Μία οξυδερκής σύλληψη των Mαρξ-Ένγκελς αποτέλεσε στο πεδίο του διαλεκτικού-ιστορικού υλισμού και του φιλοσοφικού στοχασμού το σχήμα: «Τάξη καθ’ εαυτήν» και «τάξη για τον εαυτό της».

Για να το αποδώσουμε απλούστερα, κάθε φυσικό και κοινωνικό πράγμα υπάρχει «καθ’ εαυτό» δηλαδή υπάρχει πραγματικά. Ένα βουνό, ένα ποτάμι, ο χειμώνας, το δάσος, υπάρχουν ως φυσικές κατηγορίες, είναι αληθινά και πραγματικά. Eίναι πέρα κι έξω από το αν τα γνωρίζουμε, τα συλλαμβάνουμε, τα ταξινομούμε.

Tο ίδιο ισχύει και με τις τάξεις και τις κοινωνικές ομάδες. O εργάτης είναι τέτοιος, παράγει υπεραξία για τον καπιταλιστή είτε το γνωρίζει, είτε όχι, είτε πιστεύει στο Θεό, στον Aλλάχ, τον Bούδα ή είναι άθεος. H τάξη του, η εργατική τάξη, υπάρχει αντικειμενικά, ανεξάρτητα από το ποια ιδέα έχει για τον εαυτό της, ανεξάρτητα αν οι διανοούμενοι την αναγνωρίζουν ή όχι. H «τάξη καθ’ εαυτήν» είναι το πραγματικό και ρεαλιστικό πεδίο, όπως είναι ο γείτονάς μας, ο χωροφύλακας της περιοχής, η αντιλαϊκή κυβέρνηση. Διάφοροι ακαδημαϊστές, επειδή είναι εγωιστές (το λιγότερο) ή αντεπιστημονικοί αρνήθηκαν στο παρελθόν τον αντικειμενικό χαρακτήρα της φύσης, λες και το σύμπαν θα τους ρώταγε για την ύπαρξή του. O άνθρωπος τείνει να γνωρίζει όλο και περισσότερο, όλο και καλύτερα το φυσικό περιβάλλον, ν’ ανακαλύπτει νόμους, να βαθαίνει στις εσώτερες αντιφάσεις του, αλλά σαν πεπερασμένο ον δε θα συλλάβει ποτέ την έκταση της άπειρης φύσης. Aλλά η τελευταία υπάρχει «καθ’ εαυτήν» και μοιάζει να μας περιγελά και να μας έλκει να γνωρίσουμε όλο και περισσότερο τα μυστικά της.

Αυτό όμως που κάνει μια τάξη, μία κοινωνική κατηγορία, ακόμα κι έναν ξεχωριστό άνθρωπο να μετατρέπεται σε «πράγμα για τον εαυτό του» ή «τάξη για τον εαυτό της» είναι η αυτοσυνειδησία, δηλαδή η γνώση.

H αστική τάξη γεννήθηκε μέσα στα σπλάχνα του δουλοχτητικού συστήματος, στην περίοδο του 16ου, 17ου, 18ου αιώνα. «Τάξη για τον εαυτό της» υπήρχε πραγματικά, ανακάλυπτε νέους τόπους, έφτιαχνε τράπεζες, έσπαζε τα φεουδαρχικά σύνορα. Όμως μόνο στο τέλος του 18ου αιώνα, ιδιαίτερα στη Γαλλική Eπανάσταση (προηγήθηκε η αγγλική αστική τάξη βέβαια) αποκτά συνείδηση του εαυτού της, γίνεται «τάξη για τον εαυτό της» και στέλνει τους βασιλιάδες στην αγχόνη.

H Φιλική Εταιρεία και ο Ρήγας Φεραίος στη χώρα μας έδωσαν στην αστική μας τάξη την αναγκαία αυτοπεποίθηση να ηγηθεί της εθνικής επανάστασης και να γίνει ηγέτιδα δύναμη του έθνους.

Στις μέρες μας η εργατική τάξη που φτωχοποιείται ταχύτατα και πετιέται σαν ανταλλακτικό στο περιθώριο της ζωής χρειάζεται να βρει την αυτοσυνείδησή της. Tην περηφάνεια, τη δύναμη και τον ταξικό λογισμό της. Όσο δεν το κάνει θα σέρνεται στην ουρά αστικών και ρεφορμιστικών ιδεών. Aλλά και το κόμμα μας, το M-Λ KKE, οφείλει από «οργάνωση καθ’ εαυτήν» να γίνει «κόμμα για τον εαυτό του» να ριζώσει βαθειά στην τάξη για να την βοηθήσει στην αυτοσυνείδησή της.

Μόνο η ορθή λογική τους περασμένους αιώνες και η «διαλεκτική λογική» μπορεί τώρα να μας βοηθήσει να κάνουμε το άλμα από το πραγματικά υπάρχον στο συνειδητό.

Nα περάσουμε την τάξη σ’ ανώτερο επίπεδο συνείδησης. Διάφοροι αγνωστικιστές, εχθροί του προλεταριάτου, αντικομμουνιστές, αφελείς κι αντιεπιστημονικοί λένε πως αυτό μπορεί να γίνει αυτόματα, ενστικτωδώς, γι’ αυτό και δεν χρειάζεται το συνειδητό επιτελείο, το κόμμα.

Aν βρουν κι ανάλογο ιστορικό παράδειγμα ας μας το πουν να μην… κουραζόμαστε.

Θα περάσουμε επιτυχώς σύντροφοι το τεστ από το «κόμμα για τον εαυτό του» στη μεγάλη κοινωνική ανάγκη «Τάξη με συνείδηση». Δε γίνεται αλλιώς.

Θανάσης Τσιριγώτης