Aπό τις πιο σημαντικές αποφάσεις του ΚΚΕ κατά τη διάρκεια του εμφύλιου πολέμου είναι η απόφαση της 3ης Ολομέλειας της Κεντρικής του Επιτροπής (εφεξής ΚΕ) τον Σεπτέμβριο 1947 για τη μετατόπιση του βάρους της δουλειάς του κόμματος στον ένοπλο αγώνα.
Η ολομέλεια συνήλθε στις 12-15 Σεπτεμβρίου 1947 και οι εργασίες της πραγματοποιήθηκαν σε δυο κλιμάκια. Το πρώτο, το επονομαζόμενο κλιμάκιο Ελεύθερης Ελλάδας, συνήλθε στο εξωτερικό (πιθανά στη Γιουγκοσλαβία) με τη συμμετοχή των Ν. Ζαχαριάδη, Γ. Ιωαννίδη, Μ. Βαφειάδη, Δ. Στρίγκου, Π. Ρούσου και Γ. Ερυθριάδη, μελών της Κεντρικής Επιτροπής που βρίσκονταν στο εξωτερικό και στο βουνό. Αυτοί συνεδρίασαν από κοινού με στρατιωτικά στελέχη του ΔΣΕ -μέλη του κόμματος (Στ. Παπαγιάννη, επιτελάρχη του ΔΣΕ, Γ. Κικίτσα, διοικητή του ΔΣΕ Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας, Ν. Κανακαρίδη, διοικητή του ΔΣΕ Δ. Θράκης και Λασσάνη, διοικητή του ΔΣΕ Ανατολικής Μακεδονίας), καταλήγοντας στο στρατιωτικό σχέδιο δράσης του Δημοκρατικού Στρατού με την ονομασία «Λίμνες».

Η απόφαση ανακοινώθηκε τηλεγραφικά και κωδικοποιημένα στο κλιμάκιο της ΚΕ στην Αθήνα

Κρυπτογραφημένο τηλεγράφημα από τον Γ. Ιωαννίδη (μέλος ΠΓ ΚΚΕ στο βουνό) στον Στ Αναστασιάδη (μέλος ΚΕ ΚΚΕ και υπεύθυνο του κόμματος στην Αθήνα) για τη σύγκληση της 3ης Ολομέλειας της ΚΕ του ΚΚΕ στις 11 και 12 Σεπτεμβρίου 1947
Αριθ. 43 Σμαρώ. Στις 11 και 12 Σεπτέμβρη έγινε Λεωνόρα Στρούγκας. Ητανε: Κούκος, Διονύσης, Μαρία, Σπόρος, Ατλας και Κούκος. Επακολούθησε στρατιωτική σύσκεψη που πήραν μέρος επιτελάρχης παρέας, αρχιτεχνίτες και γελαστοί από αγγούρια Βαλανιδιάς και I Αχλαδιάς. Ανακοίνωση και απόφαση επακολουθούν τηλεγραφικώς. Πρέπει μόλις ληφθούν συνέλθουν υπόλοιποι Λεωνόρας συζητήσουν επί αποφάσεως και κατόπιν δημοσιευθή μόνον ανακοίνωση. Εξελέγη κλιμάκιο μασλατζή από πέντε πρώτους και Γραμματεία από τρεις πρωί τους. 15.9.47 Διονύσης.

 Το άλλο τμήμα της ΚΕ συνήλθε λίγο αργότερα στην Αθήνα, με τη συμμετοχή των Στ. Αναστασιάδη, Χρ. Χατζηβασιλείου, Μ. Βλαντά, Π. Μαυρομάτη, Κ. Καραγιώργη, Σ. Σουκαρά και Αχ. Μπλάνα.

Η απόφαση να προταχθεί ο ένοπλος αγώνας, χωρίς ωστόσο να εγκαταλειφθούν οι προσπάθειες για εξεύρεση ειρηνικής-συμβιβαστικής λύσης, λήφθηκε ύστερα από εισήγηση του γενικού γραμματέα του κόμματος Νίκου Ζαχαριάδη πάνω στην πολιτική κατάσταση και την πορεία του αγώνα. Για τον συντονισμό της δουλειάς του κόμματος σε ολόκληρη τη χώρα απέσπασε κλιμάκιο του Πολιτικού Γραφείου με τριμελή Γραμματεία. Λήφθηκε επιπρόσθετη απόφαση για όσους κομμουνιστές είχαν κάνει δήλωση κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Μεταξά και την Κατοχή.

Με την ίδια ημερομηνία στάλθηκε τηλεγράφημα από τον Ιωαννίδη (Διονύσης) προς τον Αναστασιάδη (Σμαρώ) σχετικά με την έξοδο στο βουνό μελών και στελεχών του ΚΚΕ.

Κρυπτογραφημένο τηλεγράφημα από τον Γ. Ιωαννίδη (μέλος του Π.Γ ΚΚΕ στο βουνό) στον Στ Αναστασιάδη (μέλος ΚΕ ΚΚΕ και υπεύθυνο του κόμματος στην Αθήνα) για αποστολή κομματικών μελών και στελεχών στο βουνό.
Αριθ. 44 Σμαρώ. Πήραμε δικά σου 24 και 25. Παρακαλούμε κρυπτογράφος σας να προσέχει περισσότερο για να αποφεύγουμε επαναλήψεις και συνεπώς σπατάλη χρόνου και άσκοπη κίνηση μηχανισμού.
Ολομέλεια αποφάσισε ενισχυθεί τρακτέρ με στελέχη και μέλη στρούγκας από πόλεις ως εξής. Απιδιά 1.500. Πεπονιά 600. Αλμύρα 500. Αποστολές αρχίσουν αμέσως και τερματιστούν οποσδήποτε τέλος Νοέμβρη.
Για εκτέλεση απόφασης, προσωπικά υπεύθυνος Λέων, Πάρις και Αίας.
Πρέπει αμέσως φροντίσετε αποσταλούν ειδικοί τεχνίτες μηχανουργοί, ηλεκτροτεχνίτες, ασυρματιστές, νταμαρτζήδες κ.λπ. Παρακαλούμε να μας γνωρίσετε πώς είναι ελεύθερος Τάσος Λεφτεριάς, με ποια ιδιότητα στάλθηκε τρακτέρ και αν πήρατε υπόψη παλαιότερη άρνησή του. 15.9.47. Διονύσης

Το απόρρητο κείμενο της απόφασης για ένοπλο αγώνα (Απόφαση 3ης Ολομέλειας ΚΕ του ΚΚΕ, Σεπτέμβριος 1947)
Η πολιτική απόφαση για την κατάσταση στην Ελλάδα και τα άμεσα καθήκοντα του ΚΚΕ αποφασίστηκε να ανακοινωθούν μόνο εσωκομματικά. Στη δημοσιότητα δόθηκε μόνο μια μακροσκελής ανακοίνωση του προεδρείου της ολομέλειας κι ένα μέρος της απόφασης για τους δηλωσίες («Ριζοσπάστης», 8 Οκτωβρίου 1947).

Στο παρόν τεύχος δημοσιεύεται για πρώτη φορά το τηλεγράφημα που έστειλε το μέλος του Πολιτικού Γραφείου του ΚΚΕ Γιάννης Ιωαννίδης (Διονύσης) προς το κλιμάκιο της Κεντρικής Επιτροπής του κόμματος στην Αθήνα (Σμαρώ), με το οποίο ανακοινώνεται η απόφαση της 3ης Ολομέλειας.
Είναι το μόνο γνωστό έως σήμερα κείμενο που γράφτηκε εξαρχής στα ελληνικά – δεν αποτελεί δηλαδή μετάφραση ξενόγλωσσου κειμένου, όπως αυτό που εναπόκειται στο «Αρχείο ΚΚΕ» στα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας – ΑΣΚΙ (αριθμός αρχειοθέτησης: Κ383/Φ:20/33/34) που είναι μετάφραση από ρωσικό έγγραφο. Πρόκειται για το πιο κοντινό κείμενο στην πρωτότυπη απόφαση της ολομέλειας (η οποία δεν έχει ακόμη εντοπιστεί). Εξαιτίας της σπουδαιότητάς του, το παραθέτουμε ολόκληρο διατηρώντας την ορθογραφία και τη στίξη του τεκμηρίου.

Αριθ. 47. Σμαρώ. Στέλνω απόφαση Ολομέλειας. Αρχίζω. Απόφαση της τρίτης Ολομέλειας της ΚΕ του
ΚΚΕ [12 Σεπτέμβρη 1947]
1. Η ΚΕ του ΚΚΕ διαπιστώνει ότι στην Ελλάδα ορίμασαν οι συνθήκες για να δημιουργηθή λέφτερη δημοκρατική περιοχή με δικιά της κυβέρνηση. Ο κίνδυνος για ένοπλη αμερικανική επέμβαση κάνει το καθήκον αυτό που ταυτίζεται με την υπεράσπιση της ανεξαρτησίας της χώρας πιο επιτακτικό.
Η σταθεροποίηση και ανάπτυξη του ΑΣΕ και οι νίκες του, καθώς και η πολιτική και οικονομική χρεωκοπία του μοναρχοφασισμούξεκαθαρίζουν σε ολοένα και πιο πλατεία στρώματα του λαού ότι η κατοχύρωση της ελευθερίας, η ασφάλεια και η δουλειά των μαζών, η ανόρθωση, η ακεραιότητα και η ειρήνη της χώρας δε μπορούν να εξασφαλιστούν παρά μόνο με την επικράτηση της πολιτικής του ΕΑΜ, που σήμερα, ο πιο αποφασιστικός φορέας της είνε ο ΑΣΕ, σαν πρωτοπορεία σε ολόκληρο το δημοκρατικό κίνημα της Ελλάδας. Η ανάπτυξη και σταθεροποίηση της δημοκρατίας και του δημοκρατικού κινήματος κατά πρώτο λόγο στην Ευρώπη και η αλληλεγγύη του προς τον αγώνα του λαού μας, αποτελεί σοβαρή και ουσιαστική ενίσχυση στο κίνημά μας.
2. Χωρίς να εξασθένιση η επίμονη προσπάθεια του ΚΚΕ, ολόκληρου του ΕΑΜ και των άλλων κομμάτων της δημοκρατικής αριστεράς, για τη συμφιλίωση και για ένα δημοκρατικό συμβιβασμό που θα έφερνε τη χώρα σε λέφτερες εκλογές, η ολομέλεια αποφασίζει όπως το κέντρο του βάρους για όλη την κομματική δουλειά μετατοπιστεί αποφασιστικά στο στρατιωτικοπολεμικό τομέα για την ανάδειξη του ΔΣΕ στη δύναμη εκείνη που θα φέρει στο πιο σύντομο χρονικό διάστημα στη δημιουργία λέφτερης Ελλάδας βασικά σε όλες τις περιοχές της βόρειας Ελλάδας. Για το σκοπό αυτό η Ολομέλεια αποφασίζει: α) να κινητοποιηθούν όλες οι κομματικές δυνάμεις για την ολόπλευρη υποστήριξη, ανάπτυξη και καθοδήγηση του στρατιωτικοπολεμικού έργου του ΔΣΕ.
β) αποδέχεται βασικά την έκθεση της στρατιωτικοπολιτικής ηγεσίας του ΔΣΕ σα βάση για την πραγματοποίηση από στρατιωτική πλευρά της πολιτικής του ΚΚΕ, για τη δημιουργία της λέφτερης περιοχής στη Βόρεια Ελλάδα, γ) αναθέτει στο δεύτερο κλιμάκιο του ΠΓ όπως επί τόπου στη λέφτερη περιοχή διευθύνη και οργανώσει όλη την κομματική πολιτικοστρατιωτική δουλειά για την πραγματοποίηση της απόφασης αυτής και ιδιαίτερα του σχεδίου της ηγεσίας του ΔΣΕ.
3. Η 3η Ολομέλεια εφιστά την προσοχή όλου του κόμματος στους οπορτουνιστικούς δισταγμούς και ταλαντεύσεις που εκδηλώθηκαν και σε ηγετικά στελέχη σχετικά με τη συνέπεια και αναποφασιστικότητα [σημ. εννοεί αποφασιστικότητα] που χρειαζότανε για να δοθεί το κόμμα στην καθοδήγηση και ανάπτυξη της νέας αντίστασης του Λαού μας στη νέα αμερικανική και εγγλέζικη κατοχή. Οι ταλαντεύσεις και οι δισταγμοί αυτοί εκφράστηκαν και στο γεγονός ότι και ανώτερα κομματικά στελέχη (Ρουμελιώτης, Λεφτεριάς) αρνήθηκαν παρά την εντολή που πήραν να βγουν στο βουνό και στο ότι χιλιάδες μέλη του κόμματος παθητικά αντιμετώπισαν τις διώξεις του εχθρού και έτσι αντίς για το βουνό βρέθηκαν στη φυλακή και την εξορία. Ταλαντεύσεις που είχαν ανασταλτική επίδραση πάνω στη συνεπή ανάπτυξη της λαϊκής αντίστασης και στις καθοδηγήσεις ορισμένων οργανώσεων (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Κρήτη).
Οι ταλαντεύσεις και οι δισταγμοί αυτοί, που οφείλονται σε ξένες επιδράσεις μέσα στο κόμμα, αποτέλεσαν ως τα σήμερα σοβαρό εμπόδιο για την εφαρμογή της πολιτικής του κόμματος. Η επιτυχία της γραμμής του ΚΚΕ εξαρτιέται σε ένα σημαντικό βαθμό από το σύντομο και αποφασιστικό ξεπέρασμα των δισταγμών και ταλαντεύσεων αυτών. Η Ολομέλεια διαπιστώνει ότι χρειάζεται και μια επισταμένη και επίμονη διαφωτιστική ιδεολογική δουλειά μέσα στο κόμμα για να ξεπεραστούν αυτοί οι δισταγμοί και οι ταλαντεύσεις. [Σημ.: η φράση αυτή δεν υπάρχει στο ρωσικό κείμενο των ΑΣΚΙ]
4. Η ολομέλεια διαπιστώνει την σοβαρή καθυστέρηση που παρουσιάζει η ανάπτυξη της Λαϊκής αντίστασης στις μεγάλες πόλεις (Αθήνα – Πειραιά – Θεσσαλονίκη- Βόλος -Καβάλα κ,λ.) και καλεί τις κομματικές καθοδηγήσεις και όλα τα μέλη του κόμματος στις πόλεις αυτές να ξεπεράσουν την καθυστέρηση αυτή στο πιο σύντομο διάστημα.
5. Η ολομέλεια διακηρύσσει ότι παρά τις σοβαρές δυσκολίες που προβάλει στο δημοκρατικό κίνημα κυρίως η αμερικανική επέμβαση, ο αγώνας του λαού μας και η πάλη του ΑΣΕ δείξαν ότι η νίκη ανήκει στο λαό και ότι η επίτευξή της εξαρτάται απ’ την αποφασιστικότητα, την πρωτοπόρα δουλειά, τον ηρωισμό, την αυτοθυσία που θα δείξει το ΚΚΕ και όλα τα μέλη του επικεφαλής του λαού που παλεύει. Το ΚΚΕ καλείται για μια ακόμη φορά να κάνει ακέραιο το καθήκον του απέναντι στο λαό και την Ελλάδα. Τέλος της απόφασης.15.9.47 Διονύσης.

Η 3η Ολομέλεια εφιστά την προσοχή του κόμματος στους οπορτουνιστικούς δισταγμούς και ταλαντεύσεις ηγετικών στελεχών ως προς την ανάπτυξη του νέου αγώνα.

Η 3 Ολομέλεια διαπιστώνει ότι χρειάζεται μια επισταμένη διαφωτιστική ιδεολογική δουλειά για να ξεπεραστούν οι δισταγμοί και οι ταλαντεύσεις.
Στη συνεδρίαση του κλιμακίου της ΚΕ στην Αθήνα την εισήγηση έκανε ο Στέργιος Αναστασιάδης (Σμαρώ), μέλος του Πολιτικού Γραφείου και υπεύθυνος για την παράνομη και νόμιμη κομματική δουλειά μετά τη σύλληψη του Μήτσου Παρτσαλίδη.
Το κλιμάκιο της Αθήνας ενέκρινε τα σχέδια αποφάσεων του κλιμακίου της Ελεύθερης Ελλάδας, προτείνοντας δύο αλλαγές:
α) στην πολιτική απόφαση σχετικά με την έξοδο των κομματικών μελών προς το βουνό και β) στη δημοσιοποίηση της απόφασης του κόμματος για τους δηλωσίες.

Αυτές αποτυπώνονται σε τηλεγράφημα του Αναστασιάδη προς το Πολιτικό Γραφείο στις 13 Οκτωβρίου 1947 (ΑΣΚΙ, Αρχείο ΚΚΕ), με το οποίο ζητεί να αλλάξει «μονάχα το σημείο όπου γίνεται λόγος για την ευθύνη των χιλιάδων εξόριστων που προτίμησαν τον δρόμο της εξορίας από τον δρόμο των βουνών.
Αυτό το σημείο πρέπει να διορθωθεί γιατί κανένας δεν είπε σ’ αυτούς τους ανθρώπους πού να πάνε και πώς να πάνε και γι’ αυτό αυτοί δεν φέρνουν καμιά ευθύνη. Πρέπει επίσης να σβηστεί το σημείο που μιλάει για την αποκατάσταση των δηλωσιών, δηλαδή αυτών που έκαναν δηλώσεις κατά τη διάρκεια της πρώτης Κατοχής.
Σε ό,τι αφορά τους τωρινούς δηλωσίες, η γνώμη μας είναι προς το παρόν να αναβληθεί η δημοσίευση του αντίστοιχου σημείου».

Ραδιοτηλεγράφημα του αρχηγείου Ρούμελης του ΔΣΕ σχετικά με την αμνηστία – παγίδα του Σοφούλη τον Σεπτέμβριο 1947
Η αμνηστία-παγίδα του Σοφούλη 
Στις 7 Σεπτεμβρίου 1947, σε μια κρίσιμη καμπή του Εμφυλίου, ο Θεμιστοκλής Σοφούλης ύστερα από απειλές των Αμερικανών για διακοπή της χορηγούμενης βοήθειας ορκίστηκε για τρίτη φορά πρωθυπουργός, επικεφαλής κυβέρνησης συνεργασίας με το Λαϊκό Κόμμα. Ένα από τα πρώτα μέτρα που έλαβε ήταν η χορήγηση αμνηστίας στους μαχητές του ΔΣΕ που θα εγκατέλειπαν τις μονάδες τους και θα παρέδιδαν τον οπλισμό τους.

Με το ΚΘ’ Ψήφισμα «Περί αμνηστίας παραδιδομένων στασιαστών» της 14ης Σεπτεμβρίου 1947 οριζόταν ότι όσοι αντάρτες παραδίδονταν εντός μηνός από την έναρξη της αμνηστίας και αφοπλίζονταν αμνηστεύονταν αυτοδικαίως για αδικήματα σχετικά με «συμμοριακή ή αντισυμμοριακή δράση» και απολύονταν άμεσα με τη χορήγηση σχετικής βεβαίωσης.
Το ίδιο ίσχυε για όλους όσοι αυτοβούλως παρείχαν πληροφορίες, παρέδιδαν σχέδια, έγγραφα, διαταγές και με οποιονδήποτε τρόπο βοηθούσαν στην «καταστολή της ανταρσίας».

Το ΚΚΕ μέσω του «Ριζοσπάστη» κατήγγειλε την αμνηστία ως «αναίσχυντη απάτη» και ως «ένα κόλπο που χρειαζόταν ο κ. Μάρσαλ στις συζητήσεις του ΟΗΕ», ενώ επισημαινόταν ότι δεν παρεχόταν καμία εγγύηση για όσους παραδίδονταν.
Σε αυτό το πλαίσιο, το αρχηγείο Ρούμελης του ΔΣΕ διέταξε: Όπως γίνει σ’ όλα τα τμήματά μας και στο Λαό σοβαρή πολιτική δουλειά με ομιλίες και διαλέξεις, για την κατατόπιση συναγωνιστών μας και Λαού γύρω από την αμνηστία παγίδα του κ. Σοφούλη. Θα σας στείλουμε και προκηρύξεις που θα πρέπει να κυκλοφορήσουν ευρύτατα και ν’ αναλυθούν στα τμήματά μας και στο Λαό.

 Η αμνηστία είχε πενιχρά αποτελέσματα, ενώ κατά τη διάρκειά της συνεχίστηκαν οι εκτελέσεις από τα έκτακτα στρατοδικεία.

πηγή: http://istorika-ntokoumenta.blogspot.com