Πρόσφατα, η Ένωση Ελλήνων Φυσικών (ΕΕΦ) εξέδωσε το βιβλίο
«PAD ΜΕΘΟΔΟΣ – Ο Συμπαντικός ηθοποιός. Άπειρες ζωές, Άπειροι χαρακτήρες, Άπειρα frames» της κας Μαρίας Τσαρούχα, οι σπουδές της οποίας αφορούν την κοινωνιολογία και το θέατρο.

Οι κ.κ. Ευστράτιος Θεοδοσίου και Παναγιώτης Φιλντίσης, αντίστοιχα πρόεδρος και αντιπρόεδρος της ΕΕΦ, προλογίζοντας το βιβλίο αναφέρουν:

«Στο πρόσωπό της, στη μορφή της, διακρίναμε μια έντονη διάθεση επικοινωνίας με τον κόσμο της Επιστήμης, με στόχο να δημιουργήσει διόδους που οδηγούν σε συμπαντικούς σχηματισμούς. […] Η συγγραφέας το πέτυχε. Πέτυχε να δομήσει μια πρωτότυπη θεωρία, που δίνει τη δυνατότητα, όλο αυτό το γήινο σύστημα από άτομα, ιδέες, αναζητήσεις, να προσλαμβάνει σκέψεις, νέες θέσεις, διαπεραστικές μεθόδους, φθάνοντας στην κορύφωση της επικοινωνίας των ψυχών τους.» (σελ. 13).

Τα παραπάνω μάλλον ακούγονται παράξενα για ένα βιβλίο που κατά την έκδοσή του είχε τοποθετηθεί στην κατηγορία «επιστημονικά βιβλία» της ΕΕΦ (πλέον άλλαξε).

Και ακούγονται ολοένα και πιο παράξενα όσο περισσότερο εξετάζουμε το βιβλίο. Για παράδειγμα:

«Οραματίσου τον εαυτό σου και όλους τους χαρακτήρες μέσα σε μια χρυσή μπάλα που πάλλεται σαν καρδιά. Διαλογίσου για εσωτερική ενόραση είναι γνώση. Χρησιμοποίησε το ένστικτό σου αντί της λογικής. Το ένστικτο είναι πιο δυνατό από την λογική. Είναι διαλογισμός σε δράση.» (σελ. 191)

«Διαλογισμός DNA (DNAmeditation): Μείνε σε άνετη θέση με τα μάτια σου ανοιχτά. Χαλάρωσε τις σκέψεις σου εστιάζοντας στην αναπνοή της. Με κάθε αναπνοή χαλάρωσε τους μυς των ματιών σου αφήνοντας τα να κλείσουν, χαλάρωσε το πιγούνι σου και άφησε μια σχισμή ανοιχτή στο στόμα, χαλάρωσε τον αυχένα, τους ώμους, τη λεκάνη και τα γόνατά σου. […] Καθώς προχωράς με την αναπνοή εισέρχεσαι βαθύτερα και φαίνεσαι ένα στοιχειώδες σωμάτιο που έχει μέγεθος ωκεανού, ένα στοιχειώδες σωμάτιο γεμάτο αγάπη που υπάρχει μέσα στον ωκεανό του κβαντικού πεδίου, του απείρου. Έχεις γίνει ένα με το σύμπαν. […] Επιστρέφεις την εσωτερική σου όραση στη φυσική σου καρδιά.  Οχτώ αναπνοές αντλώντας αγάπη από την καρδιά σου που περνάει σε όλα τα κύτταρα του σώματός σου, διαμορφώνοντας τα εσωτερικά σου όργανα, όλο το φυσικό σου σώμα. Το σώμα σου λάμπει και έχει αποθεραπευτεί μέσα από την ενέργεια της αγάπης. Όποτε είσαι έτοιμος άνοιξε τα μάτια σου και συγκράτησε την ενέργεια.» (σελ. 198, 199)

«Chakras λίγα λόγια: Στο σώμα σου ρέει ένας ποταμός ενέγειας, με εφτά κεντρικά ενεργειακά κέντρα. […] Τα chakras ρυθμίζουν την ζωτική λειτουργία των σημαντικών οργάνων του σώματός σου. Όταν μπλοκάρει η ενέργεια διαταράσσεται η πνευματική, συναισθηματική ή σωματική υγεία. Η καθημερινή εξισορρόπηση των εφτά chakras σε βοηθά να είσαι γειωμένος για να αντιμετωπίζεις την πραγματικότητα της καθημερινότητας και αντίστοιχα να είσαι διορατικός, ανοιχτός στην ενσυναίσθηση και σε επαφή με την πνευματικότητα για να απολαμβάνεις την δημιουργία μέσα στην τέχνη. Η λέξη chakra στα σανσκριτικά σημαίνει τροχός. Συμβολικά δες το σαν αόρατες ρόδες που γυρνάνε, ή σαν αόρατες σπείρες μέσα από τις οποίες περνάνε οι μεσημβρινοί στο σώμα σου και τοποθέτησε τες νοητά κατά μήκος της σπονδυλικής σου στήλης. Η ενέργεια στα chakras προσλαμβάνεται από το περιβάλλον και το σύμπαν.» (σελ. 203)

Οι παραπάνω αναφορές αποτελούν κλασσικά παραδείγματα ψευδοεπιστημικού λόγου: διαρκής επίκληση σε μια αόριστη μα θαυματουργή «ενέργεια», η οποία χρησιμοποιείται με μια σημασία εντελώς διαφορετική απ’ αυτής των θετικών επιστημών, ενώ τα υποκειμενικά αισθήματα αντικαθιστούν τις αποδείξεις. 

Τον μεγαλύτερο προβληματισμό δημιουργούν οι ιατρικοί ισχυρισμοί του τελευταίου αποσπάσματος, που είναι και οι πλέον ανυπόστατοι (για παράδειγμα αντίστοιχους ισχυρισμούς για την χρήση των μεσημβρινών κάνει και ο βελονισμός, αλλά τα πειράματα κατά κανόνα βρίσκουν ότι τα σημεία τοποθέτησης των βελόνων δεν παίζουν ρόλο, το αναμενόμενο εύρημα από την ανυπαρξία αυτών των «αόρατων» περιοχών).

Οι ψευδοεπιστημονικές αναφορές της κας Τσαρούχα όμως δεν σταματούν εδώ. Μεταξύ άλλων, παρουσιάζει ως «ασύλληπτο άνθρωπο» τον εκτεθειμένο ως τσαρλατάνο Ντίπακ Τσόπρα (14:30 του παρακάτω βίντεο) και συστήνεται ως «γνήσια Καρκίνος» (17:50) [κατάρριψη της αστρολογίας].

Προβληματισμό δημιουργεί και η αναφορά της στην συλλογιστική της ΕΕΦ:

«Η μεγάλη επιτυχία της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών τα τελευταία χρόνια και αυτό που προσπαθεί να κάνει και το πετυχαίνει, είναι ότι πλέον έχει συνδέσει και συνθέσει όλα τα γνωστικά πεδία, ό,τι υπάρχει. Δηλαδή, μέσα σε ένα τραπέζι κάθεται, ένας καλλιτέχνης, ένας επιστήμονας, ένας γιατρός, ένα μέντιουμ, δηλαδή ένα meltingpot, μία σύνθεση μυαλών και ανθρώπων και όλοι μαζί δημιουργούμε και αυτό είναι το εξαιρετικό. Με αυτό το σκεπτικό λοιπόν και εγώ, έστησα, έφτιαξα, τη σύνθεση των κειμένων της παράστασης Φαινόμενα…» (7:40)

Παραθέτουμε επίσης τα εγκώμια του προέδρου και αντιπροέδρου της ΕΕΦ με τα οποία κλείνουν το βιβλίο:

«Η θεωρία και οι ηθικοί κώδικες που περιβάλλουν τη μέθοδο της  κα Τσαρούχα δημιουργούν έναν νέο τρόπο σκέψης για τους ανθρώπους, για τους καλλιτέχνες καθώς και για τους επιστήμονες […] Ο ηθοποιός γνωρίζει ότι τα παράλληλα πεδία δημιουργούν την ενέργεια που τον βάζει σε ροή με την καθημερινότητα του και ότι το όραμα της Κβαντικής Φυσικής αποτελεί μέρος όλων των πτυχών της ζωής του […] Η κα Τσαρούχα είναι μία αληθινή ερευνήτρια της ψυχής του ανθρώπινου δυναμικού.» (σελ. 214, 215).

Αναμενόμενα, η κυρία Τσαρούχα σε συνέντευξή της εμφανίζεται και μέλος της ΕΕΦ, παρότι όπως είπαμε και προηγουμένως, οι σπουδές της δεν έχουν σχέση με τον χώρο της Φυσικής.

Να σημειωθεί τέλος ότι τον Ιούλιο του 2018, η κα Τσαρούχα παρέδωσε σεμινάριο 21 ωρών πάνω στην «μέθοδο» που έχει αναπτύξει προς κόστος συμμετοχής 250€ ανά άτομο.

Η περίπτωση της κας Τζιόβα και του «κβαντικού μέντορινγκ»

Το 2016 η ΕΕΦ διοργάνωσε μια τριήμερη εκπαιδευτική δράση με τίτλο «Η Φυσική… μαγεύει!».

Με προβληματισμό όμως διαπιστώνουμε ότι δίπλα στην ομιλία της κας Τσαρούχα πάνω στην «μέθοδο» που εξετάσαμε στην προηγούμενη ενότητα, βρισκόταν και η ομιλία της κας Δήμητρας Τζιόβα, αυτοπροσδιοριζόμενης ως «Κβαντικός Μέντορας Ζωής», με θέμα «Η Κβαντομηχανική συναντά τη Νέα Σκέψη».

Η χρονική εγγύτητα των δυο ομιλιών δεν φαίνεται τυχαία. Σύμφωνα με την περιγραφήπαλιότερου σεμιναρίου της κας Τσαρούχα, η ίδια συνδέει την «μέθοδο PAD» με το «σύστημα 5D Miracles Method» της κας Τζιόβα. Ποιο είναι το ιστορικό της τελευταίας λοιπόν;

Σύμφωνα με το βιογραφικό της κας Τζιόβα, αυτή έχει αποφοιτήσει από το Τμήμα Χημείας του ΕΚΠΑ, και το 1998 ολοκλήρωσε της βιοϊατρικές της σπουδές στο Mount Sinai της Νέας Υόρκης. Όμως έκτοτε ακολούθησε μια τελείως διαφορετική επαγγελματική κατεύθυνση πάνω στο θέατρο, τις δημόσιες σχέσεις και την παρουσίαση εκπομπών.

Έτσι, ευρισκόμενη σ’ αυτόν τον χώρο για περίπου 15 χρόνια, έπειτα αναδύεται με μια διαφορετική περσόνα (το όνομα της νέας της ιστοσελίδας κατοχυρώνεται στα μέσα του 2013 και στα τέλη του 2014 βρίσκεται η πρώτη αποθήκευση της ιστοσελίδας της).

Πλέον προσφέρει μια εύκολη και μαγική λύση στην αντιμετώπιση όλων των προβλημάτων μας μέσω της «εφαρμογής των συμπαντικών νόμων», σε μια «μέθοδο» που ονόμασε «5D Miracles». Κάνει διαρκείς αναφορές στην μίξη «επιστήμης και πνευματικότητας» και στο «πώς τα πιστεύω μας αλλάζουν την τετραδιάστατη πραγματικότητα», αλλά είναι εμφανές ότι η χρήση επιστημονικών όρων αφορά μόνο ένα τελείως επιφανειακό επίπεδο δικαιολόγησης για τους μη γνώστες της επιστήμης που επικαλείται, και όχι ουσιαστικής τεκμηρίωσης.

Αξίζει να αναφερθεί ότι σύμφωνα με τις ιδέες της κας Τζιόβα, ακόμα κι οι συνθήκες πολέμου στις οποίες μπορεί να βρεθεί ένα παιδί, οφείλονται στην «υποσυνείδητη έλξη του παιδιού προς αυτές».

Η στροφή της κας Τζιόβα γίνεται πιο κατανοητή όταν εξετάσουμε τον τιμοκατάλογο που υπήρχε στην σελίδα της, που έφτανε μέχρι και τα 720$ για 3 «εντατικές μέρες σεμιναρίων» (με έκπτωση για πληρωμή σε μετρητά). Ο τιμοκατάλογος δεν υπάρχει στην ανανεωμένη ιστοσελίδα της, αλλά στην λίστα των εκδηλώσεων που βρίσκεται στην facebook σελίδα της, βρίσκουμε ότι ένα αντίστοιχο σεμινάριό της στην Αθήνα, στις αρχές του Φεβρουαρίου, κόστιζε 430€ για εγγραφή την ίδια μέρα.

Ο κος Μουσάς και το «αθάνατο Ελληνικό DNA»

Ο κος Ξενοφών Μουσάς είναι συνταξιούχος καθηγητής φυσικής διαστήματος του ΕΚΠΑ. Είναι επίσης μέλος του ΔΣ της ΕΕΦ.

Πρόσφατα έκανε την εξής δημοσίευση στον προσωπικό του λογαριασμό στο facebook:

Προς απάντηση των σχολίων προβληματισμού που ακολούθησαν, σχολίασε επιπλέον:

Ωστόσο, παρά τα πολλαπλά αιτήματα να παραθέσει κάποια παραπομπή ή έστω το όνομα του επιστήμονα που επικαλείται, δεν το έκανε. Παρέθεσε μόνο την εξής μελέτη που «του έστειλε φίλος», η οποία όπως παρατήρησαν σχολιαστές και επιβεβαιώσαμε και εμείς, δεν υποστηρίζει με κανέναν τρόπο τους ισχυρισμούς του.

Αντίθετα, η ίδια η μελέτη, ερευνώντας τη γενετική καταγωγή των αρχαίων Ελλήνων μέσω της επιμειξίας αρχαιότερων φυλών, βασίζεται στην θεμελιώδη παραδοχή της γενετικής περί τυχαίας μίξης του DNA. Αυτό θα πει ότι, αν ένας Έλληνας και μια αλλοδαπή κάνουν ένα παιδί, αυτό θα έχει ισομερή πιθανότητα να πάρει και τα θετικά και τα αρνητικά του γονιδιώματος και των δυο γονιών του (αν πρώτα θεωρήσουμε ως σημείο αναφοράς της αξίας του γονιδιώματος κάποιον αντικειμενικό παράγοντα, π.χ. «ονομάζουμε θετικά τα γονίδια που συνδράμουν σε βελτιωμένη υγεία»). Συνεπώς, ο ισχυρισμός του κου Μουσά είναι θεμελιωδώς εσφαλμένος.

Η ανακοίνωση του ΕΚΠΑ

Στις 4/2/2019, το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών ανακοίνωσε τα εξής (μεταξύ άλλων αφορμώμενο και από μια τρίτη υπόθεση σχετικά με την ελευθερία του λόγου):

Συμπερασματικά, καλεί τους σχετικούς εγχώριους θεσμούς «να μην στέκονται πλέον απαθείς απέναντι στην προβολή και υποστήριξη ψευδοεπιστημονικών απόψεων».

Αντί επιλόγου

Αναφέρουμε μια ακόμα πρόσφατη περίπτωση όπου η Ένωση Ελλήνων Φυσικών προβλημάτισε με τον τρόπο που προώθησε την ψευδοεπιστήμη.

Χαρακτηριστικά παραθέτουμε το δελτίο τύπου της ΕΕΦ, η οποία δήθεν επιβεβαίωσε «με ειδική επιστημονική επιτροπή αξιολόγησης» την αποτελεσματικότητα μιας «θαυματουργού μηχανής», η οποία πλέον γνωρίζουμε ότι δεν αποτελεί κάτι περισσότερο από απάτη.