Κινηματογραφική Ομάδα

Εκπαιδευτικού Ομίλου/Αντιτετράδια της εκπαίδευσης

Η  προβολή της ταινίας «Το αλάτι της γης» εντάσσεται στη θεματική «Γυναίκα – το μισό τ’ ουρανού»1. Είναι η δεύτερη προβολή που επιλέχθηκε από την κινηματογραφική ομάδα του Εκπαιδευτικού Ομίλου/Αντιτετράδια της εκπαίδευσης για αυτήν την θεματική. Η πρώτη προβολή, που έγινε πριν 2 εβδομάδες, αφορούσε σε αφηγήσεις γυναικών, οι οποίες εντάχθηκαν στις γραμμές του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ και του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ). Τις αφηγήσεις του ηρωικού αγώνα αντίστασης που έδωσαν οι γυναίκες την δεκαετία του 40 κατέγραψε η κάμερα της Αλίντα Δημητρίου στο ντοκιμαντέρ της «Η ζωή στους βράχους».

Τα γυρίσματα της σημερινή μας προβολής, «Το αλάτι της γης», τοποθετούνται χρονολογικά περίπου στα ίδια χρόνια. Μόλις έχει τελειώσει ο Β παγκόσμιος πόλεμος, το τέρας του ναζισμού έχει συντριβεί από τον κόκκινο στρατό, ο οποίος υψώνει τη σημαία της Σοβιετικής Ένωσης επάνω στο ίδιο το Ράιχσταγκ τον Μάιο του 1945, σφραγίζοντας έτσι τη μεγάλη αντιφασιστική νίκη των λαών.

Στην Αμερική όμως, στις Ηνωμένες Πολιτείες, στις 20 Οκτωβρίου του 1947, η Επιτροπή αντιαμερικανικών Δραστηριοτήτων του Αμερικανικού Κογκρέσου ξεκινά την έρευνά της για την διείσδυση του κομμουνισμού στην αμερικανική κινηματογραφική βιομηχανία. Η επιτροπή αρχικά έφερε την εκδίωξη δέκα σεναριογράφων και σκηνοθετών που αρνήθηκαν να καταθέσουν σε αυτήν. Πρόκειται για τους «δέκα του Χόλυγουντ», όπως έμειναν στην ιστορία, οι οποίοι όχι μόνο αρνήθηκαν να συνεργαστούν στις ανακρίσεις, αλλά τις καταδίκασαν ως εξωφρενική παραβίαση των πολιτικών τους δικαιωμάτων, καθώς η Πρώτη Τροπολογία του Συντάγματος των ΗΠΑ τους έδινε το δικαίωμα να ανήκουν σε οποιαδήποτε πολιτική οργάνωση επέλεγαν.

Ο σκηνοθέτης της αποψινής μας προβολής, ο Χέρμπερτ Μπίμπερμαν, ήταν μέσα στους «10 του Χόλυγουντ», τους οποίους φυλάκισε ο Μακάρθι για «αντιαμερικανικές ενέργειες». Ο Μπίμπερμαν με την αποφυλάκισή του έξι μήνες μετά βάλθηκε να γυρίσει, μαζί με τους ομοϊδεάτες συνεργάτες του, ένα «σκηνοθετημένο ντοκιμαντέρ», με άξονα την απεργία των μεξικάνικης καταγωγής μεταλλωρύχων στο νέο Μεξικό.

Τα γυρίσματα άρχισαν το 1951. Το κινηματογραφικό συνεργείο όμως είχε να αντιμετωπίσει τους ένοπλους «εθνικόφρονες» – μέλη της «Κου Κλουξ Κλαν» και άλλα παρόμοια φασιστοειδή. Τεχνικοί και καλλιτέχνες έκαναν βάρδιες γύρω απ’ το χώρο του γυρίσματος και με μεγάλες δυσκολίες κατάφεραν να ολοκληρώσουν τελικά την ταινία έπειτα από δύο χρόνια. Η πρεμιέρα της ταινίας «Το αλάτι της γης» γίνεται παράνομα σε ένα συνοικιακό κινηματογράφο της Νέας Υόρκης το 1954.

Η ιστορία της ταινίας βασίστηκε σε μια πραγματική απεργία σε ορυχείο του Νέου Μεξικού των ΗΠΑ. Η πλειοψηφία των «ηθοποιών» της ήταν εργάτες του ίδιου ορυχείου. Η πολιτικο-κοινωνικού ρεαλισμού ταινία, αποκάλυψε την άγρια εκμετάλλευση των Μεξικανών κατοίκων από τους Αγγλο-Αμερικάνους βιομήχανους, δηλαδή την Εταιρεία Ψευδαργύρου, η οποία ξαφνικά εμφανίστηκε στη γενέθλια γη των Μεξικανών, ως «ιδιοκτήτρια» του ορυχείου κι απαίτησε από τους αυτόχθονες: ή να φύγουν ή να εργαστούν με άθλιους μισθούς κι άθλιες συνθήκες. Οι Μεξικανοί εργάτες δεν είχαν το δικαίωμα να δουλεύουν σε ζευγάρια, όπως είχαν οι λευκοί και εξαναγκάζονταν να κάνουν τις πιο επικίνδυνες εργασίες. Όταν μάλιστα διαμαρτύρονταν απειλούνταν με απόλυση.

Η σημερινή ταινία, «Το αλάτι της γης» είναι σημαντική, όχι μονό για τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν οι συντελεστές της μέχρι την ολοκλήρωση των γυρισμάτων της, αλλά κυρίως διότι δεν περιορίστηκε στο να αποκαλύψει μόνο την άγρια εκμετάλλευση των αντρών εργατών. Αποκάλυψε και την ακόμη σκληρότερη πραγματικότητα στη ζωή των γυναικών, αλλά και τον αγώνα των γυναικών για ίσα δικαιώματα, όχι μόνο στη δουλειά αλλά και στον αγώνα. Έτσι οι Μεξικανές γυναίκες, αρνούμενες να γίνουν απεργοσπάστριες, μπήκαν δυναμικά στον αγώνα δίπλα αλλά και ισάξια με τους άντρες τους. Πολέμησαν για καλύτερη ζωή σπάζοντας παράλληλα και τις εδραιωμένες προκαταλήψεις που θέλουν «αδύναμο» και «δεύτερης» κατηγορίας φύλο τη γυναίκα.

Ηράκλειο, 29 Μάρτη 2019