λεηλατημένο θραύσμα (από τον λίθο VI) της ανατολικής ζωφόρου του Παρθενώνα. Ευτυχώς, έπειτα από «γόνιμο διάλογο μεταξύ της Κυβέρνησης της Σικελίας και της Ελληνικής Κυβέρνησης» το Νέο Μουσείο Ακρόπολης θα είχε την τύχη να κρατήσει για πάντα το αρχαίο Γλυπτό, πανηγυρίζοντας την «παραχώρησή του…» (sic) από την γείτονα, και διευκρινίζοντας, μάλλον ανακριβώς ή/και αναληθώς: «…χωρίς δηλαδή να περιλαμβάνονται όροι όπως δωρεά, δάνειο ή αγορά, τους οποίους έχει πάντοτε απορρίψει η Ελλάδα».

Πάντως ακριβώς την ίδια περίοδο, τέλος 2021, για το κυρίως λεηλατημένο κομμάτι των Γλυπτών του Παρθενώνα που εκτίθεται, ήδη από το 1817, στο Βρετανικό Μουσείο (18 εναέτια αγάλματα, 15 μετόπες, καθώς και περίπου 50 λίθοι της ζωφόρου που καλύπτουν συνολικό μήκος 75 μέτρων), η προσέγγιση του Πρωθυπουργού επαναλάμβανε το σκεπτικό ενός πρακτικού δανεισμού μας ή ενός ταυτόχρονου (αντι-)δανείου, με αρχαιότητες …μόνο από την πλευρά της Ελλάδας: «Στο τέλος της ημέρας, η διαφωνία μας δεν περιορίζεται στην ιδιοκτησία ή τη νομιμότητα» και «Η Ελλάδα είναι έτοιμη από την πλευρά της να επιτρέψει να εκτεθούν στο Βρετανικό Μουσείο κάποια από τα πλέον εμβληματικά δημιουργήματα παγκοσμίως, έργα τέχνης, που ουδέποτε έχουν βρεθεί εκτός Ελλάδας».

Τον Ιούνιο του 2022, ο Σύλλογος Εκτάκτων Αρχαιολόγων (ΣΕΚΑ) δημοσίευε ανακοίνωσή του με τίτλο ««Σε λίγες ημέρες στα Christie’s», παρουσιάζοντας έναν μακρύ κατάλογο αρχαιοτήτων της πολιτιστικής μας κληρονομιάς που έβγαινε κυριολεκτικά στο σφυρί, και καταγγέλλοντας, για πολλοστή φορά, ότι «οι προς πώληση αρχαιότητες αποτελούν προϊόντα λεηλασίας και αρπαγής, και καμία «σύννομη» αγοραπωλησία τους, καμία «τυπική» διαδικασία και καμία ιδιοκτησία δεν μπορεί και δεν πρέπει να αναγνωρίζεται σε βάρος τους. Στην πραγματικότητα, όταν αναφερόμαστε σε οίκους δημοπρασιών που διαχειρίζονται αρχαιότητες, μόνο επιφανειακά νομικίστικα προσχήματα τους διακρίνουν από τους καθαρόαιμους κλεπταποδόχους. Οι οίκοι δημοπρασιών έχουν μετατραπεί στο εργαλείο εκείνο που «νομιμοποιημένα» μεταφέρει μοναδικά δημιουργήματα της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς σε ιδιωτικές προθήκες. Για να το πετύχουν αυτό, οι οίκοι μετατρέπουν τα ευρήματα της αρχαιοκαπηλίας σε «έργα τέχνης», καμώνονται πως δεν γνωρίζουν την προέλευση των αρχαιοτήτων που κάθε φορά αγοράζουν, και δημοπρατούν. Για την ακρίβεια, εξυπηρετούνται όταν τα αρχαία αντικείμενα δεν έχουν ταυτότητα».

Αξίζει να σημειωθεί ότι, παραδόξως, το ΥΠΠΟΑ απάντησε στην ανακοίνωση του ΣΕΚΑ (ίσως επειδή η καταγγελία γνώριζε ιδιαίτερη προβολή, καθότι άγγιζε μια σχετικώς άθικτη παθογένεια), και σημείωσε μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα:

«…κρίνοντας ότι η αγωνία για την τύχη των παράνομα διακινηθέντων ελληνικών πολιτιστικών αγαθών είναι κοινή, σας καλούμε ανεπιφύλακτα σε κάθε πιθανή συνεργασία στην προσπάθεια αυτή (…) Ας μας επιτραπεί επίσης να σας αναφέρουμε ότι η διεκδίκηση κινητών μνημείων άνευ επαρκούς και σαφούς τεκμηρίωσης της παράνομης διακίνησής τους, όχι μόνο αντίκειται στο υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο και στις διεθνείς συμβάσεις που έχει κυρώσει η ελληνική πολιτεία, αλλά ελλοχεύει και τον κίνδυνο να εγερθεί απαίτηση αποζημίωσης εις βάρος του Ελληνικού Δημοσίου από τους Οίκους Δημοπρασιών για συκοφαντική δυσφήμιση ή διαφυγόντα κέρδη. (…) Εν κατακλείδι, το ΥΠΠΟΑ χειρίζεται τα εν λόγω θέματα με την απαιτούμενη αξιοπιστία, εντός των πλαισίων των Διεθνών Συμβάσεων και κανόνων δεοντολογίας, χωρίς να παρασύρεται από οποιαδήποτε πολιτική ή επικοινωνιακή εκμετάλλευση των θεμάτων αυτών».

Σήμερα, κυβέρνηση και ΥΠΠΟΑ, σχεδόν με διαδικασίες κατεπείγοντος, φέρουν για ψήφιση στη Βουλή νομοσχέδιο για την «Κύρωση της συμφωνίας μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, του Μητροπολιτικού Μουσείου της Νέας Υόρκης και του Ινστιτούτου Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού του Ντέλαγουερ σχετικά με την επιστροφή στην Ελλάδα ιδιωτικής συλλογής αρχαιοτήτων 161 αρχαιοτήτων του κυκλαδικού πολιτισμού, ευρισκόμενης στη Νέα Υόρκη και την έκθεση αυτής στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης». Πρακτικώς, κυβέρνηση και ΥΠΠΟΑ, επιτρέπουν να μένουν σε χέρια ιδιωτών προϊόντα λαθρανασκαφών και παράνομης διακίνησης. Από τη Συλλογή «Στερν», στο Ίδρυμα Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού «Ντέλαγουερ», και από εκεί στην …πάτρια γη, Αμερική. Αφού εμπλούτισαν την έννοια του πατριωτισμού, εμπλουτίζουν και την έννοια του επαναπατρισμού, με τη διαφορά ότι οι αρχαιότητες για τον επόμενο μισό αιώνα θα έχουν πατρίδα τους το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης.

Καταγγέλλουμε την πρακτική εκποίηση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς από κυβέρνηση και ΥΠΠΟΑ!

Δεν «δανειζόμαστε» τα δημιουργήματα της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, ούτε αναγνωρίζουμε «παραχώρησή» τους από τους διεθνείς άρπαγες! Η επαναφορά τους είναι υποχρέωση, όχι παραχώρηση, της Αγγλίας, Γαλλίας, Ιταλίας!

Να επιστραφούν στη χώρα μας όλες οι κλεμμένες λεηλατημένες αρχαιότητες!

Όχι στα νομικίστικα προσχήματα που καλύπτουν τις αγοραπωλησίες αρχαιοτήτων στους διεθνείς οίκους δημοπρασιών!

Καταγγέλλουμε δημόσια την αποικιοκρατική συμφωνία που αφορά τον εκπατρισμό 161 μοναδικών κινητών μνημείων της πολιτιστικής μας κληρονομιάς!