«Εκείνα τα χρόνια το αριστερό κίνημα στα Γιάννενα δεν ήταν ιδιαίτερα αναπτυγμένο. Οι τσαγκάρηδες και λίγοι τυπογράφοι ήταν οργανωμένοι σε σωματείο. Μαζί τους και ορισμένοι προοδευτικοί μικροκαταστηματάρχες. Αυτοί οι λίγοι είχαν κατορθώσει να εκδώσουν την εβδομαδιαία εφημερίδα «Νέος Αγών», εφημερίδα των Εφέδρων Πολεμιστών. Πέντε – έξι φύλλα της κυκλοφόρησαν και μετά οι Στρατιωτικές Αρχές σταμάτησαν την έκδοση της.
Η Ομάδα αυτή τόλμησε να κάνει μνημόσυνο για την Ρόζα Λούξεμπουργκ και τον Καρλ Λίμπνεχτ μέσα στη Μητρόπολη Ιωαννίνων. Οι πιο τολμηροί από αυτούς κυκλοφορούσαν στην πόλη φορώντας στραβά την τραγιάσκα τους και με ένα κόκκινο μαντήλι στην επάνω τσέπη του σακακιού τους, εικόνα που σόκαρε τη συντηρητική κοινωνία της πόλης καθώς ο κομμουνιστής ήταν συνώνυμο του αλήτη και του ψευτοπαλληκαρά…» Π. Αποστολίδης «Όσα θυμάμαι»
Κατά τη διάρκεια του 1920 στα Γιάννενα δραστηριοποιείται το Πανηπειρωτικό Εργατικό Κέντρο, το οποίο αποτελείται από 8 σωματεία με ζωντανή την παρουσία των κομμουνιστών. Την ίδια εποχή κυκλοφορούν στα Γιάννενα δύο ημερήσιες εφημερίδες και δύο δισεβδομαδιαίες. Το 1922 κυκλοφορεί για πρώτη φορά η αριστερή εφημερίδα των τσαγκάρηδων “Ο Άνθρωπος” και το 1924 η εφημερίδα «Νέος Αγών», και αυτή αριστερής προέλευσης και κατεύθυνσης (πολιτικό όργανο της “Πανηπειρωτικής Ένωσης Παλαιών Πολεμιστών” στην περιοχή)
Την πρωτοχρονιά του 1925, ο σημαντικότερος πυρήνας των κομμουνιστών της πόλης, μαζί με φίλους του κόμματος και των σοσιαλιστικών ιδεών, βρίσκονται φυλακισμένοι κάτω από άθλιες συνθήκες, στον Ακραίο και στα κρατητήρια του αστυνομικού τμήματος.
Πιο συγκεκριμένα κατά τις 20 και 21 Δεκ. του 1924 θα συλληφθούν τα ηγετικά στελέχη του τοπικού παραρτήματος της Ένωσης Παλαιών Πολεμιστών (βρίσκεται κάτω από την επιρροή του ΚΚΕ), που ταυτόχρονα ήταν και εκδότες της εφημερίδας «Νέος Αγών», μαζί με μέλη του πυρήνα της τοπικής κομματικής οργάνωσης και μερικούς γνωστούς αριστερούς της πόλης. Το γεγονός αυτό μας δείχνει τις ζυμώσεις που πραγματοποιούνται στην πόλη των Ιωαννίνων πάνω σε κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο και ειδικότερα μετά τα τραγικά αποτελέσματα της καθοδηγούμενης από τον ιμπεριαλισμό μικρασιατικής εκστρατείας. Η εφημερίδα «Νέος Αγών» περιέχει μαχητική αρθρογραφία για τα τοπικά θέματα ζητάει παροχές αναφερόμενη στα προβλήματα και τις διεκδικήσεις των ανάπηρων πολεμιστών της τυχοδιωκτικής αυτής εκστρατείας και για τους εργάτες και διαχωρίζει τη θέση της από τα αστικά κατεστημένα της πόλης.
Στις 9 το βράδυ τις 20 Δεκ. 1924, άντρες της χωροφυλακής εισβάλουν στα γραφεία του Νέου Αγώνος, που ήταν πάνω απτό Πάνθεον, και συλλαμβάνουν τους: Ανδρέα Βενέτη(στέλεχος του ΚΚΕ), Νίκο Μαυρομάτη(στέλεχος του ΚΚΕ και συνδικαλιστή του Εργ. Κέντρου), τον Βασίλη Μαρτσέκη. Την επόμενη μέρα συλλαμβάνουν τους: Γ. Βράσκο (πρώην έφεδρο υπολοχαγό μηχανικό), Πέτρο Αποστολίδη(γιατρό που υπηρέτησε ως ανθυπιατρός στη Μ. Ασία), Πέτρο Μπάμπο (συνδικαλιστή τυπογράφο), Αχιλ.Μακρή, Ιωσήφ Ηλία( Γιωσέφ Ελιγιά) γνωστό λογοτέχνη της πόλης κ.α. Ο υπεύθυνος της εφημερίδας «Νέος Αγών» , Βασίλης Καρασκόγιας στέλεχος του ΚΚΕ, θα συλληφθεί της επόμενες μέρες. Η πρώτη δίκη, για 5 άτομα εκ των συλληφθέντων, θα γίνει στο στρατοδικείο Ιωαννίνων στις 24 Δεκ. και θα χαρακτηριστεί από την αποχώρηση των δικηγόρων υπεράσπισης, καθώς το δικαστήριο αρνείται να διερευνήσει το γεγονός ότι τους συλληφθέντες τους παρακολουθούσαν από την εμπιστευτική υπηρεσία του Φρουραρχείου και ότι στην ουσία στήνεται γι αυτούς προβοκάτσια. Ως ποινές ορίζονται 1 έως 4 χρόνια φυλάκισης. Οι κατηγορούμενοι στις 25 Ιουλίου 1925 θα αθωωθούν σε 2 βαθμό από το στρατοδικείο Πάτρας. Οι υπόλοιποι συλληφθέντες θα συνεχίσουν να ανακρίνονται για μέρες χωρίς απόδοση κατηγορίας. Στο μεταξύ γίνονται και άλλες συλλήψεις πρώην εφέδρων μέλη του σωματείου των Παλαιών Πολεμιστών στο χωρίο Πεδινή.
Αφορμή τυπικά για τις συλλήψεις ήταν η παράνομη συνάθροιση πάνω από 3 άτομα χωρίς άδεια για συνέλευση συλλόγου. Η ουσία όμως βρίσκονταν αλλού συγκεκριμένα με τις κινητοποιήσεις των καπνεργατών στη Μακεδονία. Εργάτες και άλλοι συμπαραστέκονταν στον αγώνα αυτό με βάση το κάλεσμα του Εργατικού Κέντρου Καβάλας που είχε στείλει προκηρύξεις σε όλες τις εργατικές οργανώσεις της Ελλάδας . Στα Γιάννενα καθώς δεν είχαν σημαντική εμπειρία, έβαλαν τις προκηρύξεις από μια σε κάθε φύλλο της εφημερίδας «Νέος Αγών» και για τις υπόλοιπες ειδοποιήθηκαν να συγκεντρωθούν σύντροφοι το βράδυ στο γραφείο της εφημερίδας και να σκεφτούν πως θα τις μοιράσουν. Εκεί τους συνέλαβαν. Στο κατηγορητήριο επίσης θα βρεθούν πλήθος ετερόκλητων στοιχείων, από την προκήρυξη των καπνεργατών της Καβάλας ως και ότι στο ιατρείο του Αποστολίδη-ο οποίος στη συνέχεια κατηγορήθηκε ότι ήταν αρχηγός των κομμουνιστών – βρέθηκαν διάφορα όπλα που θα χρησιμοποιούνταν για την ανατροπή του καθεστώτος καθώς και τρία βιβλία του Λένιν.
Όμως βαρύτητα δίνονταν στις μαρτυρίες των χωροφυλάκων και αξιωματικών που δήλωναν συνεχώς ότι οι συλληφθέντες είναι κομμουνιστές. Ο τοπικός τύπος στην πλειοψηφία του, έδειξε συμπάθεια στους συλληφθέντες όχι μόνο γιατί ήταν αποδεκτοί στην κοινωνία των Ιωαννίνων, αλλά γιατί γνώριζαν ότι υπαίτιος της δεινής κατάστασης της περιοχής δεν ήταν το ΚΚΕ.
Οι περισσότεροι από τους συλληφθέντες δεν θα οδηγηθούν τελικά σε δίκη και θα απελευθερωθούν τον Γενάρη του 1925. Αυτοί θα συντάξουν μια επιστολή προς τα τοπικά μέσα, όπου αναρωτιούνται γιατί πρέπει να διώκονται στον 20 αιώνα άνθρωποι για τις ιδέες τους, θέτοντας έτσι το όριο του αντικομμουνιστικού κυνηγιού που έχει εξαπλωθεί σε όλη την Ελλάδα. Μάλιστα ο Ριζοσπάστης στις 15 και 16 Γεν. θα πάρει την επιστολή-διαμαρτυρία και θα την εντάξει σε ένα ευρύτερο πλαίσιο καμπάνιας δίνοντας στο γεγονός έτσι με πανελλαδική έκταση.
Ο Πέτρος Αποστολίδης στο βιβλίο του «Όσα θυμάμαι» τονίζει ότι: «Το κίνημα πήρε μπροστά μετά τη φυλάκιση τη δική μου, του Γιοσέφ Ελιγιά, του Βράσκου, του Κούση, του Μπάρκη, του Καρασκόγια, του Μπάμπου και την καταδίκη από το Στρατοδικείο σε θάνατο του Ανδρέα Βενέτη και των τεσσάρων συντρόφων».
Και τώρα δυο κουβέντες για ορισμένες σημαντικές προσωπικότητες της κομμουνιστικής αριστεράς στα Γιάννενα. Τον Πέτρο Αποστολίδη γιατρό αφροδισιολόγο που παρ ότι δεν ήταν μέλος του ΚΚΕ θα χαρακτηριστεί επικίνδυνος κομουνιστης θα κυνηγηθεί για τις ιδέες του θα ενταχθεί στο ΕΑΜ με τον πόλεμο. Θα γίνει ο πρώτος κόκκινος δήμαρχος μετά την απελευθέρωση της πόλης 1944-45.
Τον Βασίλη Καρασκόγια ψυχή του τοπικού παραρτήματος σωματείου παλαιών πολεμιστών. Μετέχει στο πανελλαδικό όργανο του που είναι υπό την επιρροή του ΚΚΕ και είναι από τα σημαντικότερα στελέχη του κόμματος την περίοδο του μεσοπολέμου που γέννησε η πόλη. Αυτός θα φέρει στον κομματικό κύκλο τον Άγγελο Χατζή αδερφό του λογοτέχνη Δ. Χατζή. Ο Άγγελος Χατζής θα εκτελεστεί το καλοκαίρι του 1948 μετά από καταδίκη του εκτάκτου στρατοδικείου στην υπόθεση Ευτυχίας Πρίντζου και δεκάδων άλλων κομμουνιστών και αριστερών της πόλης.
Τον Περικλή Καρασκόγια αδερφό του Βασίλη νεώτερο στη ηλικία. Είχε καταδικαστεί σε 10 μηνών φυλάκιση για παράβαση του «ιδιώνυμου». Σε μια συγκέντρωση σήκωσε κόκκινη σημαία. Τον έπιασαν, τον έσπασαν στο ξύλο και τον δίκασαν με την παραπάνω ποινή. Συμμετείχε με άλλα ηγετικά στελέχη του ΚΚΕ στη γνωστή απόδραση των Φυλακών Συγγρού το 1931.
Τον Δημήτρη Χατζή γιο του Γεώργιου Χατζή, ποιητή (έγραφε με το ψευδώνυμο Πελλερέν) και εκδότη της εφημερίδας Ήπειρος όπου εκδίδονταν και ο «Νέος Αγών». Γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, χωρίς να μπορέσει να ολοκληρώσει τις σπουδές του για οικονομικούς λόγους. Το 1932 ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή με μαρξιστικούς κύκλους και το 1935 εντάχθηκε στο Κ.Κ.Ε. στα Γιάννενα. Ένα χρόνο αργότερα τον συνέλαβε η αστυνομία του Μεταξά και το δικτατορικό καθεστώς τον εξόρισε στη Φολέγανδρο (επέστρεψε το 1937). Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής εντάχτηκε στο ΕΑΜ και στη συνέχεια βγήκε στο αντάρτικο · συνεργάστηκε με τον αντιστασιακό τύπο και στη συνέχεια με την εφημερίδα Ελεύθερη Ελλάδα, στην οποία παρέμεινε ως υπεύθυνος σύνταξης ως το κλείσιμό της (1947). Το καλοκαίρι του 1947 εξορίστηκε στην Ικαρία. Μετά το τέλος του εμφυλίου κατέφυγε ως πολιτικός πρόσφυγας αρχικά στη Ρουμανία και στη συνέχεια στην Ουγγαρία. Επέστρεψε οριστικά το καλοκαίρι του 1975, όταν ακυρώθηκαν οι δυο καταδίκες σε θάνατο για λιποταξία, που τον βάρυναν από την εποχή του εμφυλίου. Η λογοτεχνική του δραστηριότητα ενταγμένη στο σοσιαλιστικό ρεαλισμό άφησε μεγάλες παρακαταθήκες για το κίνημα και την πόλη του τα Γιάννενα.

Γιάννης Μακρίδης