Ο Αλεξάντρ Σεργκέγεβιτς Πούσκιν (Александр Сергеевич Пушкин) γεννήθηκε στη Μόσχα, από ευγενείς γονείς. Το 1811, σε ηλικία 12 ετών έφυγε από τη Μόσχα και εγκαταστάθηκε στην Αγία Πετρούπολη όπου και μπήκε υπότροφος στο Λύκειο του Τσάρσκογιε Σελό. Το Λύκειο αποτέλεσε λίκνο ελεύθερων πνευμάτων και επαναστατών, με πολλούς νέους, τέκνα ευγενών, να ενστερνίζονται φιλελεύθερες ιδέες. Στο πρόγραμμα σπουδών η ποίηση αποτελούσε μάθημα με μεγάλη σπουδαιότητα, με τους μισούς μαθητές να γράφουν ποιήματα. Ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός επηρέασε την δημιουργικότητά του σε διάφορα στάδια τόσο κατά την διάρκεια των σπουδών του στο Λύκειο (1813-1817), αλλά και αργότερα όταν βρέθηκε στην Αγία Πετρούπολη (1817-1820), στο Νότο (1820-1826) και μετά το Νότο (1826-1837).
Συγκεκριμένα, τα ποιήματα λυκείου του Πούσκιν είναι γεμάτα αρχαία ελληνικά ονόματα, ιστορικά πρόσωπα και ελληνικά ονόματα τοπωνυμιών. Τα έργα τα οποία χρονολογούνται μετά το Λύκειο, στην Αγία Πετρούπολη χαρακτηρίζονται από σημαντική μείωση των αναφορών στο αρχαιότητα, αλλά, στη ζωή του ποιητή συμβαίνουν γεγονότα που τον οδηγούν σε μια πιο συνειδητή προσέγγιση της αρχαίας κληρονομιάς. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του ποιητή στην εξορία, στο νότο, συναντά το έργο ενός βαθύ γνώστη της αρχαίας Ελλάδας του André Chénier όπου οι μεταφράσεις του γίνονται αφορμή της δημιουργικότητας του.
Η νέα στάση του Πούσκιν απέναντι στην αρχαιότητα, η οποία ξεκίνησε στο νότο, αναπτύσσεται τα επόμενα χρόνια, μέχρι το τέλος της ζωής του ποιητή. Στη δεκαετία του 1830 εμφανίστηκαν οι μεταφράσεις του. Η γνωριμία του ποιητή με τις ελληνικές υποθέσεις ξεκίνησε το 1821, όταν αυτός ήταν στην εξορία στο νότο, στο Κισινάου. Τη δεκαετία του 1820 το Κισινάου, ήταν το κέντρο της επαναστατικής δραστηριότητας της Φιλικής Εταιρείας, αλλά και ο τόπος που η ελληνική κοινότητα άνθισε, γεγονός που οδήγησε στη γνωριμία του Πούσκιν με μέλη αυτής της μυστικής οργάνωσης, αλλά και με Φιλέλληνες και απλούς εκπροσώπους του ελληνικού λαού.
Συμπερασματικά, ο αγώνας του ελληνικού λαού για ανεξαρτησία κινητοποίησε τον Πούσκιν, γεγονός καθόλου προφανές, δεδομένου του μικρού μέρους που καταλαμβάνει η Ελλάδα στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή, και κατά συνέπεια ότι η Ελληνική Επανάσταση δεν θα μπορούσε άμεσα να επηρεάσει την Ρωσία. Αναμφίβολα, αυτό το ενδιαφέρον προέρχεται εν μέρει από την αγάπη του για τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό, που αντικατοπτρίζεται φανερά στο έργο του, το οποίο βρέθηκε το 1848. Καταλήγοντας, το έργο του Ρώσου ποιητή είχε σχετικά μικρή επιρροή στη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία, λόγω της φύσης της ελληνικής και ρωσικής γλώσσας, και συγκεκριμένα εξαιτίας των δυσκολιών για τους μεταφραστές στη μεταφορά της καλλιτεχνικής πρωτοτυπίας των έργων του Πούσκιν, ειδικά τα λυρικά σημεία. Τέλος, το όνομα του Πούσκιν δεν συμπεριλήφθηκε σε έναν αριθμό αναγνωρισμένων ονομάτων Φιλελλήνων και συνεπώς η σύνδεσή του με την Ελληνική Επανάσταση και ποιήματα αφιερωμένα σε αυτήν παρέμειναν άγνωστα στο ευρύ κοινό το Ελλάδα. Σήμερα, θεωρείται ο μεγαλύτερος ποιητής που ανέδειξε η Ρωσία και ο θεμελιωτής της σύγχρονης ρωσικής λογοτεχνίας.

Μαρία Τ.

52ο τεύχος του περιοδικού “Πορεία”