Δεν χρειάζονται μαντικές ικανότητες για να προβλέψει ακόμα και ο πλέον αδαής, ότι ο παγκόσμιος ορίζοντας έχει σκοτεινιάσει επικίνδυνα. Οι νέες συμφωνίες, με τις αποχωρήσεις, τις προσθήκες, τους διαχωρισμούς, τις  επικυρώσεις, τις «ομοφωνίες», οδηγούν σε νέες επικίνδυνες ανακατατάξεις το παγκόσμιο γεωπολιτικό σκηνικό και προκειμένου τα ιμπεριαλιστικά κράτη να σχηματίσουν μέτωπα, ανάλογα με τα συμφέροντα της αστικής τους τάξης. Προφανώς, το υπόβαθρο πάνω στο οποίο ακουμπά το πολιτικό σκηνικό, είναι η οικονομία. Μία οικονομία, που ήδη βρίσκεται σε ύφεση και απ’ όσο φαίνεται δεν απέχει πολύ από το ξέσπασμα μίας νέας παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης πριν ακόμα κλείσει ο προηγούμενος κύκλος της. Σε όλες τις Εκθέσεις και αναλύσεις των ιμπεριαλιστικών Οργανισμών (ΟΟΣΑ, ΔΝΤ, ΟΗΕ, Ε.Ε., κ.α.) δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στο θέμα της «κορύφωσης της ανάπτυξης», ενώ παράλληλα, όλοι οι επιμέρους σχηματισμοί (BRICS, NAFTA, E.E., ΠΟΕ, ΑΡΕC, κλπ.) επιχειρούν να διαμορφώσουν μηχανισμούς απορρόφησης των επερχόμενων παγκόσμιων οικονομικών κλυδωνισμών από μία νέα επικείμενη κρίση.

***

Πάνω σε αυτό το πλαίσιο, στο προχθεσινό Eurogroup (19/11) συζητήθηκαν θέματα «εμβάθυνσης» της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης (ΟΝΕ), δηλαδή η πρόταση για ξεχωριστό προϋπολογισμό της ευρωζώνης, η τραπεζική ενοποίηση και η μεταρρύθμιση-μετατροπή του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) σε Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο.

Το όλο πρόβλημα ξεκινά από το ευρωπαϊκό τραπεζικό κατεστημένο και την τεράστια συσσώρευση-έκθεση των ευρωπαϊκών τραπεζών σε ομόλογα κρατικών χρεών και τοξικά παράγωγα. Το δευτερεύον θέμα των «κόκκινων» δανείων, συνολικού ευρωπαϊκού ύψους 1,1 τρις €, αναγορεύεται σαν κύρια αιτία του ετοιμόρροπου χρηματοπιστωτικού συστήματος. Ο λόγος αυτής της αντιμετάθεσης, όπου υποδεικνύονται σαν ένοχοι τα θύματα του Συμφώνου Σταθερότητας, δεν είναι άλλος από την συγκάλυψης των ασύλληπτων λαθροχειριών και απάτης, του συνόλου των ευρωπαϊκών τραπεζών. Αρκεί να πούμε πως η έκθεση σε τοξικά παράγωγα, του γερμανικού χρηματοπιστωτικού κολοσσού της Deutsche Bank, φτάνει το ασύλληπτο πόσο των 55 τρις € ή τα δύο τρίτα του παγκόσμιου ΑΕΠ!!! Κι αυτό αφορά μία και μόνον τράπεζα. Και όπως είναι γνωστό, το πόσο στοίχισε η διάσωσή της από την κυβέρνηση Α. Μέρκελ με χρήματα του γερμανικού λαού, δεν ανακοινώθηκε ποτέ…

Αλλά και πως άραγε να γίνει η τραπεζική ενοποίηση όταν γενικά οι τραπεζικές μετοχές υποτιμούνται δραματικά, ενώ ήδη έχει προκύψει πρόβλημα βιωσιμότητας των κρατικών χρεών (συνολικά γύρω στα 7,5 τρις €) και άρα και των ομολόγων  που δίνονται στις τράπεζες για άντληση ρευστού;

Σε ό,τι αφορά τον «κοινό» Προϋπολογισμό της Ευρωζώνης, η γαλλογερμανική πρόταση, έχει σαν απώτερο στόχο τον απόλυτο δημοσιονομικό έλεγχο των ασθενέστερων κρατών-μελών από τα δύο ισχυρότερα. Αυτό άλλωστε αποδεικνύει το δήθεν δικαίωμα των κρατών-μελών να προτείνουν κάθε χρόνο  «προγράμματα προς χρηματοδότηση».

Στο μεταξύ, μαίνονται οι διαφωνίες των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων αλλά και των κορυφαίων κοινοτικών οργάνων (όπως το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, και η Κομισιόν), που εστιάζουν όχι μόνο στα τεχνικά προβλήματα της ενοποίησης του τραπεζικού συστήματος, αλλά και στη δημιουργία ευρωπαϊκού στρατού, στην αναζήτηση ενεργειακών λύσεων, στην προοπτική εκμετάλλευσης νέων πλουτοφόρων πηγών ανά την Υφήλιο, στις διαφορετικές πολιτικές αντιλήψεις για τη μελλοντική λειτουργία της Ευρωζώνης, μέσα στο πλέγμα του ασίγαστου νομισματικού και εμπορικού πολέμου και των παγκόσμιων ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων. Ανεξάρτητα από το ποια θα είναι η τελική έκβαση της «εμβάθυνσης» που βρίσκεται σε εξέλιξη μεταξύ των εκπροσώπων του ευρωπαϊκού χρηματιστικού κεφαλαίου, είναι φανερό ότι οι ερμηνείες των ευρωπαϊκών αντιπαραθέσεων είναι πολλές και έχουν να κάνουν είτε με την υπεράσπιση της «ευρωπαϊκής ιδέας» -που μεταφράζεται στα επιμέρους συμφέροντα-, είτε με την προσπάθεια να αποφύγουν τις παγκόσμιες αναταράξεις που δημιουργεί ο εμπορικός πόλεμος κυρίως με τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό, είτε με τη δημιουργία ενός κατάλληλου μηχανισμού για την απόκρουση του πολέμου στον κυβερνοχώρο, είτε με τις ανησυχίες για τις πιθανές επιπτώσεις μιας νέας καπιταλιστικής κρίσης, είτε… Κυρίως  όμως με την ετοιμόρροπη συνοχή της ίδιας της Ε.Ε.

***

Ωστόσο, και από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού τα οικονομικά μηνύματα εκπέμπουν σήμα κινδύνου. Την περασμένη Δευτέρα στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης, η κατάσταση στους κλάδους υψηλής τεχνολογίας και κατασκευαστικό επιδεινώθηκε. Οι μετοχές της Apple (-4%), της Amazon (-5%), Netflix (-5,5%), Nvidia (-12%), Alphabet (-3,8%) και του Facebook (-5,7%) οδήγησαν τον τεχνολογικό δείκτη Nasdaq σε πρωτοφανή πτώση. Το ίδιο και ο βιομηχανικός δείκτης Dow Jones. Η πτώση της Wall Street επηρέασε άμεσα και τα ευρωπαϊκά Χρηματιστήρια, ιδίως στον κλάδο υψηλής τεχνολογίας. Οι γνωστοί «αναλυτές» της Wall Street αναζητούν τις αιτίες του νέου κραχ, είτε στις δηλώσεις του Αμερικανού αντιπροέδρου Μ. Πένς για συνέχιση της ισχύος των δασμών σε κινεζικά εμπορεύματα μετά την κατάρρευση των συνομιλιών στο πλαίσιο του APEC, είτε στον αντίκτυπο της νομισματικής πολιτικής της Fed στην πραγματική οικονομία, είτε στις αναταράξεις στην Ε.Ε. με το Brexit και την Ιταλία, κ.α.

Δυο μέρες πριν, στις 17/11, η Κίνα ανακοίνωσε ότι διαθέτει αποδείξεις για την παραβίαση των αντιμονοπωλιακών κανόνων από τη Samsung, τη SK Hynix, τη Micron Technology και άλλες τεχνολογικές εταιρείες που δεν ανέφερε.

Στο μεταξύ οι κοινωνικές ανισότητες βαθαίνουν, παρά την προσπάθεια της κυβέρνησης Τραμπ να πείσει ότι το κατά κεφαλή εισόδημα αυξήθηκε. Γιατί η βιτρίνα της «δημιουργικής στατιστικής» δεν μπορεί να κρύψει τη φριχτή πραγματικότητα που βιώνουν καθημερινά εκατομμύρια Αμερικανών. Και αυτή η πραγματικότητα αναβλύζει από κάθε πόρο του συστήματος. Αρκεί να πούμε ότι α) το σύνολο των εισοδημάτων που συγκεντρώνουν οι 250.000 πιο πλούσιοι Αμερικανοί, είναι ίσο με το σύνολο των εισοδημάτων που συγκεντρώνουν 150 εκατομμύρια φτωχών Αμερικανών, β) Το 10% των πλουσιότερων Αμερικανών κατέχει το 48,5% των συνολικών εισοδημάτων και γ) το 30% των επιχειρηματικών κερδών παραμένει επισήμως αφορολόγητο. Από την άλλη πλευρά η φτώχια στις ΗΠΑ παρουσιάζει ιδιαίτερη έξαρση καθώς οι άνθρωποι που «ζουν» με 1 δολάριο τη μέρα έχουν ξεπεράσει τα 36 εκατομμύρια του λαού!

Ο τεράστιος όγκος των προϊόντων υψηλής τεχνολογίας που παράγεται καθημερινά και ασταμάτητα, κινούμενος από την απληστία του κέρδους, σε συνδυασμό με την αδυναμία αγοραστικής δύναμης του λαού, συσσωρεύει απούλητα στις αποθήκες βουνά τέτοιων εμπορευμάτων. Αυτή η ραγδαία ανάπτυξη της τεχνικής και της τεχνολογίας, που σηματοδοτεί την αύξηση της οργανικής σύνθεσης του κεφαλαίου, δημιουργεί ταυτόχρονα και την πτωτική τάση του μέσου ποσοστού κέρδους των εκμεταλλεύσεων. Έτσι, η εγγενής τάση των καπιταλιστών για μηχανοποίηση, τεχνική και τεχνολογική ανάπτυξη της παραγωγής, μειώνει τη χρησιμοποιούμενη ποσότητα ζωντανής εργασίας, τη μόνη πηγή δημιουργίας αξίας και υπεραξίας και επιβάλλει αναγκαστικά μια πτωτική τάση στο ποσοστό κέρδους. Την πτώση του μέσου ποσοστού κέρδους οι καπιταλιστές επιχειρούν να αντισταθμίσουν με την αύξηση της μάζας της παραγωγής, με βέβαιο αποτέλεσμα –αργά ή γρήγορα- την υπερσυσσώρευση εμπορευμάτων (ή και κεφαλαίων) που οδηγούν στην κρίση. Και αυτή η εικόνα μεταφέρεται στα Χρηματιστήρια και στην πτώση των μετοχών. Έτσι, η κρίση παρουσιάζεται αναπόφευκτα σαν προϊόν της υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου και παραγωγής και είναι αποτέλεσμα της τυπικής λειτουργίας του καπιταλιστικού συστήματος και όχι κάποιων λαθεμένων δηλώσεων ή θεσμικών μεταβολών.

***

Είναι γεγονός πως το χρηματιστικό κεφάλαιο, προχωρά με τις σύμφυτες με το σύστημα, απάτες, διαπλοκές, παράνομες και παράτυπες κινήσεις, όπως λχ. την «δημιουργική» λογιστική της παραποίησης των λογιστικών βιβλίων, των πλαστών συμβολαίων προχρονολογημένων εξαγορών τίτλων, των υπερτιμήσεων των τιμών των μετοχών, πολύ πέρα από τα όρια των πραγματικών δυνατοτήτων του, ελπίζοντας ότι η άνοδος των αγορών και η κερδοφορία θα καλύψουν τις λαθροχειρίες και τις απάτες. Κάτι τέτοιο όμως δεν συμβαίνει καθώς η οικονομικοπολιτική σκακιέρα τροποποιείται καθημερινά με συνεχείς αμοιβαδοειδείς κινήσεις των ιμπεριαλιστικών πόλων προς στην αναζήτηση λύσεων που να εξυπηρετούν τα συμφέροντά τους. Και έτσι το παγκόσμιο σκηνικό καταλήγει στους ενδοϊμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς για τη διείσδυση σε «νέες» αγορές, για το ξαναμοίρασμα των σφαιρών επιρροής και των πλουτοπαραγωγικών πηγών.

Για τον κυρίαρχο αμερικάνικο ιμπεριαλισμό, στο φόντο του σκηνικού προβάλλουν ο έλεγχος των πετρελαϊκών πηγών, η αποσταθεροποίηση του Ιράν, ο ασφυκτικός έλεγχος της Βαλκανικής, η αναστάτωση στον αραβικό κόσμο, η αποθέωση των στρατιωτικών εξοπλισμών, ο νομισματικός πόλεμος, η παγκόσμια κυριαρχία. Ωστόσο, απέναντι στην αδηφάγο διάθεσή του συναντά την ίδια ιμπεριαλιστική αρπακτική φύση των άλλων ανταγωνιστών του: της Ρωσίας, της Κίνας, της Ε.Ε.

«…Γι’ αυτό οι “διϊμπεριαλιστικές” ή “υπεριμπεριαλιστικές” συμμαχίες στην καπιταλιστική πραγματικότητα και όχι στη χυδαία μικροαστική φαντασία των άγγλων παπάδων ή του Γερμανού “μαρξιστή” Κάουτσκι –με οποιαδήποτε μορφή και αν κλείνονται αυτές οι συμμαχίες, με τη μορφή ενός ιμπεριαλιστικού συνασπισμού εναντίον ενός άλλου ιμπεριαλιστικού συνασπισμού, ή με τη μορφή μιας γενικής συμμαχίας όλων των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων- αποτελούν αναπόφευκτες απλώς “ανάπαυλες” ανάμεσα στους πολέμους. Οι ειρηνικές συμμαχίες προετοιμάζουν τους πολέμους και με τη σειρά τους ξεπηδούν από τους πολέμους, καθορίζοντας οι μεν τους δε, γεννώντας τη διαδοχή των μορφών της ειρηνικής και της μη ειρηνικής πάλης πάνω στο ίδιο ακριβώς έδαφος των ιμπεριαλιστικών σχέσεων και των αμοιβαίων σχέσεων της παγκόσμιας οικονομίας και της παγκόσμιας πολιτικής…» (Β.Ι.ΛΕΝΙΝ Ο ιμπεριαλισμός).

Και το συμπέρασμα προκύπτει αβίαστα. Οι ιμπεριαλιστικοί πόλοι ανασυντάσσονται για την αναπόφευκτη αναμέτρηση μεταξύ τους. Η εποχή της «Παγκοσμιοποίησης» με το κυρίαρχο δόγμα του «Τέλους της Ιστορίας», φαντάζει τόσο μακρινό, κι ας μην πέρασαν ούτε δύο δεκαετίες!

                                                                                Ιωσήφ Σταυρίδης