Μία από τις δέκα πιο σημαντικές δίκες στη νομική ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο επίσημος τίτλος της είναι «Πολιτεία του Τενεσί κατά του Τζον Τόμας Σκόουπς». Εντάσσεται στο πλαίσιο της διαμάχης μεταξύ «δημιουργιστών» και «δαρβινιστών». «Δημιουργιστές» ονομάζουμε όσους συντάσσονται με την άποψη της Εκκλησίας ότι η δημιουργία του κόσμου είναι αποτέλεσμα της Θείας Χάριτος. Σήμερα, η θέση αυτή, τουλάχιστον στις ΗΠΑ, έχει μετασχηματισθεί στη θεωρία του ευφυούς σχεδιασμού, που υποστηρίζει ότι στην αρχή της εξέλιξης του Σύμπαντος υπήρξε ένα υπερφυσικό σχέδιο, μια επέμβαση του Δημιουργού Θεού. Οι «Δαρβινιστές» αποδέχονται τη θεωρία του βρετανού φυσιοδίφη Κάρολου Δαρβίνου (1809-1882), που υποστηρίζει ότι τα ζωικά και φυτικά είδη προέκυψαν από την αργή εξέλιξη απλούστερων μορφών ζωής, με γενετικές μεταλλάξεις και με τη φυσική επιλογή. Μια θεωρία που είναι γενικά αποδεκτή από την επιστημονική κοινότητα.
ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ
Στις 13 Μάρτη του 1925 απαγορεύεται στο Τενεσί των ΗΠΑ η διδασκαλία της θεωρίας της εξέλιξης του Δαρβίνου στα σχολεία.
Ο δάσκαλος Τζον Σκόουπς αγνοεί την απαγόρευση και διώκεται ποινικά στη γνωστή «Δίκη του πιθήκου».
Έπειτα από 8 μέρες το δικαστήριο τον βρίσκει ένοχο και του επιβάλει χρηματική ποινή.
Η Δίκη των Πιθήκων, όπως έμεινε γνωστή στην Ιστορία («Η Πολιτεία του Τενεσί κατά του Τζον Τόμας Σκόουπς»), έλαβε χώρα τον Ιούλιο του 1925, στο Ντέιτον του Τενεσί. Η δίκη αποτέλεσε σημείο καμπής στις ΗΠΑ για τη θεωρία της Εξέλιξης, καθώς ο καθηγητής γυμνασίου Σκόουπς δικάστηκε επειδή παρέβη νόμο της Πολιτείας του Τενεσί διότι δίδαξε στους μαθητές του τον Δαρβίνο. Η Αμερικανική Ενωση για τις Πολιτικές Ελευθερίες σκόπιμα ζήτησε από τον Σκόουπς να παραβεί τον νόμο Μπάτλερ, ο οποίος απαγόρευε τη διδασκαλία της δαρβινικής εξέλιξης στα σχολεία του Τενεσί, και επέμενε στην κατά γράμμα ερμηνεία των Γραφών.
Ο Σκόουπς κρίθηκε ένοχος και του επεβλήθη πρόστιμο 100 δολαρίων, ποσό ιδιαίτερα σημαντικό για την εποχή.
Οι δικηγόροι του Σκόουπς υπέβαλαν έφεση, υποστηρίζοντας, μεταξύ άλλων, ότι ο νόμος ήταν αντισυνταγματικός καθώς ευνοούσε μία συγκεκριμένη θρησκευτική ομάδα. Η έφεση απορρίφθηκε, όπως όμως και το πρόστιμο των 100 δολαρίων λόγω μιας νομικής λεπτομέρειας, και εκεί έληξε η Δίκη των Πιθήκων.
Η πλάστιγγα έγειρε θεαματικά υπέρ του Δαρβίνου το 1958, όταν βάσει νόμου -υπό τον φόβο ότι το εκπαιδευτικό σύστημα των ΗΠΑ είχε μείνει πίσω σε σχέση με αυτό της ΕΣΣΔ- τα σχολικά εγχειρίδια Βιολογίας έπρεπε να τονίζουν τη σημασία της εξέλιξης. Το 1967 ο νόμος Μπάτλερ καταργήθηκε.